Marsga parvoz qilgan fazogirlarning aqli zaiflashishi mumkin

Shifokorlar yana bir bor Marsga parvoz fazogirlar sog‘lig‘iga ziyon keltirishi mumkinligidan ogohlantirdi, deb yozadi “National Geographic Rossiya”.

Inson tanasi gravitatsiyasiz muhitga moslashmagani bois fazoni mehmondo‘st deb hisoblab bo‘lmaydi. Tana mushaklari fazoda Yerdagidan ko‘ra kamroq bosim ostida bo‘ladi, shu bois ular atrofiyaga uchraydi, ya’ni keraksiz bo‘lgani bois ishdan chiqa boshlaydi. Odatiy yuklamadan qutulgan suyaklar ham zaiflashib boradi. Quyosh radiatsiyasi ham jiddiy muammolardandir.

Kaliforniya universiteti olimlari o‘z tadqiqotlarini shunga bag‘ishladi. Tajriba sichqonlari misolida ular yuqori energetik zarralarning miyaga ta’sirini o‘rgandi. Tadqiqot natijalari Scientific Reports jurnalida chop etildi.

Tajribalar NASA kosmik radiatsion laboratoriyasida o‘tkazildi. Kemiruvchilar ionlashgan kislorod va titan zarralari bilan radiatsiyalandi — kosmik muhitda ko‘p bo‘lgan odam aynan shunaqa zarralar ta’siriga uchraydi.

Olti oylik tadqiqotlardan so‘ng nerv to‘qimalari jiddiy zarar ko‘rgani, miyada yallig‘lanish jarayonlari boshlangani aniqlandi. Sichqonlarning xotira va ta’lim testlari bo‘yicha ko‘rsatkichlari tushib ketdi. Bunday effekt miyasida o‘simta bor, radioterapiyadan o‘tayotgan xastalarda kuzatiladi.

Ta’kidlanishicha, fazoning bunday salbiy ta’siri avvaldan ma’lum bo‘lib, tadqiqotlar buni yana bir bor tasdiqladi. Muammoni hal qilishning bir qancha yo‘llari taklif qilinmoqda — korpus himoyasi uchun o‘ziga xos materialdan foydalanish, magnit qalqon ishlab chiqish va hokazo.

Xalqaro kosmik stansiyada ishlovchi fazogirlar Quyosh nurlanishidan Yer magnitosferasi yordamida himoyalangan, ammo ularning organizmi ham ma’lum darajada kosmik parvoz oqibatlarini sezadi.