Жорий йил 10 июнь куни бошланган Тошкент халқаро инвестиция форуми доирасида “Европа Иттифоқи – Марказий Осиё ҳамкорлиги: Самарқанд саммитидан бошланган йўл” мавзусида панел мунозараси бўлиб ўтди. Мулоқотда Евроиттифоқнинг Ўзбекистондаги элчиси Тойво Клаар ҳам иштирок этди. Инвестициялар, саноат ва савдо вазирлиги ташкил этган тадбир доирасида элчи “Дарё”га интервью бериб, айрим саволларга жавоб қайтарди.
Яқин келажакда Европа Ўзбекистон фуқаролари учун визасиз режим жорий этиши мумкинми? Бу масалада қандай фикрдасиз?
Визага мурожаат қилиш ҳар доим ҳам осон эмас. Бунинг турли сабаблари бор. Баъзида одамлар белгиланган тартиб-қоидаларга тўлиқ риоя қилмайди. Масалан, улар визани эртага олишни исташади. Лекин афсуски, бу бир кунда амалга ошмайди. Виза масаласи фуқаролар учун юк бўлиб қолади.
Европа Иттифоқи билан Ўзбекистон ўртасидаги кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик битими доирасида визаларни соддалаштириш бўйича музокараларни бошлаш имконияти мавжуд. Бу албатта, эртага бўлиб қолмайди. Муносабатларимиз ривожланар экан, мазкур масала ҳам ижобий томонга ўзгаришига ишонаман.
Евроиттифоқда ўзбекистонлик муҳожирлар сони қанча? Улар нега Ўзбекистонда эмас, айнан Европада ўзларини ривожлантиришга интилади?
Бу масала Ўзбекистон ҳукумати учун ҳам муҳим. Мамлакат фуқароларининг Европа Иттифоқи давлатларида ишлаш имкониятига эга бўлишларини истайди. Аксарият Евроиттифоқ аъзолари мазкур йўналишда Ўзбекистон ҳукумати билан битимлар имзолаган. Бу ижобий ҳолат албатта. Ва Ўзбекистон ҳукумати буни мамнуният билан қабул қилмоқда. Меҳнат муҳожирлари сони бўйича статистикани ҳар бир давлат алоҳида юритади. Шунинг учун менда тўлиқ статистик маълумотлар мавжуд эмас.
Евроиттифоқ Ўзбекистонда энергетикага сармоялар киритмоқда. Иттифоққа аъзо мамлакатлар яна қайси соҳаларга инвестиция киритишни маъқул кўради?
Европа Иттифоқи учун стратегик хом ашё муҳим соҳалардан бири. Аммо куни кеча Словакия бош вазири Ўзбекистонга ташриф буюрганида ўтказилган музокараларда кўрганимиздек, турли Европа давлатларининг ўзига хос саноат йўналишлари ва тажрибалари бор. Шунинг учун улар ўзларининг ихтисослашган соҳаларида Ўзбекистон билан ҳамкорлик ўрнатиш имкониятига эга.
Европа Иттифоқининг 27 аъзо давлати биргаликда саноатнинг деярли барча соҳаларини қамраб олган. Шу боис, аниқ бир соҳага устувор деб қараш қийин.
Менимча, Ўзбекистонда Европа инвестицияларини ошириш учун энг муҳим омил — бу муваффақиятли мисолларни кўрсатишдир. Яъни Европа компаниялари мамлакатда қандай муваффақиятли бизнес қилган, иш ўринлари яратган, фойда олган ва яхши тажриба орттирганини кўрсатиш лозим. Яхши натижалар бошқа сармоядорлар учун ҳам ижобий сигнал бўлади.
Европада ишчи кучи танқислиги мавжудми? Масалан, Германия Ўзбекистондан кўплаб ҳамшираларни ишга таклиф қилмоқда. Бу ишчи кучи етишмаслигидан далолатми?
Ҳа, буни тан олиш керак. Европада демографик ўзгаришлар натижасида аҳолининг ёши улғайиб бормоқда. Бу эса иқтисодиётнинг айрим соҳаларида ишчи кучининг етишмаслигига олиб келяпти. Мазкур ҳолат, албатта, ҳар бир давлатда турлича кўринишда бўлиши мумкин. Лекин умумий жиҳатдан олганда, Европа давлатларининг ўзбекистонликларни ишлашга таклиф қилаётгани саховат эмас, балки реал эҳтиёж натижасидир.
Демак, Европа Ўзбекистондаги ёшларнинг салоҳиятига ишонади?
Албатта. Умид қиламанки, бу жараён икки йўналишда бўлади. Яъни бир одам бу ердан Европага боради, ишлайди, тажриба орттиради ва кейин Ўзбекистонга қайтиб, ўз мамлакатида билим ҳамда кўникмаларидан фойдаланади.
Бу Европанинг узоқ муддатли стратегиясими?
Умид қиламанки, ҳа. Чунки биз Ўзбекистон ва бутун Марказий Осиёда кучли ва фаровон жамиятни шакллантиришга ёрдам бермоқчимиз.
-Ivw86HqV.avif)
Марказий Осиё минтақасида айнан нима учун Ўзбекистон? Ахир Қирғизистон ва Қозоғистон ҳам ривожланиб бораётган давлатлар-ку?
Биз барча мамлакатлар билан ишлаяпмиз. Масалан, Қозоғистонга нефть ва газ соҳасига кўплаб сармоялар йўналтирилган. Ўзбекистон эса аҳолиси сони бўйича минтақадаги энг йирик давлатдир. Бу жуда жозибадор омил ҳисобланади ва шу сабабли ҳам инвестиция киритишга асос бор.
Айни пайтда бошқа давлатларга сармоя киритиш учун ҳам турли сабаблар мавжуд. Ҳар бир компания ўзига мос имкониятни топади.
Сўнгги беш йилда Ўзбекистонда қилинган ўзгаришлар Европа бизнеслари учун осонлик яратдими?
Менимча, имкониятлар мавжуд. Кўп ислоҳотлар амалга оширилган. Бироқ ҳанузгача Европа инвестициялари сони бошқа минтақаларга нисбатан кам. Мазкур ҳолат Европа компаниялари ҳали Ўзбекистонда кенг кўламли сармоя киритишга тўлиқ тайёр эмаслигидан далолат беради. Бу нафақат Европа учун, балки Ўзбекистон учун ҳам йўқотишдир. Шу боис Ўзбекистонга энг мақбул йўл — Европа сармояларини жалб қилиш учун зарур бўлган шарт-шароитларни яратишдан иборат бўлиши керак.
Ана шундай шарт-шароитлар сифатида нималарни кўрсатган бўлардингиз?
Энг муҳими — тенг рақобат муҳити ва шаффоф бошқарув тизими. Яъни сармоядор мамлакатга келганда фақат бугун эмас, эртага ва келаси йилда ҳам нима бўлишини аниқ билиб турсин. Қонунчилик, ҳукумат билан ишлаш механизмлари ва ҳукуматнинг сармоядорга муносабати тушунарли ва барқарор бўлиши зарур.
“Дарё” мухбирлари Исломбек Умаралиев ва Моҳинур Султонова суҳбатлашди
Изоҳ (0)