Вазирлик жим, қурувчилар сарсон: “Ташаббусли бюджет” қурилишини монополияга айлантирмаслик сўралмоқда

Айни кунда пойтахт кўчаларида, аниқроғи, Қурилиш вазирлиги Иқтисодиёт ва молия вазирлиги бинолари ўртасида сарсон бўлаётган қурувчилар масъуллар адолатидан умид қилмоқда. Бу ҳақда қурувчилар дардига қулоқ тутган “Дарё” журналисти хабар берди. 

Қурувчиларнинг айтишича, Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев томонидан 2023 йилнинг 29 декабрь куни имзоланиб, 2024 йилнинг 1 январидан кучга кирган қарор уларнинг фаолиятида монополия ривожланишига сабаб бўлмоқда. 

Тушунтирилишича, мазкур қарор иловасининг 38-бандига кўра, Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 31 январдаги 46-сонли қарори билан тасдиқланган қурилиш соҳасида пудрат ташкилотларни белгилаш бўйича электрон давлат харидларини ташкил этиш ва амалга ошириш тўғрисидаги низомнинг 35-бандидаги ўн учинчи хат боши “Бунда мазкур фоиз чегирмани қўллаш амалиёти ‘Ташаббусли бюджет’ жараёнида ғолиб деб топилган лойиҳаларга татбиқ этилмайди”, дея ўзгартирилиши уларнинг умидини пучга чиқарган. 

Бу — “Ташаббусли бюджет”даги йўл қурилишлари борасида ўйинлар бошланди дегани. Шу ўзгартиришга кўра, эндиликда “Ташаббусли бюджет”да ўйналадиган йўл қурилишлари, жумладан, маҳаллаларнинг ички йўллари таъмирини ютиб олиш мумкин бўлган тендерда балл айириш системаси тўхтатиб қўйилди. Шу сабаб биз эътирозимиз билан вазирликка келганмиз. Ишимизни 2023 йилдаги шаффоф платформада ишлаш тартибига қайтариб беришса, хурсанд бўлар эдик. Ана шунда эркин рақобат бўларди. Айни кунда рақобат муҳити бузилган. Битта вилоятдаги барча йўл қурилишларини битта қурувчи ютиб олиш имкониятига эга. Илгари ушбу тендерда қатнашиб, бирорта қурилиш объектини ютиб олган қурувчидан ўша қурилиши тугатилмаган бўлса, балл айриларди. Бу эса бали юқори қурувчига бир вақтда юзлаб объектлар берилишининг олдини оларди. Ҳозирги балл чегириб қолмаслик талаби эса монополияни қўллаб-қувватлаяпти, — дейди Жиззах вилоятида фаолият юритувчи “Замонавий қурилиш-сервис” хусусий корхонаси раҳбари Жамшид Ғозиев. 

Қурувчининг айтишича, бундай тартиб йўлга қўйилганига кўп бўлмаган. Бироқ тезда натижасини кўрсатмоқда.

Бу ташаббус Молия вазирлигидан чиққанини айтишмоқда. Қолаверса, қарор низомида фоизли чегирма деб кетилган. Бунда балл назарда тутилганми ёки пулми — аниқлик киритилмаган. Қурилиш вазирлиги эса буни балл деб, эски тартибни бекор қилиб, қурувчи объект қурилишини тугатмаган бўлса-да, ундан балл олиб ташланишини бекор қилди. Шу сабаб куни кеча Наманганда бўлиб ўтган тендер савдосида битта қурувчи савдога чиқарилган 8 та объектнинг барчасини ютиб олган. Бу ҳали бошланиши. Қолган вилоятларда ҳам тез орада худди шундай ҳолат кузатилади. Илгари битта объектни ютиб олиб, унинг қурилишини сифатли якунлаб, топширмагунимизча, баллимиз қайтарилмасди. Кимда неча балл бўлса, шунга яраша, яъни имкониятига яраша қурилиш қилар эди. Ҳозир балл чегириб қолинмагани сабаб, бали юқори бўлган қурувчи юзлаб объект қурилишини қўлга киритмоқда. Уни қачон битказади буниси номаълум. Қолаверса, битта қурувчи жуда катта имкониятга эга бўлса-да, бир вақтда юзлаб объектда қурилиш олиб бориши ишининг сифатига таъсир қилади, — дейди қурувчи. 

Кеча, 27 май куни Қурилиш вазирлигида бўлган қурувчилар масъуллар билан учрашишга ҳаракат қилган. Бироқ айнан вазир ёки унинг ўринбосарлари билан кўриша олмаган. 

Тошкентга, айнан вазирликларга жума кунидан бошлаб кела бошладик. Барча вилоятлардан йиғилаётган қурувчилар ҳозирча қурилиш вазири билан учрашишдан умидвор. Шанба ва якшанба кунлари ҳам келишган, — дейди Қашқадарё вилоятидан келган қурувчи Ўрал Равшанов.

“Дарё” журналисти билан суҳбатда бўлган Жамшид Ғозиевнинг билдиришича, жума кунидан бери вазир қабулини кутаётган қурувчилар сешанба, 28 май куни ҳам Қурилиш вазирлигига борган. Уларни кутиб олган бўлим бошлиғи ҳолат бўйича тушунтириш берган. Шунингдек, ташаббус Молия вазирлигидан чиққанини қўшимча қилган. 

“Дарё” журналисти билан суҳбатлашган манбанинг айтишича, Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг бундай ташаббус билан чиқишига сабаб бор.

Ўтган йилги “Ташаббусли бюджет” қурилишларида бир ҳолат кўзга ташланиб қолди. “Ташаббусли бюджет”даги 100 миллион сўмлик ишлардан қурувчилар қоча бошлади. Вазирлик лойиҳани эълон қилса-да, ҳеч қайси қурувчи, эндигина иш бошлаганлари ҳам 100 миллион сўм миқдоридаги қурилиш ишини олмади. Қурувчиларда ҳам бунга сабаб бор, албатта. Қурувчи қурилиш материаллари ва техникаларини ўша ҳудудга олиб бориб, иш олиб бориши харажатининг ўзи лойиҳада кўрсатилган суммадан кўпроқни ташкил қилади. Натижада қурувчига эшагидан тушови қимматга тушади. Шу боис улар бундай ишлардан ўзини олиб қочди. Молия вазирлиги эса бунга жавобан, жорий йилда ҳам шундай ҳолат кузатилмаслиги учун балл чегириб қолиш талабини бекор қилди. Бу эндиликда қурувчиларга қимматга тушмоқда, — дейди манба. 

Манбанинг қўшимча қилишича, бундай вазиятда Молия вазирлиги Қурилиш вазирлиги мутахассислари билан маслаҳатлашиб, фақатгина 100 миллион сўмгача бўлган лойиҳаларгагина, балл олиб олиб қолиш тартибини бекор қилиши керак эди. Шунда ҳеч ким азият чекмасди. 

“Дарё” журналистининг масала юзасидан берган саволларига жавоб қайтарган Қурилиш вазирлиги масъули Даврон Мейлиевнинг маълумот беришича, Молия вазирлиги бундайин ташаббусни илгари сураётганда, Қурилиш вазирлиги мутахассислари билан маслаҳатлашмаган. Улар ҳам янгиликдан кейинчалик хабар топган. 

Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ахборот хизматининг Малика, шунингдек Рушана исмли масъуллари журналист саволини тинглар экан, тез орада вазиятга изоҳ берилишини айтди. Мутахассислар билан боғланишаётганини қўшимча қилишди. Бироқ муаммо келтириб чиқарган вазирлик барибир ҳолатга изоҳ бермади. Ташаббус боисини очиқламади. Журналист саволлари жавобсиз қолди. 

Жиззах вилоятида фаолият юритувчи қурилиш корхонаси раҳбари Олим Қаршановнинг билдиришича, ҳолат шундай давом этса у тез орада корхонасида фаолият юритаётган 25 нафарга яқин ишчисини ишдан бўшатиб, фаолиятини тугатишига тўғри келади.

Қашқадарёлик Жумақул Бекжанов ҳам 2023 йилдаги шаффоф тендер қайтарилмаса, фаолиятини тўхтатишини, 20 нафар ишчисини ишдан бўшатишга мажбур бўлишини билдирди.

Яна бир суҳбатдош-қурувчи Камолиддин Раҳимжоновнинг айтишича, у 2023 йилдаги тендерларда 10 га яқин объект ютиб олиб, ишларни сифатли, ўз вақтида бажарган. Даромадлари эвазига эса қурилиш ишларида лозим бўладиган янги техникаларни кредит эвазига харид қилган. Ҳолат шу тарзда давом этса, у нафақат корхонасини ёпади. Кредитлари эвазига қарздор ҳам бўлиб қолади. 

Бухорода 27 май куни савдоси якунланган объектларга кўз югуртирсангиз, барчасини Бухоро йўллардан мунтазам фойдаланиш унитар корхонаси ютиб олган. Олтита объектга ҳам шу ташкилот эга чиққан. Бундан кейинги кунларда давом этадиган савдода ҳам барча объектлар катта эҳтимол билан шу ташкилот томонидан ютиб олинади, — дейди Камолиддин Раҳимжонов.

Нафақат ОАВ журналистларида, пойтахтда икки вазирлик ўртасида копток бўлаётган қурувчиларда ҳам саволлар бисёр. Аммо бунга аниқ жавоб берадиган, ечим топадиган тайинли вазирлик, мард масъул йўқ. Ҳамма ўзини олиб қочмоқда. Унда муаммо қандай ечилади?