Umumta’lim fanlari olimpiadasining barcha bosqichlarida amal qiluvchi qat’iy tartib bor: gap ishtirokchining yozma va amaliy ishlari, test sinovidagi natijalari hakamlar hay’ati va tashkiliy qo‘mita a’zolaridan boshqa hech kimga ko‘rsatilmasligi haqida ketmoqda. O‘zA “Repetitor” gazetasi loyiha rahbari Muhammad Valining shu haqdagi mulohazalarini e’lon qildi.
Bu – 2009-yil 2-iyundagi 1962-sonli qarorning 15-bandi mazmuni. Mazmuni deyishimizning sababi shuki, mazkur qoidani turlicha ifodada uchratdik.
Yuzaki qaraganda, risoladagidek xulosa. Chunki aksariyat o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘zlarini haq sanashadi va natijalar e’lon qilingach, bahs-munozara boshlanadi. Shunday vaziyatda rasmiy belgilangan tartib hakamlar hay’ati va tashkiliy qo‘mitani turli talablardan himoya qiladi. Mana shu rasmiy me’yoriy hujjatda natija va bahodan qoniqmagan o‘quvchiga apellyatsiya komissiyasi huzurida o‘z ishini himoya qilish huquqi belgilangan.
“Bilimdon o‘quvchiga bundan ortiq yana qanday adolat kerak?!”
Fan olimpiadasining tuman bosqichi yakunlangandan so‘ng bu istehzoli jumlani mutasaddilar ko‘p bor ishlatishadi. Ular o‘qituvchi va o‘quvchilarni sodda, hatto go‘l, deb o‘ylashadi, chog‘i. Koshki edi bahslashish befoydaligini anglagan o‘qituvchi va o‘quvchi dardi ichida ortga qaytganini o‘sha vallomatlar bilishsa… Yo‘q, bilishadi va so‘zlarining ta’sir kuchidan faxrlanib, “g‘olib”larni olqishlash uchun yo‘l olishadi miyiqlarida ayyorona kulimsirab.
Bundaylarning qancha-qanchasi ko‘z oldimizda adolatsizlikni sharafladilar. Necha yillar ularning ko‘zlariga jim boqib, alamimizni ichimizga yutdik.
Nihoyat, biz yashab turgan jamiyatda ham yangilanish va o‘zgarishlar shamoli esmoqda. Shu ma’noda fan olimpiadasini o‘tkazish tartibidagi eskirgan qoidalarni isloh qilish dolzarb zaruriyatga aylandi. Aks holda, izlanuvchan o‘qituvchi va bilimdon o‘quvchi qalbidagi bezovtalik davom etaveradi.
2018-yil 12-yanvar kuni Namangan viloyati To‘raqo‘rg‘on tumanidan ism-familiyasini oshkor etishimizni istamagan o‘qituvchi “Repetitor” gazetasi tahririyatiga keldi va bir tuman fan olimpiadasida yo‘l qo‘yilgan adolatsizliklar to‘g‘risida ko‘zida yosh bilan so‘zlab berdi.
Najot izlayotgan muallimadan, eng avvalo, ism-familiyasini yashirish sababini so‘radik. Ma’lum bo‘lishicha, bu o‘sha o‘qituvchi ishlayotgan maktab direktorining iltimosi ekan. Agar muallima fan olimpiadasidagi nohaqlik borasida biror joyga shikoyat qilsa, u faoliyat yuritayotgan maktab turli tekshirishlar girdobida qolarkan. Bu kabi tahdidlarni eshitgach, o‘zgarishlar davrida yashayotganingga ishonib-ishonmay ham qolasan kishi.
Muallimaning so‘zlariga qaraganda, 9-sinf o‘quvchilari o‘rtasida ona tili va adabiyot fani bo‘yicha o‘tkazilgan fan olimpiadasida 1-o‘rinni egallagan o‘quvchi 79 ball, uning o‘quvchisi esa 75 ball to‘plagan. Hakamlar hay’ati natijalarni hisoblashda va test javoblarini tekshirishda adashgan. Eng asosiysi, yo‘l qo‘yilgan kamchilikni hakamlar hay’ati tan olgan va adolatsizlikni “yopdi-yopdi” qilish payiga tushgan. Tazyiqlardan cho‘chigan muallima mutasaddilarga “xo‘p” deganu, lekin tahririyatga kelib dilidagilarning barchasini to‘kib soldi. Biz uning holatini to‘g‘ri tushundik va ism-sharifini oshkor etmadik. U esa to‘lib-toshib o‘z noroziligini ifodaladi:
– Men 1-o‘rinni egallagan o‘quvchining yozma ishi bilan bir amallab tanishdim. Yozma ish umuman tekshirilmagan va u xatoga to‘la. Unga tekshirilmasdan turib yuqori ball qo‘yilgan. Fan olimpiadasini o‘tkazish tartibidagi yozma ishlarni boshqalarga ko‘rsatmaslik borasida belgilangan qoidadan ayrim noinsoflar unumli foydalanishmoqda. Aslida g‘oliblarning yozma ishlari adolat va namuna nuqtai nazaridan barchaga namoyish qilinishi kerak emasmi? G‘oliblarning yozma ishlari va test natijalari nima maqsadda yashiriladi o‘zi?!
Sinovda shaffoflikni ta’minlash maqsadida Davlat Test markazida tub islohotlar amalga oshirilmoqda. Nima sababdan bunday shaffoflik fan olimpiadasida joriy etilmasligi kerak?! O‘sha 15-band esa shaffoflikka mutlaqo zid. Hakamlar hay’atining adolati qanday kafolatlanadi?
Qolaversa, o‘quvchisi fan olimpiadasida ishtirok etayotgan muallim hakamlar hay’ati a’zosi sifatida faoliyat yuritishi mumkinmi? Boz ustiga, o‘sha hakamlarning o‘quvchilari g‘oliblar safida bo‘lsa, bundan kim shubhalanmaydi? O‘sha o‘quvchilar chetdan kelishmagan-ku?! Ularning saviyasi bizga ma’lum-ku?! Og‘riqlisi, adolatsizlikdan iztirob chekayotgan o‘quvchilar ham “g‘olib” tengdoshlarini juda yaxshi tanishadi. Ularning zada bo‘layotgan umidlarini kim qutqaradi?
Bu bir izlanuvchan muallimaning mutasaddilarga savollari. Xalq ta’limi tizimida shu savollarga ochiq-oydin javob qaytaradigan jo‘mard rahbar bormi? Agar adolatni tiklashga va’da berishsa, o‘sha muallima o‘zini oshkor etishga va barcha nohaqliklarni dalil asosida isbotlashga tayyor.
Umumta’lim fanlari olimpiadasi viloyat bosqichi boshlangunga qadar dastlab tilga olingan o‘sha g‘alati va adolatsizlikni himoya qiluvchi qoida o‘zgarishidan umidvormiz.
Izoh (0)