O‘zbekistonda haligacha paxta va g‘alla hukmronligi bor, deydi YouTube’dagi “Fikr yetakchilari” loyihasida Jahon savdo tashkiloti bo‘yicha yuridik ekspert Umida Haqnazar.
Umida Haqnazar fikricha, O‘zbekiston 30 yildan beri Jahon savdo tashkilotiga (JST) aʼzo bo‘la olmayotganiga sabab qo‘yilgan shartlar to‘liq bajarilmayotgani bilan bog‘liq.
“JST dunyo savdo tizimi bo‘lib, unga 166 ta malakat aʼzo. Butunjahon yalpi ichki mahsulotining 99 foizi tashkilotga aʼzo davlatlarga tegishli. JSTga 20 dan ortiq mamlakat aʼzo emas. Ular orasida Turkmaniston, O‘zbekiston, Belarus va Ozarbayjon bor. JST — iqtisodiyotni rivojlantirish uchun juda katta yordam bera oladi. Avvalo, u ichki islohotlarga yo‘l ko‘rsatadi. Biz iqtisodiy jihatdan bir nechta davlatga juda bog‘lanib qolganmiz. Bizdagi deyarli hamma standartlar eskicha. Moliyaviy hisobotlar ham haligacha 70–80-yillardagidek. Banklarimizdagi 80 foiz mablag‘lar davlatniki. Bizning eng katta muammomiz — ko‘p yillar davom etgan izolyatsiyada. Butun jahonda bo‘lgan iqtisodiy, tijorat, ilmiy, texnologik va boshqa jarayonlardan ajralib qolganmiz. Bu bizga salohiyat, malaka, fikr yuritish va hatto sog‘lig‘imizda ham juda bilinyapti”, — dedi u.
Suhbat davomida Umida Haqnazar O‘zbekistondagi paxta va g‘alla yetishtirish masalasida ham mulohaza bildirdi.
“Bizda haligacha paxta va g‘alla hukmronligi bor. Ular majburiy ekiladi. Haligacha tekstil klasterlari uchun 3,5 million tonna paxta yetkazilishi kerak. G‘allada ham shu kabi majburiyat qo‘yilgan. Markaziy Osiyodagi 60 foiz suv O‘zbekistonda yetishtiriladigan paxta uchun sarflanadi. Suvimizni o‘zimizdan o‘zimiz olib qo‘ymoqdamiz. Qishloq xo‘jaligi yerlaridan 70 foizi paxta va g‘allaniki. Asosiy suv o‘sha yerlarga ketadi. Atigi 10–12 foiz yerlar kichik tarmoq bo‘lgan dehqonchiklikka tegishli. Lekin bu soha qishloq xo‘jaligi yalpi ichki mahsulotining 70 foizini tashkil qiladi”, — dedi mutaxassis.
Ekspertning aytishicha, mamlakat iqtisodiy salohiyatining xalqaro standartlar asosida o‘sishiga erishish uchun qator o‘zgarishlarni amalga oshirish lozim.
“Birinchidan, xususiylashtirishni davom ettirish, iqtisodiyotda davlat ulushini kamaytirish zarur. Xususiylashtirish faqat davlatga qarashli korxonalarni emas, balki yerlarni ham o‘z ichiga olishi kerak. Monopoliyani bartaraf qilish va erkin bozor muhitini yaratish lozim. Fond bozorini rivojlantirish kerak. Banklarni iloji boricha raqobatbardosh qilish, yaʼni ularni davlat ishtiroki va bosimidan ozod etish muhim. Yana bir masala — standartlashtirishni xalqaro, zamonaviy darajaga yetkazish lozim. Hozirgi standartlar SSSRdan qolgan yoki Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqi standartlariga asoslangan. Ular bizni orqaga tortyapti va bitta bozorga bog‘lab qo‘ymoqda”, — dedi Umida Haqnazar.
Avvalroq iqtisodchi Behzod Hoshimov O‘zbekiston istiqodiyotidagi eng katta muammolardan biri — davlatning ishlab chiqarish bilan shug‘ullanishi ekanini taʼkidlagandi. Mutaxassis davlat tadbirkorlik bilan shug‘ullanishni to‘xtatishiga va mamlakatda davlatga tegishli barcha sanoat tarmoqlarini to‘liq xususiylashtirishga chaqirgan.
Izoh (0)