Юқори технологиялар асрида яшаш фақатгина тугмани бир марта босиш орқали ҳар қандай маълумотни олиш ва исталган нарсани уйга етказиб беришни буюртма қилиш эмас. Булар ниҳоятда ўзига хос соғлиқ муаммолари бўлиб, бу гал шу ҳақда сўз юритамиз.
“Технобўйин”
“Технобўйин” ёки Technoneck — бу мобил қурилмалар ёки компьютерлардан узоқ вақт фойдаланиш натижасида юзага келадиган синдром. Кўпинча бу телефонларга тегишли, чунки экранга қараш учун бош ва бўйинни олдинга эгиладиган вазият ҳақида гап кетмоқда. Агар ноутбукингиз стендсиз бўлса ёки иш столидаги компьютерингиз бош даражасидан пастроқда жойлашган бўлса ҳам, бу хавфли эмас.
Натижа: бўйин, бел, елкада оғриқ, сим-сим оғриқ ва бош оғриғидан тортиб мигренгача. Айни пайтда уйқунинг ёмонлашуви ва чарчоқнинг кучайиши.
Туннел синдроми
Аслида туннел синдромлари турлича бўлади. Аммо бу атама билак соҳасидаги медиан асабнинг доимий равишда сиқилиши туфайли юзага келадиган билак туннел синдроми билан кучли боғлиқдир. Бу сичқонча туфайли содир бўлади, компьютерда ишлаётганда мунтазам ундан фойдаланамиз.
Натижа: қўл ва бармоқларда, айниқса, бош бармоқ, кўрсаткич ва ўрта бармоқда санчиқ, оғриқ ва заифлик.
Телефон босими
Telepressure (телефон босими) бу нисбатан янги атама бўлиб, у ижтимоий тармоқлар ва электрон почта хабарларига жавоб бериш учун одам қанчалик психологик босимга дуч келиши мумкинлигини англатади. Тадқиқотчиларнинг ёзишича, бу босим иш берувчилар ёки ҳамкасбларнинг талаблари, дўстлар ва яқинларнинг ёрдам сўрашлари, шунингдек, доимо алоқада бўлиш шахсий хоҳиши шаклида намоён бўлади.
Натижа: стресс, хавотир, руҳий касалликларнинг кучайиши — агар улар аллақачон мавжуд бўлса ҳамда вақтни бошқариш билан боғлиқ қийинчиликлар.
Ўтказиб юборишдан қўрқиш
FОМО (Fear of Missing Out) — ҳозирда ижтимоий тармоқларда рўй бераётган муҳим ёки қизиқарли воқеа-ҳодисаларни ўтказиб юборишдан қўрқиш. Фомо билан оғриган одамлар доимий равишда ўз қурилмаларини янги хабарлар ва янгиланишлар учун текшириб турадилар. Шунингдек, улар доимо янгиликлар лентасини варақлайдилар, “кун тартибида” қолиш учун чатларда суҳбатлашадилар ва улар айтганидек, телефонни бир сония қўлдан қўймайдилар. Айтиш керакки, бундай одам учун Интернетни ўчириш ҳақиқий фалокатдир.
Натижа: яна стресс ва хавотир, лекин қўшимча равишда концентрация билан боғлиқ қийинчиликлар, унумдорликнинг етишмаслиги ва доимий маълумотни ҳаддан ташқари зўриқишдан чарчоқ.
Фантом тебранишлар синдроми
Фантом тебраниш синдроми — бу яқин атрофдаги мобил қурилмадан тебраниш ёки товуш ҳисси. Нима учун “ҳиссиёт”? Чунки телефон аслида сокин. Олимларнинг таъкидлашича, синдром мобил қурилмалардан доимий фойдаланиш билан боғлиқ ва улар билан кучли эмоционал алоқа сабаб бўлиши мумкин. Ва экстремал ҳолатларда, бу ҳатто, технологияга қарамликнинг белгиси ҳамдир.
Натижа: қарамлик ҳақида гапирилмаса ҳам ҳеч бўлмаганда хавотир ва асабийлашиш гаджетсиз дам олишга ва ҳузур билан вақт ўтказишга тўсқинлик қилади.
Рақамли касаллик
Ва ниҳоят, рақамли касалликлар (рақамли касалликлар) — биз юқорида айтиб ўтган ҳамма нарса. Бу бизнинг ҳаётимизда рақамли технологияларнинг доимий мавжудлиги билан боғлиқ жисмоний ва психологик шароитлар мажмуасидир. Рўйхат жуда кенг ва шуни таъкидлаш керакки, бу нафақат “тор ихтисослашган” касалликлар, балки қуйидагилар ҳамдир:
- Қуруқ кўз синдроми — экранга узоқ вақт қарашдан келиб чиқади, бунда телевизор ҳам ҳисобга олинади;
- Тана дисморфияси — ижтимоий тармоқлар томонидан ўрнатилган стандартлар туфайли, балки бошқа сабабларга кўра пайдо бўлиши мумкин бўлган ўз танасига нафрат.
Натижа: технологияни иш, ўқиш ва умуман яхшилик учун ишлатиб, ўз соғлиғимизни аста-секин йўқотаётганимизни сезмаймиз.
Яхши хабар ҳам бор. Ва улар вазиятни тўлиқ тузатмаса ҳам ҳеч бўлмаганда яхши томонга тузатишга ёрдам беради. Бунинг учун гаджетлар ҳақида ўйламанг, спорт билан шуғулланишни, компьютерда ишлаётган бўлсангиз, соатига камида бир марта ўрнгингиздан туришни ва бир оз дам олишни унутманг. Ишонинг, шунинг ўзи ҳам етарли бўлади.
Изоҳ (0)