Бир мамлакат иккинчиси билан уришса ёки жазоламоқчи бўлса, савдони чеклайди. Ўзбекистон эса ҳеч ким билан уришмасдан туриб, ўз-ўзига чет эл билан савдони чекламоқда. Бу ҳақда иқтисодчи Беҳзод Ҳошимов фикр билдирди.
-20m9Jcir.png)
Иқтисодчининг ёзишича, савдога маъсуллар “жазоловчи” чораларни мамлакат иқтисодиётига қўллаб келмоқда.
Куни кеча хабарларда ўқиган бўлсангиз керак, Ғазодаги уруш сабаб Туркия Исроилга ўз экспортини вақтинча чеклаш чорасини қўллади. Демак, Исроил Туркиядан импорт қила олмайди, энг камида расман. Бу Исроил иқтисодиётига қарши “жазо” чораси, деб айтмоқда Туркия ташқи сиёсати масъуллари. Эндиликда исроилликлар Туркиядан кўп товарларни импорт қила олишмас экан. Исроил Туркиядан йилига 5—7 миллиард долларлик импорт қилар эди, асосан, уй учун товарлар, текстиль, совун каби маҳсулотлар. Энди эса бу товарларни Исроил импорт қила олмайди. Исроилда бу чорани “савдо уруши” деб талқин қилишяпти. Ҳа, тўғри ўқидингиз. Исроилликлар табиий равишда бундан норози ва қарама-қарши чоралар қўллаш билан таҳдид қилишмоқда, — деб ёзган мутахассис.
Беҳзод Ҳошимов мавзуни таҳлил қилар экан, бу масала Ўзбекистондаги протекционистлар мантиғи билан ўйланса, Исроил мазкур чекловдан хурсанд бўлиши, “энди 5—7 миллард доллар Туркияга чиқиб кетмайди”, дейилиши керак эди.
Лекин исроилликлар мантиқий равишда тўғри хулоса қилишяпти: ҳатто бир мамлакатдан импортнинг чекланиши Исроил иқтисодиёти ва халқи учун зарар. Туркия бу чорани киритганидан кўзлаган мақсади ҳам айнан шу. Ўзбекистондаги савдога маъсуллар ҳеч қандай сиёсий контекстсиз шу “жазоловчи” чораларни иқтисодиётимизга қўллаб келишмоқда, яъни савдони, жумладан, импортни неча йилдирки, ўзлари чеклаб келишмоқда. Нафақат қайсидир битта мамлакатдан, балки дунёдаги барча мамлакатларда ишлаб чиқарилган товарларга чекловлар қўйиб келишмоқда. Аслида, бир мамлакат иккинчиси билан уришса ёки жазоламоқчи бўлса, савдони чеклайди. Биз эса ҳеч ким билан уришмасдан туриб, ўзимиз ўзимизга чет эл билан савдони чекламоқдамиз, — дея фикр билдирди иқтисодчи.
Ҳошимовнинг қўшимча қилишича, бундай чеклов чоралари “импортни камайтириш” ва “доллар чиқиб кетиши ёмон”, деган мантиқ билан асослаб ҳам келинмоқда.
Бошқа мамлактларда эса, қайсидир бир мамлакатдан келган товарларга нисбатан вақтинча чеклов ҳам “жазо” воситаси ёки “савдо уруши” дейилади. Россияга қарши санкцияларда ҳам шунга ўхшаган мантиқ, — дея хулоса қилган мутахассис.
Беҳзод Ҳошимов савдога катта тўсиқлар қўйиш мамлакатни қашшоқлаштирувчи чоралардан экани ҳақида ҳам ёзган.
Протекционизм ҳақидаги дискуссияда катта мантиқий хатолардан бири шуки, худди ҳозир Ўзбекистон импортга ва бозорга очиқ мамлакатдек гапирилади. Бу умуман ҳақиқатдан узоқ. Биз савдога очиқ мамлакат эмасмиз. Импортга чегаралар жуда катта ва кўп, демак, экспортнинг ҳам буни деб рақобатбардошлиги тушмоқда. Қандайдир маънода, автаркияга яқин шароитдамиз. Ҳозирги ёпиқликдан ҳам баттар ёпиқлик, ундан ҳам катта савдога тўсиқларни хоҳлаш ёки талаб қилиш — Ўзбекистонни ундан ҳам баттар қашшоқлаштирувчи чора, — дея фикр билдирган у.
Аввалроқ иқтисодчи Ўзбекистон истиқодиётидаги энг катта муаммолардан бири — давлатнинг ишлаб чиқариш билан шуғулланиши эканини таъкидлаганди.
Давлат тадбиркорлик билан шуғулланишни тўхтатиши, Ўзбекистонда давлатга тегишли барча саноат тармоқлари тўлиқ хусусийлаштирилиши керак. Давлатнинг асосий функциялари бор — жамоат товарларини етказиб бериш, хавфсизликни сақлаш, тоза ҳаво ва сув билан таъминлаш... Автомобилларга баллон, автомобиллар ёки темир ишлаб чиқариш бу давлатнинг иши эмас, — деб ёзган Беҳзод Ҳошимов.
Иқтисодчилар Ўзбекистонда эркин савдо тамойиллари самарали ишлаши учун мамлакат тезроқ Жаҳон савдо ташкилотига аъзо бўлиши кераклигини айтишади. Республика мазкур халқаро ташкилотга аъзолик учун ҳужжат топширганига 30 йил бўлди. Бироқ ҳозиргача кутилган натижага эришилмаган. Бундан икки йил илгари журналистлар билан суҳбатда Сенат раиси ўринбосари Содиқ Сафоев “Жаҳон савдо ташкилотига аъзо бўлмаслигимиз миллий ва иқтисодий манфаатларимизни ҳимоя қилиш воситаларидан фойдаланмаётганимизни билдиради”, дея таъкидлаганди.
Изоҳ (0)