• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12524.89
    • RUB156.54
    • EUR14456.23
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +30°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Саломатлик

    Дунёдаги энг хушбичим одамлар қайси мамлакатларда яшайди ва бунинг сабаби нима?

    Семизлик ва ортиқча вазн глобал муаммога айланган бўлса-да, баъзи мамлакатларда бу ҳолатларнинг даражаси ҳайратланарли даражада паст. Қайси миллатларни энг келишган деб аташ мумкин ва уларнинг аҳолисига соғлом вазнни сақлаб қолишда нима ёрдам беради?

    Ожирение населения может нанести Узбекистану ущерб в размере $21.6 млрд -  Upl.uz, 15.12.2023

    Халқаро тадқиқотлар, хусусан Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) маълумотлари ва семизлик бўйича глобал изланишларга кўра, Жануби-Шарқий Осиё мамлакатлари ва Африканинг айрим ҳудудларида ортиқча вазн ва семизликнинг энг паст кўрсаткичлари кузатилмоқда. Вьетнам, Япония, Жанубий Корея, Ҳиндистон ва Эфиопия доимий равишда аҳолиси энг хушбичим давлатлар рўйхатида жой олган. Масалан, Вьетнамда катта ёшдаги аҳолининг атиги 18,3 фоизи ортиқча вазн ёки семизликка эга, бу эса мамлакатни дунёдаги энг озғин давлатлардан бирига айлантиради. Таққослаш учун, АҚШда бу кўрсаткич 68 фоизга, дунё бўйича эса ўртача 39 фоизга етади.

    Япония ҳам эътиборга лойиқ: японларнинг ўртача тана вазни индекси (ТВИ) 22 атрофида бўлиб, бу жаҳон ўртача кўрсаткичидан (тахминан 25) анча паст. Жанубий Корея ва Ҳиндистон ҳам шунга ўхшаш йўналишда ривожланмоқда, бу мамлакатларда семизликка чалинган одамлар сони камдан-кам ҳолларда 5-7 фоиздан ошади. Эфиопия ва Уганда каби бошқа Африка мамлакатларида семизлик кўрсаткичлари янада паст - 4-6 фоиз атрофида, бу ерда иқтисодий омиллар ҳам ўз таъсирини кўрсатади.

    Нега бу мамлакатлар аҳолиси бунчалик келишган?

    Бу мамлакатларда аҳоли тана тузилишининг нозиклиги маданий, иқтисодий, ижтимоий ва экологик омилларнинг уйғунлашуви билан боғлиқ. Уларнинг энг муҳимларини кўриб чиқамиз.

    Биринчидан, бу анъанавий овқатланиш тарзи бўлиб, у соғлом вазнни сақлашда ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Вьетнам, Япония ва Жанубий Кореяда овқатланишнинг асосини паст калорияли ва юқори озуқавий қийматга эга маҳсулотлар ташкил этади. Масалан, Вьетнам ошхонаси гуруч, сабзавотлар, кўкатлар, денгиз маҳсулотлари ва оз миқдордаги гўштдан иборат. Фастфуд ва юқори калорияли енгил овқатлар бу ерда Ғарб мамлакатларидагидек кенг тарқалмаган. Машҳур япон таомлари ҳам асосан гуруч ва сабзавотлардан иборат бўлиб, қўшимча равишда балиқ ҳамда ферментланган маҳсулотларни (мисо, натто) ўз ичига олади. Шундай овқатланиш туфайли японлар АҚШ ёки Европа аҳолисига қараганда камроқ шакар ва ёғ истеъмол қилади.

    Ҳиндистонда ҳам анъанавий таомлар дуккаклилар, сабзавотлар ва зираворларга асосланади. Шаҳарларда тез тайёрланадиган таомлар оммалашаётган бўлса-да, аҳолининг аксарияти яшайдиган қишлоқларда одамлар оддий овқатланади. Эфиопияда эса кундалик овқат рационининг асосини донли экинлар (масалан, теф), сабзавот ва дуккаклилар ташкил этади, гўшт эса қимматлиги сабабли камдан-кам истеъмол қилинади.

    Рис с морепродуктами и овощами - пошаговый рецепт с фото на Готовим дома

    Иккинчи муҳим омил — жисмоний фаоллик ҳисобланади. Вьетнам ва Ҳиндистонда кўпчилик, айниқса қишлоқ хўжалигида, ҳамон жисмоний меҳнат билан шуғулланади. Шаҳарларда велосипед ҳайдаш ва пиёда юриш кенг тарқалган, жамоат транспорти эса одатда гавжум бўлиб, бу одамларни кўпроқ ҳаракатланишга ундайди. Япония ва Жанубий Кореяда ҳам пиёда юриш ва жамоат транспортидан фойдаланиш маданияти фаолликни оширади. Жамоат транспорти тизимлари юксак даражада ривожланган, қулай ва арзон бўлгани учун кўпчилик шахсий автомобиллардан кўра уни афзал кўради. Токиода саёҳатларнинг қарийб 80 фоизи жамоат транспортида амалга оширилади. Метро бекати ёки автобус бекатигача етиб бориш учун одамлар кўпинча 5-15 дақиқа пиёда юришади, линиялар орасидаги алмашинувлар ҳам пиёда юришни талаб қилади. Шундай қилиб, аҳоли кунига 10-15 минг қадам босиб, шунчаки иш жойига боради.

    Эфиопия каби Африка мамлакатларида эса вазият бошқача, бу ерда жисмоний фаолликнинг юқори даражаси турмуш тарзи билан боғлиқ. Бу мамлакатларда жамоат транспорти яхши ривожланмаган, шахсий автомобиллардан эса аҳолининг оз қисми фойдалана олади. Одамлар кўпинча иш, ўқиш, бозорга бориш ёки сув олиш учун узоқ масофаларга — кунига 5-20 километргача пиёда юришади. Аҳолисининг тахминан 80 фоизи яшайдиган Эфиопиянинг қишлоқ жойларида пиёда юриш асосий ҳаракатланиш усули ҳисобланади. Бу ҳолат кўплаб ривожланган мамлакатларга хос бўлган кам ҳаракатли турмуш тарзидан кескин фарқ қилади.

    Бунда иқтисодий ва ижтимоий омиллар ўз таъсирини кўрсатади. Вьетнам, Ҳиндистон ёки Эфиопия каби унча ривожланмаган мамлакатларда юқори калорияли овқатлар камёб. Тез тайёрланадиган ва қайта ишланган маҳсулотлар қиммат бўлгани учун одамлар кўпинча уйда оддий масаллиқлардан таом тайёрлашади. Аксинча, Япония ва Жанубий Корея каби юқори даромадли мамлакатларда ҳаддан ташқари овқатланиш маданияти кенг тарқалмаган. Ресторанлардаги таом улушлари кичик, асосий овқатланишлар орасидаги енгил тамаддилар эса унча оммалашмаган.

    Ижтимоий меъёрлар ҳам муҳим рол ўйнайди. Жанубий Кореяда нозиклик кўпинча гўзаллик билан боғланади, бу эса одамларни вазнини назорат қилишга ундайди. Айни пайтда баъзи Африка мамлакатларида озғинлик тўйиб овқатланмаслик билан боғлиқ бўлиши мумкин, бу эса алоҳида муаммо ҳисобланади.

    Баъзи мамлакатларда аҳолининг қадди-қоматини давлат даражасида қўллаб-қувватлайдиган сиёсат ҳам муҳим аҳамиятга эга. Японияда 2008 йилдан бери компанияларга 40 ёшдан ошган ходимларнинг белини ўлчаш мажбуриятини юклайдиган қонун амал қилмоқда. Бу семизликнинг олдини олишга қаратилган. Дастурлар соғлом овқатланиш ва спортни рағбатлантиради. Жанубий Кореяда мактаб ва университетлар мувозанатли овқатланишни фаол тарғиб қилади, ресторанларда эса кўпинча таомларнинг калорияси кўрсатилади.

    Вьетнам ва Ҳиндистонда семизликка қарши кураш бўйича давлат кампаниялари ҳозирча етарли даражада ривожланмаган, аммо урбанизациянинг паст даражаси ва анъанавий турмуш тарзи ўз-ўзидан озғинликка ёрдам беради. Эфиопияда саъй-ҳаракатлар кўпроқ тўйиб овқатланмасликка қарши курашга қаратилган, аммо бу билвосита семириш кўрсаткичларини пасайтиради.

    Эфиопия

    Таққослаш учун семизлик даражаси юқори бўлган ҳудудларга эътибор қаратиш лозим. Энг “оғир” мамлакатлар рейтингида Науру ва Палау каби Тинч океани ороллари етакчилик қилмоқда — аҳолининг 88,5 фоизигача ортиқча вазнга эга. Бу шакар ва ёғларга бой бўлган Ғарб парҳезига ўтиш ва жисмоний фаолликнинг пасайиши билан боғлиқ. АҚШ ва Буюк Британияда эса фастфуд, катта порция лар ва ўтириб ишлаш туфайли семизлик ҳам кенг тарқалган.

    Эфиопияда аҳолининг тахминан 20 фоизи озиқ-овқат танқислигига дуч келади, бу эса статистикага таъсир қилади. Шу билан бирга, Япония ва Жанубий Кореяда қадди-қоматнинг келишганлиги овқатланиш ва фаолликка онгли ёндашиш натижасида эришилган.

    Koreys milliy libosi - Xanbok haqida maъlumotlar | Odam.uz - Odamlar uchun  veb-sayti

    Хушбичим миллатлардан нимани ўрганиш мумкин?

    Дунёдаги энг озғин аҳоли яшайдиган мамлакатлар тажрибаси шуни кўрсатадики, соғлом вазн калити — мувозанатли овқатланиш, фаол турмуш тарзи ва меъёрдир. Сабзавотлар, бутун донли маҳсулотлар ва оқсилга бой анъанавий таомлар ортиқча овқатланишнинг олдини олишга ёрдам беради. Мунтазам жисмоний фаоллик, ҳатто оддий сайр қилиш ҳам семириш хавфини камайтиради. 

    Шу билан бирга, маданий ва иқтисодий фарқларни эътиборга олиш муҳим. Японияда самарали бўлган усуллар ҳар доим ҳам бошқа мамлакатларда иш бермайди. Шундай бўлса-да, камроқ шакар истеъмол қилиш, кўпроқ ҳаракатланиш ва уйда овқат тайёрлаш каби оддий одатлар универсал бўлиб, ҳар кимга фойда келтириши мумкин.

    6 август, 18:20   Изоҳ (0)   482
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    ×Lightbox Image
     

    Тавсия этамиз

    Пора, нефть ва террорчилик: нега Қатар амири шов-шувлар марказидан тушмаяпти?

    5 август, 11:20

    Трампнинг Фаластинга нисбатан нохолис сиёсати: АҚШ ЮНЕСКО аъзолигидан нега чиқяпти?

    2 август, 18:35

    Камчаткадаги ҳодиса ягона эмас: сўнгги 120 йилда рўй берган энг кучли мегазилзилалар

    1 август, 18:20

    Трамп учун хавотирлар: АҚШ президенти таниқли шахсларга ёш қизларни сотган Жеффри Эпштейннинг мижози бўлганми?

    29 июл, 17:19
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    АҚШ президентининг Украина бўйича вакили Стив Уиткофф Кремлда Путин билан учрашди

    Дунё | 6 август, 20:45

    30 июль куни Тошкентда BYD инновацион мобил модули ўз фаолиятини бошлади

    Реклама | 6 август, 19:30

    “Эроннинг ерости бойликлари 27,5 трлн долларни ташкил этади” – Эрон ҳукумати вакили

    Дунё | 6 август, 20:35

    Паркинсон касаллигини кислород етишмовчилиги билан даволаш таклиф этилди

    Дунё | 6 август, 20:20

    Август учун қанча фуқарога пенсия ва нафақа тўлангани маълум қилинди

    Иқтисодиёт | 6 август, 20:10

    Минглаб исроилликлар ватанларини тарк этиб, Греция, Кипр ёки Португалияга кўчиб кетмоқда

    Дунё | 6 август, 19:57

    Андижон вилоятидаги вақтинча сақлаш ҳибсхонаси раҳбари ишдан олинди

    Ўзбекистон | 6 август, 19:46

    Азоб-уқубатли кунга 80 йил: АҚШ япон шаҳарларини нега ва қандай вайрон қилган эди?

    Дунё | 6 август, 19:45
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.