Швеция ҳукумати Стокгольмдаги Туркия элчихонаси ёнида Қуръон китобининг ёқиб юборилишини қоралади ва мусулмонларга ҳамдардлик билдирди. Туркия эса бўлиб ўтган воқеадан сўнг Швеция мудофаа вазирининг Анқарага ташрифини бекор қилди. Ташрифда Швециянинг НАТОга кириши масаласи муҳокама қилиниши керак эди.
21 январь куни Туркиянинг Стокгольмдаги элчихонаси ёнида норозилик митинги бўлиб ўтганди: акция иштирокчилари Туркияда тақиқланган Курдистон ишчилар партиясини (КИП) қўллаб-қувватлаган ва Швециянинг НАТОга киришига қарши чиққан. Намойиш ташкилотчиси, ўта ўнгчи сиёсатчи, Страм Курс партияси раҳбари Расмус Палудан митингда исломни қораловчи нутқ сўзлаган, сўнгра юмшоқ муқовали Қуръонни ёқиб юборган.
Швеция полицияси митингга сўз эркинлиги тўғрисидаги қонунларга мувофиқ рухсат берилганини тушунтирди. Reuters хабарига кўра, полиция томонидан Палуданга митинг ўтказиш учун берилган рухсатномада бу ҳаракат исломга ва «Туркия раҳбари Ражаб Тоййиб Эрдўғоннинг Швецияда сўз эркинлигини чеклашга уринишлари»га қарши кураш деб аталган.
Палуданнинг хатти-ҳаракатлари биринчи навбатда Туркияда ва бошқа исломий мамлакатларда — масалан, Саудия Арабистони, Иордания, Бирлашган Араб Амирликлари ва Кувайтда норозиликни келтириб чиқарди. Эрон Ташқи ишлар вазирлиги матбуот котиби Носир Канани буни исломофобиянинг кўриниши деб атади.
Ўз навбатида, Швеция ҳукумати аъзолари ҳам Қуръоннинг ёқилишини қоралаб чиқди. «Сўз эркинлиги демократиянинг асосий қисми. Аммо қонуний бўлган ҳамма нарса ҳам ўринли эмас. Кўплаб инсонлар учун муқаддас бўлган китобларни ёқиш чуқур ҳурматсизлик бўлган ҳаракатдир. Стокгольмда содир бўлган воқеадан хафа бўлган барча мусулмонларга ҳамдардлигимни билдирмоқчиман», — деб ёзди бош вазир Улф Кристерссон Twitter’да.
Швеция ташқи ишлар вазири Тобиас Биллстрим ҳам худди шундай баёнот берди: «Швецияда сўз эркинлиги учун кенг йўл очилган, аммо бу Швеция ҳукумати ёки менинг ўзим ҳамма билдирилган фикрларни қўллаб-қувватлаймиз, дегани эмас».
Чеченистон раҳбари Рамзан Қодиров воқеага ўз муносабатини билдирди. «Аслида, шайтоннинг шериклари бўлган энг ярамас одамларгина муқаддас қадриятларга тажовуз қилиб, буни норозилик белгиси деб атайди. Айтишларича, бу ҳаракат Стокгольм раҳбарлари билан келишилган, бироқ мен бу жирканч ҳаракат нафақат маъқулланганига, балки сиёсий кучлар ташаббуси билан уюштирилгани ва бунга пул тўланганига қатъий ишонаман. Акс ҳолда, бундай очиқдан очиқ провокация ҳеч қачон маъқулланмаган бўларди», — деб ёзди у Telegram’даги каналида.
Швеция мудофаа вазири Пол Ёнсон туркиялик ҳамкасби Ҳулуси Акарнинг таклифига биноан 27 январь куни Туркияга ташриф буюриши керак эди. Ушбу ташриф ёрдамида Швеция Туркияни Стокгольмнинг НАТОга аъзо бўлиш ҳақидаги аризасини маъқуллашга кўндиришга умид қилаётганди. Бироқ Туркия расмийлари Стокгольм «Туркияга қарши норозилик намойишларининг олдини олиш учун етарлича чора кўрмаётгани» сабабли учрашувни бекор қилди.
Бундан ташқари, Анқаранинг таъкидлашича, Швеция мамлакатнинг НАТОга кириш имкониятини муҳокама қилиш чоғида қабул қилинган келишувларни бузган. Гап Стокгольмнинг КИПни «террорчи ташкилот» сифатида тан олиш мажбурияти ҳақида бормоқда.
2022 йилнинг май ойида Швеция ва Финляндия НАТОга аъзо бўлиш учун расмий ариза топширган эди. Бунгача ҳар икки давлат ҳарбий бетарафлик сиёсатига амал қилган. Альянсга қўшилиш учун ариза бериш тўғрисидаги қарор Россиянинг Украинадаги босқини фонида қабул қилинган.
Швеция ва Финляндиянинг НАТОга аъзо бўлиши учун альянснинг барча аъзолари уларнинг аризаларини қўллаб-қувватлашлари керак. Иттифоқнинг 30 аъзосидан фақат Венгрия ва Туркия аризаларни ратификация қилмаган. Анқара айни пайтда икки давлатга ўз ҳудудидаги курд гуруҳларини қўллаб-қувватлашни тўхтатиш талабини илгари сурди. Туркия расмийлари, шунингдек, Швециядан «террорчиликда гумонланувчиларни» Анқарага экстрадиция қилишни талаб қилди. Кейинчалик Туркия Швеция ва Финляндия ҳали бу талабларни бажармаганини бир неча бор таъкидлади.
Изоҳ (0)