Xalqaro press-klubning 16-avgust kuni bo‘lib o‘tgan anjumanida O‘zbekistonda mobil aloqa muammolari va yechimlari muhokama qilindi. Anjuman davomida XPK raisi Sherzodxon Qudratxo‘jayev tomoshabinlardan kelib tushgan savollardan birini o‘qib eshittirdi: “Tarmoq orqali gaplashayotgan har qanday abonentning gap-so‘zini kompaniyalar eshitishi mumkinmi?”.
Savolga dastlab UMS kompaniyasi bosh direktori Sirojiddin Faxriddinov javob qaytardi. Uning ta’kidlashicha, kompaniya o‘z abonentlarining so‘zlashuvlarini eshitishdan manfaatdor emas, biroq mamlakatda tinchlikni ta’minlash yo‘lida “barcha vositalar yaxshi”.
Biz, UMS kompaniyasi, qo‘ng‘iroqlarni eshitib o‘tirmaymiz — buni aniq aytishim mumkin. Mobil aloqa kompaniyalarida abonentlarning qo‘ng‘iroqlarini eshitishga qiziqish yo‘q. Lekin bu yerda gap axborot xavfsizligi haqida bormoqda.Butun dunyoda, xususan, arab mamlakatlarida bo‘layotgan voqea-hodisalardan hammaning xabari bor. Menimcha, tinch mamlakatda yashashga hech narsa yetmasa kerak. Bu tinchlik ta’minlashga esa mobil kompaniyalarda o‘tkaziladigan texnik tadbirlar ham yordam beradi.
“Bu narsa bizda yo‘q”, deb ayta olamanu, lekin bu kerakli narsa — xalq buni to‘g‘ri tushunish lozim. Xalqimiz shuncha yildan beri tinch yashab, to‘ylar qilib kelyapti, bu tinchlikni ta’minlash oson emas. Ruslar ta’biri bilan aytganda, bu yo‘lda “barcha vositalar yaxshi”.
Sirojiddin Faxriddinov, UMS bosh direktori
UMS vakilining fikrlarini O‘zbekiston axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi rahbari Sherzod Shermatov to‘ldirdi. Uning aytishicha, hozirgi kunda aksariyat hollarda odamlarning so‘zlashuvlarini alohida eshitib o‘tirish shart ham emas — ko‘pchilik o‘zi haqidagi barcha ma’lumotlarni internetga chiqarib qo‘ymoqda.
O‘rni kelganda aytib qo‘yish kerak — bu ham bir oddiy narsa: internetda ham anonimlik yo‘q. Ba’zilar o‘z ismim emas, boshqaning nomi bilan kirib yozaman, deydi. Afsuski, ba’zi odamlar ijtimoiy tarmoqlarda sahifa ochib, o‘zining hamma shaxsiy suratlarini ham qo‘yadi, bolalarining suratlarini qo‘yadi. Aksariyat hollarda birovning gapini albatta kimdir eshitib o‘tirishi shart emas, uning o‘zi hammasini eshitsa bo‘ladigan qilib internetga qo‘yib qo‘yadi.Sherzod Shermatov, Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vaziri v.b.
Qayd etish joiz, “Telekommunikatsiya tarmoqlari to‘g‘risida”gi qonunning 15-moddasiga muvofiq, “telekommunikatsiya tarmoqlari orqali uzatiladigan telefon so‘zlashuvlari... -ning sir tutilishini buzishga hech kimning haqqi yo‘q” va “barcha operatorlar va provayderlar ushbu so‘zlashuvlar...-ning sir tutilishiga rioya etilishini ta’minlashlari shart”.
Ayni vaqtda, xuddi shu moddaga ko‘ra, “telekommunikatsiya tarmoqlari orqali uzatiladigan telefon so‘zlashuvlarini eshitishga,.. shuningdek so‘zlashuvlar va xabarlarning sir tutilishini boshqacha cheklashlarga faqat qonunda nazarda tutilgan hollarda va tartibda yo‘l qo‘yiladi”.
“Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunga muvofiq, “jismoniy shaxsning roziligisiz uning... telefondagi so‘zlashuvlari...-ni to‘plashga, saqlashga, qayta ishlashga, tarqatishga va undan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi”, biroq qonun hujjatlarida belgilangan hollar bundan mustasno.
Xususan, Jinoyat-protsessual kodeksining 169-moddasiga ko‘ra, “ish bo‘yicha to‘plangan dalillar ish uchun ahamiyatga molik xabarlarni olish mumkinligiga yetarli darajada asos bo‘la olsa, surishtiruvchi, tergovchi telefon va boshqa so‘zlashuv qurilmalari orqali so‘zlashuvlarni eshitib turish to‘g‘risida qaror chiqarishga haqli”.
Izoh (0)