Хитойлик олимлар дунёда илк бор клиник ўлим ҳолатидаги беморга генетик модификацияланган чўчқа ўпкасини кўчириб ўтказди. Бу ҳақда The Guardian хабар берди.

Бемор 39 ёшли эркак бўлиб, у инсульт сабабли клиник ўлим ҳолатида бўлган. Кўчириб ўтказилган ўпка иммун тизим томонидан дарҳол рад этилмаган. Бу эса ҳайвон органларидан ксенотрансплантация мақсадида фойдаланиш самарали бўлиши мумкинлигини кўрсатади.
Трансген чўчқанинг ўпкаси илгари ҳеч қачон инсон танасига кўчириб ўтказилмаган. Шу боис беморнинг иммун тизими бундай жараёнга қандай реакция билдириши номаълум эди, дейди олимлар.
Уларнинг таъкидлашича, кўчириб ўтказилган аъзо 216 соат давомида (9 кун) ҳаётийлигини ва ўз вазифасини бажариш қобилиятини сақлаб қолган. Тадқиқотга Гуанчжоу Тиббиёт университети профессори Хе Сзянсин раҳбарлик қилган.
Унинг жамоаси геноми ўзгартирилган чўчқаларни яратишга ихтисослашган. Олимлар иммун жавобни қўзғатувчи антигенларни олиб ташлаш учун CRISPR/Cas9 технологиясидан фойдаланган. Шунингдек, одам танаси ҳужайраларини “ўзимиз” ёки “бегона” деб ажрата оладиган оқсилларни кодловчи генларни қўшган.
Ўпка трансплантацияси мураккаб жараён ҳисобланади, чунки орган доимий равишда ҳаво ва микроблар билан алоқада бўлади. Бу эса туғма ҳамда кейинчалик шаклланадиган иммунитетни фаоллаштиради. Генетик ўзгартиришлар туфайли операциядан сўнг дарҳол кучли рад этилишининг олди олинган
Шунга қарамай, учинчи куни шифокорлар чўчқа тўқималарига қарши антитаналар, яллиғланиш белгилари ва иммунитетга боғлиқ зарарни қайд этган. Бу ҳолат трансплантация беморлар учун бутунлай хавфсиз бўлиши учун ДНКни янада мукаммаллаштириш зарурлигини кўрсатди.
Узоқ вақт давомида ксенотрансплантация (ҳайвон аъзосини одамга кўчириш) имконсиз ҳисобланиб келган, чунки иммун тизими бегона тўқималарни рад этган. 2010 йилларнинг бошларида CRISPR/Cas9 технологиясининг пайдо бўлиши эса вазиятни ўзгартирди. 2022 йилда америкалик шифокорлар оғир хаста беморга чўчқа юрагини биринчи марта кўчириб ўтказди. Дастлаб орган нормал ишлагандек кўринса-да, икки ой ўтиб бемор кутилмаганда вафот этди. Бу воқеа олимларни рад этилишнинг олдини олиш учун янги усуллар излашга ундади.
Изоҳ (0)