Халқаро астрономлар жамоаси биринчи марта Қуёшга ўхшаш ёш юлдуз атрофида тошли сайёралар шаклланишининг энг дастлабки босқичини кузатди. Бу олимлар учун бизнинг сайёралар тизимимиз тарихи 4,5 миллиард йил олдин қандай бошлангани ҳақида тасаввур ҳосил қилиш имкониятини берган. Тадқиқот натижалари Nature журналида эълон қилинди.
Тадқиқот объекти сифатида ёши атиги 100-200 минг йил деб баҳоланган, шаклланаётган сариқ митти HOPS-315 протоюлдузи танланди. У Ердан Орион юлдуз туркуми йўналишида тахминан 1370 ёруғлик йили узоқликда жойлашган.
Жеймс Уэбб космик телескопи ва ALMA радиоинтерферометри ёрдамида олимлар юлдуз атрофидаги газ-чанг дискини ўрганиб, у ерда иссиқ минерал зарралар - силикат кристаллари ва кремний оксиди молекулаларини аниқлашган. Замонавий тасаввурларга кўра, айнан шундай моддалар Қуёш тизимидаги сайёраларнинг дастлабки қаттиқ “ғиштчалари” бўлган.
Кузатишлар шуни кўрсатдики, минераллар ҳосил бўлишининг фаол зонаси тахминан бизнинг тизимимизда Марс ва Юпитер орасидаги астероидлар минтақаси жойлашган жойда жойлашган. Илгари бундай жараённи Қуёш тизимидан ташқарида кузатиш имкони бўлмаган эди - бу сайёралар пайдо бўлишининг умумий босқичими ёки бизнинг сайёралар тизимимизнинг ўзига хос хусусиятими, номаълум эди.
Астрономлар “Ерга ўхшаш” дунёларнинг шаклланиш жараёни қанчалик кенг тарқалганлигини тушуниш учун бошқа шунга ўхшаш объектларни излашни режалаштирмоқда.
“Биз ёлғизмизми ёки Ерга ўхшаш сайёралар коинотда биз ўйлагандан кўра кўпроқ пайдо бўладими, шуни билишни истаймиз”, дея таъкидлади тадқиқот ҳаммуаллифи, Пурдю университети олими Мерел ван Хофф.
Бундан аввал Квинсленд университети профессори Сара Суит раҳбарлигидаги гуруҳ 2,5 миллиард йилдан сўнг Сомон йўли энг яқин йирик галактика — Andromeda, шунингдек, уларнинг митти йўлдошлари билан тўқнашишини билдирганди.
Изоҳ (0)