Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон ва унинг россиялик ҳамкасби Владимир Путин 4 сентябрь куни Сочида музокара олиб борди. Музокара якунида давлат раҳбарлари учрашув тафсилотлари ҳақида маълумот берди. Қуйида уч соат давом этган учрашувнинг асосий тафсилотларини тақдим этамиз.
Дон битими
Россия президентининг сўзларига кўра, дон битимининг тўхтатилиши дунёдаги озиқ-овқат билан боғлиқ вазиятга таъсир қилмади. Путин дон нархи пасайишда давом этаётгани, озиқ-овқат тақчиллиги йўқлигини, аммо уни адолатли тақсимлашда муаммолар борлигини тушунтирди. У Россия Африканинг 6 та давлати билан донни текин етказиб бериш бўйича келишувларни якунлашга яқин турганини айтди.
“Бизни дон битимидан чиқишга мажбур қилишди. Ғарб Россиянинг дон битими бўйича талабларини бажаришга, жумладан, Россия донини экспорт қилишга тўсқинлик қилишда давом этмоқда”, — деди сиёсатчи.
Шунингдек, Путин Россия барча белгиланган келишувлар бажарилиши биланоқ ғалла битимини қайта тиклашга тайёр бўлишини айтди.
“Россия томони дон битими доирасида хавфсиз юк ташишни таъминлади, бироқ бошқа томон йўлаклардан террористик ҳужумлар учун фойдаланган”, — деди Россия президенти.
У Россия Қатар ёрдамига умид қилиб, Туркия орқали энг қашшоқ мамлакатларга имтиёзли нархда 1 млн тоннагача дон етказиб беришга тайёрлигини айтди.
“Дон битими қашшоқ мамлакатлар учун муҳим рол ўйнаган. Битим юзасидан БМТ билан маслаҳатлашувларнинг янги пакетини тайёрлаймиз. Ўйлайманки, натижага эришамиз, Туркия бор кучини сарфлайди”, — деди Эрдўғон
Россия президенти дон битимига қайтиш учун Ғарбга шарт қўйишда давом этмоқда. У Росселхозбанкни SWIFT’га улашни, қишлоқ хўжалиги техникаси учун эҳтиёт қисмларни етказиб беришни, транспорт логистикаси ва суғуртасини блокдан чиқаришни, “Толятти-Одесса” аммиак қувурини қайта ишга туширишни ва Россия компанияларининг активларини “блокировкадан чиқаришни” талаб қилмоқда.
Украинадаги вазият
Россия президенти Украина қўшинларининг қарши ҳужуми “Киев учун мутлақо муваффақиятсиз” бўлиб чиққанини айтди.
“Қарши ҳужумга келсак. Бу муваффақиятсизлик. Бугун у айнан шундай кўринади”, — деди Путин.
Россия президенти Украинадаги уруш бўйича тинчлик музокаралари ҳақида ҳам гапирди.
“Мен шуни айтмоқчиманки, Россия ҳеч қачон музокаралардан бош тортмаган ва ҳозир ҳам рад этмаяпмиз”, — деди у.
Ўз навбатида, Эрдўғон Анқара музокараларда воситачиликни ўз зиммасига олишга тайёрлигини билдирди, Путин бундан бош тортмаслигини айтди.
Газ хаби
Путин Россия газни Туркия орқали бошқа давлатларга транзит қилишга тайёр эканини маълум қилди. Россия жорий йилнинг 9 ойида Туркияга 10 млрд куб метрдан ортиқ газ етказиб берган.
“Биз ҳудудий газ хабини яратишни таклиф қилдик, “Газпром” йўл харитаси лойиҳасини тақдим этди”, — деди Путин.
Россия ва Туркиянинг ҳисоб-китобларида миллий валюталар
Путин икки давлат ўртасида ҳисоб-китобларда миллий валюталардан фойдаланиш тенденцияси кузатилганини айтди.
“Тижорат биржаларида миллий валюталар, рубль ва лирадан фаолроқ фойдаланиш тенденцияси кузатилмоқда”, — деди Россия давлат раҳбари.
Унинг сўзларига кўра, ўзаро ҳисоб-китобларда доллар ва евронинг улуши “аста-секин камайиб бормоқда”.
Россия ва Туркия муносабатлари
Шунингдек, Путин туркиялик ҳамкасбига давлатлар ўртасидаги муносабатларни ривожлантиришдаги жадаллик сақланиб қолаётганини айтди. У икки давлат ўртасидаги ўтган йили 86 фоизга ўсган товар айирбошлаш ҳажми жорий йилда ҳам ижобий натижа кўрсатишини билдирди.
Эрдўғоннинг сўзларига кўра, икки давлат товар айирбошлаш ҳажмини 100 миллиард долларга етказиш мақсади сари интилмоқда.
“Ташқи савдо ҳажми ҳозирда 62 миллиард долларни ташкил этгани ва биз 100 миллиард долларлик мақсадимиз сари интилаётганимиздан жуда мамнунмиз”, — деди Туркия президенти.
У туризм Туркия ва Россия ўртасидаги муҳим қадамлардан бири эканини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, айни дамда Туркиядаги меҳмонлар орасида россиялик сайёҳлар биринчи ўринни эгаллаб турибди.
“Яна бир муҳим хусусият — ҳарбий мудофаа саноати, энергетика соҳаси. Ўртамизда, айниқса, табиий газ бўйича қадамлар бор. Бу борада Россия билан табиий газ борасида яхши, муҳим алоқаларимиз борлиги муҳими. Ўйлайманки, биз бу муносабатларни ривожлантирамиз”, — деди Эрдўғон.
Туркияда АЭС қуриш
Бундан ташқари, Путин 2024 йилда Туркияда Аkkuyu атом электр станциясининг биринчи блокини ишга тушириш режаларини маълум қилди. У Россия ядро ёқилғисининг биринчи партияси етказиб берилгандан сўнг Туркия ядровий давлатлар клубига аъзо бўлганини таъкидлади.
“Кейинги йил — ҳаммаси режа бўйича кетмоқда — биз биринчи блокни ишга туширамиз. Ҳамкорлигимизни давом эттириш учун қизиқарли вариантлар мавжуд. Ҳозир станцияда жуда катта малакали жамоа — салкам 25 минг одам ишлашда давом этмоқда”, — деди Путин.
Эрдўғон эса Туркия Россия билан Синоп шаҳрида республикадаги иккинчи АЭСни қуриш бўйича келишувга эриша олишига ишонч билдирди.
“Турк оқими” ва “Мовий оқим” газ қувурлари
Путин “Украина портларидан учирилган дронлар” “Турк оқими” ва “Мовий оқим” газ қувурларига ҳужум қилишга урингани ҳақида баёнот берди.
Президентнинг таъкидлашича, 2022 йилда Россия томони Туркияга “Турк оқими” ва “Мовий оқим” газ қувурлари орқали 21,5 миллиард куб метр газ етказиб берган. 2023 йилнинг январь август ойларида етказиб бериш ҳажми 10 миллиард куб метрдан ортиқни ташкил этди.
Изоҳ (0)