“Пулни уйда сақлашдан кўра банкда сақлаш хавфсизроқ ва фойдалироқ. Ҳатто 200 миллион сўмдан ортиқ бўлса ҳам” — Octobank бошқарувчи директори 

Бу омонатчилар учун нимани англатишини Octobank бошқарувчи директори - чакана блокининг бошқарувчи директори Рустам Рафиқов тушунтириб беради.

Ўзбекистон президенти 18 февраль куни “Банклардаги омонатларни ҳимоялаш кафолатлари тўғрисида”ги қонунни имзолади. Эндиликда ҳар бир банкда 200 млн сўмгача бўлган омонатлар давлат томонидан кафолатланади. Octobank бошқарувчи директори — чакана блокининг бошқарувчи директори Рустам Рафиқов ушбу янгилик омонатчилар учун нимани англатишини изоҳлаб берди.

Янги қонун нималарни кафолатлайди

• Қонун кучга киргандан кейин очилган барча янги омонатлар битта банкда 200 млн сўм доирасида давлат томонидан кафолатланади.
• Илгари очилган омонатлар суммадан қатъи назар - тўлиқ ҳимояланган.
• Агар турли банкларда бир нечта омонатингиз бўлса, кафолат ҳар бир банкка алоҳида татбиқ этилади.
• Кафолатлар нафақат жисмоний шахсларга, балки тадбиркорларга (шу жумладан, ЯТТларга) ҳам татбиқ этилади.

Нима учун 200 млн сўмлик лимит киритилди?

“Бутун дунёда давлат маълум миқдоргача бўлган омонатларни кафолатлаш амалиёти мавжуд. Бу мижозларни ҳимоя қилади ва молиявий тизимни барқарорлаштиради. Агар барча омонатлар чекловсиз қопланса, инқироз шароитида бу бюджетга катта юк бўлиши мумкин. 200 миллион сўмлик лимит мақбул ҳисобланади, чунки у аксарият омонатчиларнинг пул миқдорини қоплайди ва маблағларни тезроқ қайтариш имконини беради”, дея изоҳ беради Рустам Рафиқов. 

Агар омонат 200 млн сўмдан ортиқ бўлса

Банкда исталган миқдордаги маблағни сақлаш мумкин. Чеклов фақат банк тугатилган ҳоллардагина қўлланилади. Одатий ҳолатда банк мижозлар олдидаги мажбуриятларини бажаришни давом эттираверади, ҳатто сумма каттароқ бўлган тақдирда ҳам.

“Пулни банкда сақлаш уйда сақлашдан кўра хавфсизроқ ва фойдалироқ. Агар маблағ 200 миллиондан ошса ҳам, банк омонатчи олдидаги жавобгарлигини сақлаб қолади”, дейди Рустам Рафиқов.

Компенсациялар энди тезроқ тўланади

Илгари банк ёпилганда омонатчилар тўловни 83 кунгача кутишлари мумкин эди. Энди бу муддат қисқартирилди:

• 20 иш куни - қонун кучга кирган кундан бошлаб.
• 15 кун - 2026 йилдан.
• 7 кун - 2027 йилдан.

Нима учун пулни банкда сақлаш яхшироқ пулни уйда нақд ҳолда сақлашга қараганда, омонатларда сақлашнинг кўпроқ афзалликлари бор, дея изоҳ беради Рустам Рафиқов:

• Инфляциядан ҳимоя. Уйда сақланаётган нақд пуллар инфляция туфайли аста-секин харид қобилиятини йўқотмоқда. Депозит эса маблағларни қадрсизланишдан сақлайди, чунки фоиз ставкаси кўпинча инфляция йўқотишларини қоплайди.
  
  
• Хавфсизлик. Уйдаги нақд пуллар ўғирлик, ёнғин ва бошқа ҳолатларга мойил бўлади. Омонатлардан фарқли ўлароқ, уларни суд тартиб-қоидалари орқали қайтариб бўлмайди.
  
  
• Қулайлик ва мослашувчанлик. Замонавий технологиялар мобил илова ва интернет-банкинг орқали омонатларни масофадан бошқариш имконини беради. Банклар исталган вақтда маблағларни тўлдириш ва ечиб олиш имконияти билан омонатлар ва жамғарма ҳисобварақларини таклиф этади.
  
  
• Қўшимча кафолатлар Давлат суғуртасидан ташқари, банклар ўзларининг ҳимоя чораларини таклиф қиладилар: мустақил аудитдан ўтадилар, мажбуриятларни қоплаш учун капиталга эга бўладилар ва халқаро агентликларнинг рейтингларини оладилар.

Янги қонун Ўзбекистонда омонатлар тизимини янада ишончли ва барқарор қилади, деб ҳисоблайди Рустам Рафиқов. Бундан ташқари, суғурта миқдори чегараси одамларни ўз жамғармаларини турли банклар ўртасида тақсимлашга ундайди, бу эса хатарларни камайтиради, банклар эса кўпроқ масъулиятни ҳис қилишади, чунки улар йирик омонатчиларни жалб қилиш ва сақлаб қолиш учун обрў-эътибор ва молиявий саломатликни яхшилашдан манфаатдор.