Ўзбекистонда ҳалигача пахта ва ғалла ҳукмронлиги бор, дейди YouTube’даги “Фикр етакчилари” лойиҳасида Жаҳон савдо ташкилоти бўйича юридик эксперт Умида Ҳақназар.
Умида Ҳақназар фикрича, Ўзбекистон 30 йилдан бери Жаҳон савдо ташкилотига (ЖСТ) аъзо бўла олмаётганига сабаб қўйилган шартлар тўлиқ бажарилмаётгани билан боғлиқ.
“ЖСТ дунё савдо тизими бўлиб, унга 166 та малакат аъзо. Бутунжаҳон ялпи ички маҳсулотининг 99 фоизи ташкилотга аъзо давлатларга тегишли. ЖСТга 20 дан ортиқ мамлакат аъзо эмас. Улар орасида Туркманистон, Ўзбекистон, Беларусь ва Озарбайжон бор. ЖСТ — иқтисодиётни ривожлантириш учун жуда катта ёрдам бера олади. Аввало, у ички ислоҳотларга йўл кўрсатади. Биз иқтисодий жиҳатдан бир нечта давлатга жуда боғланиб қолганмиз. Биздаги деярли ҳамма стандартлар эскича. Молиявий ҳисоботлар ҳам ҳалигача 70–80 йиллардагидек. Банкларимиздаги 80 фоиз маблағлар давлатники. Бизнинг энг катта муаммомиз — кўп йиллар давом этган изоляцияда. Бутун жаҳонда бўлган иқтисодий, тижорат, илмий, технологик ва бошқа жараёнлардан ажралиб қолганмиз. Бу бизга салоҳият, малака, фикр юритиш ва ҳатто соғлиғимизда ҳам жуда билиняпти”, — деди у.
Суҳбат давомида Умида Ҳақназар Ўзбекистондаги пахта ва ғалла етиштириш масаласида ҳам мулоҳаза билдирди.
“Бизда ҳалигача пахта ва ғалла ҳукмронлиги бор. Улар мажбурий экилади. Ҳалигача текстиль кластерлари учун 3,5 миллион тонна пахта етказилиши керак. Ғаллада ҳам шу каби мажбурият қўйилган. Марказий Осиёдаги 60 фоиз сув Ўзбекистонда етиштириладиган пахта учун сарфланади. Сувимизни ўзимиздан ўзимиз олиб қўймоқдамиз. Қишлоқ хўжалиги ерларидан 70 фоизи пахта ва ғалланики. Асосий сув ўша ерларга кетади. Атиги 10–12 фоиз ерлар кичик тармоқ бўлган деҳқончикликка тегишли. Лекин бу соҳа қишлоқ хўжалиги ялпи ички маҳсулотининг 70 фоизини ташкил қилади”, — деди мутахассис.
Экспертнинг айтишича, мамлакат иқтисодий салоҳиятининг халқаро стандартлар асосида ўсишига эришиш учун қатор ўзгаришларни амалга ошириш лозим.
“Биринчидан, хусусийлаштиришни давом эттириш, иқтисодиётда давлат улушини камайтириш зарур. Хусусийлаштириш фақат давлатга қарашли корхоналарни эмас, балки ерларни ҳам ўз ичига олиши керак. Монополияни бартараф қилиш ва эркин бозор муҳитини яратиш лозим. Фонд бозорини ривожлантириш керак. Банкларни иложи борича рақобатбардош қилиш, яъни уларни давлат иштироки ва босимидан озод этиш муҳим. Яна бир масала — стандартлаштиришни халқаро, замонавий даражага етказиш лозим. Ҳозирги стандартлар СССРдан қолган ёки Евросиё иқтисодий иттифоқи стандартларига асосланган. Улар бизни орқага тортяпти ва битта бозорга боғлаб қўймоқда”, — деди Умида Ҳақназар.
Аввалроқ иқтисодчи Беҳзод Ҳошимов Ўзбекистон истиқодиётидаги энг катта муаммолардан бири — давлатнинг ишлаб чиқариш билан шуғулланиши эканини таъкидлаганди. Мутахассис давлат тадбиркорлик билан шуғулланишни тўхтатишига ва мамлакатда давлатга тегишли барча саноат тармоқларини тўлиқ хусусийлаштиришга чақирган.
Изоҳ (0)