Осиё тараққиёт банки (ОТБ) Ўзбекистоннинг 2024 ва 2025 йил учун иқтисодий ўсиши прогнозини пасайтирди. Бу ҳақда банкнинг апрель ойидаги ҳисоботида маълум қилинди.
Ҳисоботда қайд этилишича, Ўзбекистон иқтисодиёти икки йилда мос равишда 5,5 ва 5,6 фоизда бўлади. 2023 йилда бу 6 фоизни ташкил этган. Инфляция даражаси эса 2024 йилда 10 фоизни, бир йилдан кейин эса 9,5 фоизда бўлиши кутилмоқда.
Ўзбекистонда 2023 йилда саноат ва қишлоқ хўжалигида ўсиш суръати тезлашганди. Қаттиқ пул-кредит сиёсати ва асосий озиқ-овқат маҳсулотларини солиқдан озод қилиш билан инфляция секинлашган.
Ўсиш 2024 йилда секинлашиши ва 2025 йилда бир оз кўтарилиши прогноз қилинмоқда, чунки юқори тартибга солинадиган нархлар уй хўжаликларининг даромадлари ўсишини чеклайди ва талабни камайтиради.
Прогнозларга кўра, ўсиш, айниқса, хизмат кўрсатиш ва қишлоқ хўжалигида заифлашади, чунки бошқариладиган нархларнинг ошиши реал ички талабнинг ўсишини чеклайди. 2024 йилда у 5,5 фоизгача секинлашади, кейин 2025 йилда 5,6 фоизгача кўтарилади.
- Таъминот томонидан хизматларнинг ўсиши озиқ-овқат, турар жой ва транспорт хизматларига талабнинг пасайиши билан ҳар икки йилда 5,5 фоизгача секинлашиши кутилмоқда.
- Пахта ва ғалла суғоришда сув танқислиги кутилаётгани сабабли қишлоқ хўжалигидаги ўсиш ҳар икки йилда 3,5 фоизгача секинлашиши прогноз қилинган.
- Қурилишда ўсиш 6 фоизгача секинлашиши мумкин. Бу уй-жой қурилиши, маҳаллий инфратузилма ва ишлаб чиқариш корхоналарини модернизация қилишнинг секинроқ кенгайишини акс эттиради.
- Озиқ-овқат ва тўқимачилик маҳсулотларига ташқи талаб ҳамда тоғ-кон саноатида ички талабнинг ўсиши саноат ўсишини 2024 йилда 6 фоизга, 2025 йилда эса 6,3 фоизга кўтариши кутилмоқда.
Талаб томонида хусусий истеъмол ва инвестициялар ўсиши секинлашади
2024 ва 2025 йилларда энергия учун ички нархларни ошириш билан боғлиқ давом этаётган таркибий ислоҳотлар уй хўжаликларининг реал даромадлари ўсишини қисқартириши мумкин. Бу давлат иш ҳақи ва пенсияларни инфляция даражасида ушлаб туриш учун режалаштирилган даврий тузатишларга қарамай, талабни ва шахсий истеъмолнинг мўтадил ўсишини 2024 йилда 5 ва 2025 йилда 5,3 фоизгача пасайтиради.
Бундан ташқари, тижорат банклари иқтисодиётни кредитлашнинг тез ўсишини секинлаштириш учун истеъмол кредитлари ва ипотека кредитларини чеклашлари кутилмоқда.
Қаттиқ пул-кредит сиёсати давом этаётганига қарамай, инфляция унчалик ўзгармаслиги тахмин қилинмоқда, чунки энергетика соҳасидаги таркибий ислоҳотлар маъмурий нархларни оширади. Йиллик инфляция 2024 йил январь ойида ўтган йилги 12,1 фоиздан 9,1 фоизгача секинлашди, чунки Марказий банк сиёсат ставкасини 14 фоизда сақлаб қолди.
Инфляция 2024 йилда 10,0 фоиз даражасида сақланиб қолиши ва 2025 йилда атиги 9,5 фоизгача мўтадил бўлиши кутилмоқда, бу 2023 йил октябрь ойида энергия нархларининг ўсишининг кечиккан таъсирини билдиради. 2024 ва 2025 йилларда ички энергия нархларининг ошиши кутилмоқда.
Кредит ўсишини секинлаштириш орқали инфляция босимини чеклаш учун тижорат банклари микрокредитлар ва истеъмол кредитларини, шу жумладан автокредитларни чеклашни давом эттириши мумкин.
Иқтисодий ўсишдаги хавфлар
Меҳнат муҳожирлари, озиқ-овқат ва тўқимачилик экспорти учун асосий йўналиш бўлган Россия иқтисодиётининг секинлашиши Ўзбекистоннинг қайта ишланган озиқ-овқат ва кийим-кечак маҳсулотларига, шунингдек, муҳожирларига ташқи талабни заифлаштиради.
Пул ўтказмалари оқимининг пасайиши уй хўжаликлари даромадларини камайтиради, шахсий истеъмол ўсишини секинлаштиради. Ташқи молиявий шарт-шароитларни кучайтириш инвестиция лойиҳалари ва тадбиркорлик фаолияти учун ташқи қарзлар харажатларини янада оширади.
Давлат корхоналарининг шартли мажбуриятларининг ошиши, давлат-хусусий шерикликнинг кенгайиши ва иқлим ўзгариши ҳам иқтисодий ўсиш ва молиявий барқарорликка хавф туғдириши мумкин.
Кавказ ва Марказий Осиё давлатларида иқтисодий ўсиш ва инфляция даражалари қуйидагича:
Келгуси йилларда ўсишни таъминлаш учун минтақа ташқи таъсирларга нисбатан кўпроқ чидамлиликни ошириши, шунингдек, ўсиб бораётган ички истеъмол ва инвестицияларни пул-кредит ва фискал сиёсатни қаттиқлаштириш билан мувозанатлаши керак.
Бундан ташқари, Жанубий Кавказда иқтисодий пасайиш аҳолининг қариши ва тиббий хизмат сифати, Марказий Осиёда эса ортиб бораётган экологик хавф ва иқлим ўзгариши билан кучаймоқда. Умуман олганда, инсон капитали ва яшил иқтисодиётга ўтишга инвестициялар минтақанинг ўсишда давом этиши учун муҳим бўлиб қолади.
Изоҳ (0)