Ўзбекистон бюджети учун оғир келган 2023 йил: ҳудудлар даромад ва харажатлари қанча бўлди?

2023 йилда Ўзбекистон консолидациялашган бюджети даромадлари 321,0 трлн сўмга, харажатлар 380,0 трлн сўмга етди. Бунда бюджет тақчиллиги юқори даражада ўсиб, қарийб 59 трлн сўмни (ЯИМга нисбатан 5,5 фоиз) ташкил этди. Бу аввалги йилларга қараганда мутлақ рекорд ҳисобланади.

Табиийки, умумий дефицит юқорилигида маҳаллий бюджет тушумлари ва чиқимларидаги мувозанат бузилганининг ҳам улуши бор. 2023 йилда маҳаллий бюджет даромадлари 55,7 трлн сўмни (2022 йилда 47,4 трлн сўм), харажатлари 101,7 трлн сўмни (2022 йилда 88,8 трлн сўм) ташкил этган. Бунда харажатлар даромадлардан 46 трлн сўм кўп бўлган ва бу тақчиллик республика бюджетига юкламани оширган.

Йил давомида ҳудудлар маҳаллий бюджетидан ижтимоий соҳага 57,2 трлн сўм, иқтисодий йўналишга 15,4 трлн сўм, инвестицияларга 18,2 трлн сўм, давлат ҳокимияти ва бошқаруви учун 8,2 трлн сўмлик харажатлар амалга оширилган.

Ҳудудлар кесимида Тошкент шаҳрининг йиллик даромади 8,2 трлн сўм, харажатлари 10,3 трлн сўм бўлиб (бюджет тақчиллиги 2,1 трлн сўм), тушум ва чиқимларда бўйича бошқа ҳудудларга қараганда энг юқори кўрсаткични қайд этган. Қолган ҳудудларга нисбатан энг кам даромад (1,4 трлн сўм) ва харажатлар (3,1 трлн сўм) Сирдарё вилояти ҳиссасига тўғри келган.

Фарғона вилояти бюджетининг ўтган йилдаги даромадлари 5,2 трлн сўмга, харажатлари 9,9 трлн сўмга етган. Бунда ҳудуд бюджетининг тақчиллиги 4,7 трлн сўм бўлган.

2023 йилда Самарқанд вилояти даромадлари 5,1 трлн сўм, харажатлари 8,8 трлн сўм (бюджет тақчиллиги 3,7 трлн сўм), Қашқадарё вилояти даромадлари 4,6 трлн сўм, харажатлари 10,5 трлн сўм (тақчиллик 5,9 трлн сўм) бўлган. Қашқадарё бюджетининг тақчиллиги йил ҳисобида бошқа ҳудудларга қараганда энг юқори даражада қайд этилган. 

Андижон вилоятининг йиллик маҳаллий бюджет даромадлари 3,9 трлн сўм сўмни, харажатлари 8,2 трлн сўмни ташкил этган. Юзага келган 4,3 трлн сўм молиявий тақчиллик республика бюджетидан қопланган.

Наманган вилояти даромадлари 3,9 трлн сўм, харажатлари 8,1 трлн сўм (тақчиллик 4,2 трлн сўм), Тошкент вилояти даромадлари 6 трлн сўм, харажатлари 7,8 трлн сўм ( тақчиллик 1,8 трлн сўм) бўлган.

Бухоро вилояти даромадлари 3,9 трлн сўм, харажатлари 6 трлн сўм, Сурхондарё вилояти тушумлари 3 трлн сўм, харажатлари 7,9 трлн сўмни ташкил этган.

Шу билан бирга, Жиззах вилоятининг даромадлари 2,2 трлн сўм, харажатлари 4,6 трлн сўм, Хоразм вилояти тушумлари 2,7 трлн сўм, чиқимлари 5,6 трлн сўм бўлган.

Навоий вилояти даромадлари 3 трлн сўм, харажатлари 4 трлн сўм, Қорақалпоғистон республикаси даромадлари 2,8 трлн сўм, харажатлари 6,8 трлн сўмни ташкил этган.

Маълумот учун, 2022 йилдаги консолидациялашган бюджет тақчиллиги (-35,2 триллион сўм) ташқи ва ички кредитлар олиш, давлат активларини хусусийлаштириш ва давлат ғазна облигацияларини чиқариш ҳисобидан қопланганди.

2024 йил учун тасдиқланган бюджет қонунига кўра, жорий йилда мамлакатнинг консолидациялашган бюджет даромадлари 375 триллион сўмни, харажатлари 427, 6 триллион сўмни ташкил этиши прогноз қилинган. Бунда бюджет тақчиллиги 52 триллион сўмдан ортиши кутилмоқда.