Синиш жароҳати ва суяк мўртлиги: беморга биринчи ёрдам кўрсатиш ва тавсия қилинмайдиган ҳолатлар

Синиш — бу жуда кенг тарқалган шикастланиш. Синиш жароҳатини эркакларга нисбатан кўпроқ аёллар олади. Болалар ва қариялар эса ўртачадан кўпроқ. Суякларнинг мўртлашиши сабаблари турлича, аммо “Лиза” нашри зарар аллақачон содир бўлганида қандай ҳаракат қилиш ҳақида баён қилади. Ҳар бир ҳаракатни тўғри бажариш ниҳоятда муҳим.

Аломатлар

Оёқ-қўлларининг синганда биринчи ёрдамни қандай кўрсатилишини ўрганишдан олдин, ушбу ўзига хос жароҳатнинг аломатларини билиб олиш керак.

Синиш ҳақидаги белгилар шикастланишнинг турига ва жойлашишига қараб фарқ қилади. Улар орасида энг кенг тарқалганлари:

• Шикастланиш соҳасидаги ўткир оғриқ, бу ҳаракат ёки синган жойга босим қилинганда кучаяди.
• Шикастланиш ҳудудида шиш ва кўкаришлар.
• Зарар кўрган қисмнинг ҳаракат қила олмаслиги ёки оғриғи.
• Синган аъзонинг шакли ёки ҳолатининг ўзгариши.
• Жароҳатланиш вақтида пайдо бўлиши мумкин бўлган қарсиллаш, чертиш ёки бошқа товушнинг эшитилиши.
• Синган оёқ ёки қўл пастки қисмида санчиқлар ёки уйқучанлик.

Агар жабрланувчи ушбу аломатлардан бирини бошдан кечирса, иложи борича тезроқ тиббий ёрдамга мурожаат қилиш керак. Аломатлар жуда жиддий бўлмаса ҳам, профессионал тиббий кўриксиз унинг мавжудлиги ёки йўқлигини аниқ аниқлаш имконсиз.

Синиш жароҳатини олганда дастлаб нима қилиш керак?

Синиш жароҳатини олганда қандай биринчи ёрдам кўрсатишни билиш жуда муҳим, чунки бу тез ёрдам келишини кутаётган жабрланувчининг аҳволини сезиларли даражада енгиллаштириши мумкин.

Босқичма-босқич кўрсатма:

• Агар синиш ҳолати гумон қилинса, жабрланувчи ва бошқаларнинг хавфсизлигини таъминлаш, тез ёрдам чақириш керак.
• Оғриқни ва шишни камайтириш учун шикастланган жойга муз қўйинг. Музни сочиқ билан ўранг. Жароҳатдан кейинги дастлабки 24-48 соат ичида ҳар 2-3 соатда 15-20 дақиқа давомида синган жойга совуқ қўлланилиши керак.
• Синган жароҳатни ўзингиз тузатишга уринманг, бу жабрланувчининг аҳволини ёмонлаштириши ва асоратларни келтириб чиқариши мумкин.
• Агар қўл синган бўлса, шарфни шина сифатида ишлатишингиз мумкин, оёқ синганда уни қаттиқ ҳолатда ушлаб туриш учун тахта каби воситалардан фойдаланинг.
• Жағ ёки бўйин синганлигига шубҳа қилинса, жабрланувчига овқат ёки суюқлик берманг;
• Ва иложи борича тезроқ тиббий ёрдамга мурожаат қилишингиз зарур.

Синиш жароҳатида шифокор кўригидан қанчалик тез фурсатда ўтиш керак?

Синиш жароҳати шубҳа қилинган бўлса, иложи борича тезроқ тиббий ёрдамга мурожаат қилиш керак. Қанчалик тиббий ёрдам тезроқ таъминланса, жабрланувчининг соғлиғини тўлиқ тиклаш ва юзага келиши мумкин бўлган асоратларни камайтириш имконияти шунчалик катта бўлади.

Агар жабрланувчи тиббий муассасадан узоқда бўлса ёки тез ёрдам чақириш учун узоқ вақт талаб қилинадиган шароитда бўлса, юқорида баён этилган синишлар учун биринчи ёрдам кетма-кетлигидан фойдаланиш лозим.

Қандай бўлмасин, жабрланувчини иложи борича тезроқ тиббий муассасага олиб бориш керак, айниқса, синиш кучли оғриқ, сезгирликнинг бузилиши, пулсация ёки оёқ-қўл ҳаракати билан бирга кузатилса.

Синиш жароҳатида нима қилиш мумкин эмас?

Жабрланувчининг аҳволини ёмонлаштирмаслик ва суякнинг тузалиш жараёнига тўсқинлик қилмаслик учун маълум чекловларга риоя қилиш керак:

• Жароҳатни ўзингиз тузатишга уринманг, бу жабрланувчининг аҳволининг ёмонлашишига олиб келиши мумкин.
• Агар жағ ёки бўйин синиши шубҳа қилинган бўлса, жабрланувчига озиқ-овқат ёки суюқлик берманг.
• Тиббий ёрдам келгунига қадар шикастланган аъзони қимирлатманг.
• Шикастланиш ва оғриқни кучайтириши мумкин бўлган жароҳатлардан кейин дастлабки 24-48 соат давомида синган жойга иссиқ компресслар қўйманг.
• Жабрланувчига шифокор тавсиясисиз оғриқ қолдирувчи воситаларни берманг, чунки бу ташхисни қийинлаштириши ва вазиятни оғирлаштириши мумкин.
• Синган жойини сиқманг ёки массаж қилманг.
• Оғриқ йўқолиб, суяк тузалиб кетгандек бўлса ҳам шикастланган аъзони тортманг. Ҳаракат ва жисмоний фаолият учун шифокор тавсияларига амал қилинг.
• Дори-дармонлар, парҳез ва даволанишнинг бошқа жиҳатлари бўйича шифокор тавсияларига амал қилинг.
• Жисмоний реабилитация ва тавсия этилган машқларни эътиборсиз қолдирманг, чунки бу суяклар ва мушакларнинг кучини ва мослашувчанлигини тиклашга ёрдам беради, шунингдек, шифо жараёнини тезлаштиради.
• Шифокорнинг рухсатисиз гипс ёки бошқа фиксатор бандажини олиб ташламанг, даволанаётган суякка зарар етиши ҳеч гап эмас.

Умуман олганда, соғлиқ тез ва тўлиқ тикланишини таъминлаш учун шифокорнинг тавсияларига амал қилиш ва чекловларни бузмаслик муҳимдир.