23 февраль куни Тожикистон энергетика ва сув хўжалиги вазири ҳамда Ўзбекистон сув хўжалиги вазири томонидан трансчегаравий Катта Фарғона ва Шимолий Фарғона каналлари бўйлаб иккита ўлчаш станциялари очилди. Бу ҳақда “Дарё”га Швейцариянинг Ўзбекистондаги элчихонаси матбуот хизмати маълум қилди.
Бу — Швейцария ҳукуматининг Марказий Осиёдаги Blue Peace ташаббуси доирасида амалга оширилган. Бу сув ресурсларининг катта қисми икки ёки ундан ортиқ давлатга тегишли. Швейцария 2017 йилда минтақадаги сув ресурсларини бошқаришда трансчегаравий ёндашув зарурлигини ҳисoбга олиб, Мовий Тинчлик Марказий Осиё (Blue Peace Central Asia) ташаббусини бошлаган эди.
Helvetas томонидан амалга оширилган лойиҳа Тожикистон ва Ўзбекистон ўртасидаги мулоқотни бошлаб беришга хизмат қилди, натижада Патар ва Сарвак трансчегаравий ўлчаш станцияларини биргаликда қайта тиклаш ва улардан фойдаланиш, ускуналарга техник хизмат кўрсатиш, мамлакатлар ўртасида олинган маълумотлар алмашинуви ва улардан фойдаланиш учун икки томонлама асос яратилди.
Трансчегаравий сув ресурсларини бошқаришнинг ушбу инновацион лойиҳа ҳар икки ҳукумат томонидан устувор аҳамиятга эга тарзда баҳоланди.
“Патар ва Сарват ўлчаш станцияларида сув оқимлари тўғрисидаги маълумотларни реал вақт режимида ҳисобга олиш ҳамда Тожикистон ва Ўзбекистонга етказишни автоматлаштириш трансчегаравий каналларда сув ресурсларини самаралироқ бошқаришни таъминлайди ва тезкор қабул қилинишини таъминлаш орқали томонлар ўртасидаги ишончни оширади”, – деган Тожикистон энергетика ва сув ресурслари вазири Далер Жума.
Шунингдек, Ўзбекистон сув хўжалиги вазири: “Эришилган муваффақиятларга қарамай, мамлакатларимиз трансчегаравий сув ресурсларидан биргаликда фойдаланиш бўйича ўзаро манфаатли ҳамкорликни янада ривожлантириш ва мустаҳкамлаш учун катта имкониятларга эга”, деб таъкидлади.
Швейцария қарийб йигирма йилдан бери Тожикистон ва Ўзбекистонни сув ислоҳоти жараёнларида ҳудудий даражада сув ресурсларини комплекс бошқариш ёндашувидан фойдаланган ҳолда, қўллаб-қувватлаб келмоқда. Бундан ташқари, Blue Peace Central Asia Марказий Осиёдаги барча одамларининг сув хавфсизлигини таъминлаш учун ишончни мустаҳкамлаш ва минтақавий ҳамкорлик стандартларини белгилашга кўмак бериб келмоқда.
Катта ва Шимолий Фарғона каналлари Сирдарёнинг юқори оқимидан сув олади ва уни аввал Ўзбекистонга, кейин эса Тожикистонга қишлоқ хўжалиги ерларини суғориш учун тортиш кучи билан етказиб беради. Ишончли сув ўлчаш тизимлари мавжуд бўлмаганлиги сабаб, трансчегаравий сув ресурсларини бошқариш ва сув олиш лимитларига риоя қилишни таъминлаш мураккаблигича қолмоқда. Бошқа кўплаб дарёлар сингари Сирдарё ҳавзасида ҳам тўғри ишлайдиган автоматлаштирилган бошқарув тизими мавжуд эмас. Швейцария кўмагидан олдин сув оқими чегаранинг ҳар икки томонида каналлар бўйлаб жойлашган эскирган ўлчаш станциялари билан ўлчанган. Тўпланган маълумотлар ишончсиз эди ва чегаранинг иккала томонидаги станциялар кўпинча тафовутли ўлчовлар беришар эди.
Blue Peace Central Asia ташаббуси доирасида Швейцария Тожикистон ва Ўзбекистоннинг қўшма “Патар” ва “Сарвак” трансчегаравий ўлчаш станцияларини тиклаш ва тезкор бошқарув тизимини йўлга қўйиш борасидаги саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлади. Ўлчов станцияларининг очилиши Марказий Осиё трансчегаравий дарёларининг сув ресурсларидан комплекс фойдаланиш бўйича Тожикистон—Ўзбекистон ишчи гуруҳининг олтинчи йиғилиши доирасида бўлиб ўтди, унда икки давлат ўртасида ҳисоб-китобларни автоматлаштириш ҳамда реал вақт режимида иккита станциядан оқим маълумотлари Тожикистон ва Ўзбекистонга узатилиши бўйича баённома имзоланди.
Икки ўлчаш станциясида қўшма мониторинг Ўзбекистон ва Тожикистон ўртасидаги Савдо-иқтисодий ҳамкорлик бўйича ҳукуматлараро комиссиянинг 2020 йил 29 сентябрдаги еттинчи мажлиси қарори ва Марказий Осиё трансчегаравий дарёларининг сув ресурсларидан комплекс фойдаланиш бўйича Тожикистон-Ўзбекистон ишчи гуруҳининг 2021 йил 31 май тўртинчи мажлисининг кейинги қарорига мувофиқ амалга оширилиб келинмоқда.
Изоҳ (0)