Сайқалбек Аллаёров 1989 йил 26 январь куни Сурхондарё вилояти, Термиз шаҳрида таваллуд топган. Термиздаги ўрта мактаб, Тошкентдаги Алишер Навоий номидаги нафис санъат лицейи ҳамда Тошкент давлат юридик институтини, Жанубий Кореядаги Корея тараққиёт институтининг (KDI) Давлат бошқаруви йўналиши магистратурасини тамомлаган.
Иш фаолиятини дадасининг қўл остида адвокатлик бюросида бошлаб, турли ташкилотларда юридик хизмат ходими, Сурхондарё вилояти Адлия бошқармасида бўлим бошлиғи, Термиз давлат университети ўқитувчиси, Сурхондарё вилояти ҳокимлиги юридик хизмат бошлиғи лавозимларида давом эттирган. 2022 йилнинг августидан Сингапур Миллий университетининг Ли Куан Ю Давлат сиёсати мактабида Давлат бошқаруви йўналишида таҳсил олмоқда.
«Ҳуқуқшунослар оиласида дунёга келганман»
Мен ҳуқуқшунослар оиласида дунёга келганман. Дадам Чориёр Аллаёров кўп йиллар давомида суд ва адлия органларида фаолият юритган. Уларнинг инсонларни қонун-қоидаларни мажбуран қўллаш орқали бошқариб бўлмаслиги, балки шахснинг ҳуқуқ ва эркинлигини таъминлаган ҳолда бошқариш самара бериши, шунга кўра қонун ҳужжатлари ҳар томонлама мукаммал, тушунарли ва пухта ишлаб чиқилиши лозимлиги тўғрисидаги фикрлари ҳуқуқ соҳасини ўрганишга бўлган қизиқишимни уйғотган.
Ҳуқуқ соҳасидаги ўн йилдан ортиқ меҳнат фаолиятим давомида турли ташкилотларда ишладим, энг самарали фаолиятимни Сурхондарё вилоят Адлия бошқармасида олиб бордим. У ерда норма ижодкорлиги ҳамда ҳуқуқни қўллаш амалиёти борасида билим ва тажрибамни оширдим, шунингдек, норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни тушунарли, оддий ва лўнда ёзиш механизмларини ўргандим. Адлияда олган билим ва тажрибам вилоят ҳокимлиги юридик хизматида ишлаганимда ёрдам берди. Чунки ушбу лавозим жуда масъулиятли бўлиб, ҳокимликнинг барча турдаги ҳужжатлари юридик хизмат ходимининг ушбу ҳужжатлар амалдаги қонунларга мувофиқлиги тўғрисидаги хулосасидан сўнг қабул қилинади.
Сингапур томон йўл
Давлат тизими ташкилотларидаги меҳнатим давомида қандай қилиб самарали давлат бошқарувини ташкил этиш, кам харажат қилиб халққа кўпроқ фойда келтириш мумкинлигига қизиқар эдим. Айни қизиқишларим мени шу ерга олиб келган дея оламан. 2022 йилнинг августидан Сингапур Миллий университетининг Ли Куан Ю Давлат сиёсати мактаби Давлат бошқаруви йўналишида Lее Foundation гранти асосида таҳсил оляпман. Ушбу грант контракт тўловларини 100 фоиз қоплаш билан бирга Сингапурга келиш-кетиш харажати, ҳаёт суғуртаси, ойлик стипендия ҳам ажратади. Бундан ташқари, китоблар сотиб олиш ва янги келган талабанинг муҳитга мослашиб кетишини молиявий қўллаб-қувватлайди.
Илк марта ўқишга келган куним ҳаммага Ўзбекистондан эканлигимни айтсам, «Покистонданмисиз?», дея қайта савол беришар эди. Шунда «йўқ, Ўзбекистонданман, у Марказий Осиёда жойлашган, бизнинг мамлакат сизларникидан ҳудуд жиҳатидан анча катта, аҳолимиз кўп. Сиз бир Ўзбекистонга боринг, меҳмондўст халқимиз ҳамда бой тарихимиз, маданиятимиз билан танишинг» деб айтардим.
«Талабага мажбуран ‘мана буни ўқийсан’ дейилмайди»
Ли Куан Ю мактабида таълим асосан 3 йўналишда: Давлат бошқарувини ишлаб чиқиш, Давлат бошқарувини амалга ошириш ва Ташқи сиёсатини самарали юритишни ўргатиш каби соҳаларда олиб борилади.
Давлат бошқарувини амалга ошириш (Public Administration) йўналиши 1 йиллик бўлиб, давлат бошқаруви соҳасида камида 5 йиллик тажрибага эга талабалар қабул қилинади. Ушбу йўналишда ўқиш давомида сиз жами 40 та кредитни ёпишингиз керак, яъни ҳар бир фандан 4 тадан кредит берилади. Шунингдек, 4 та асосий фан (Core модуле) олишингиз шарт бўлиб, қолган фанларни қизиқишингизга қараб танлайсиз. Ўқиш давомида халқнинг бирламчи эҳтиёжларини таъминлаш, давлатни иқтисодий жиҳатдан ривожлантириш, транспорт соҳасини такомиллаштириш, халқаро мавқейини ўстириш, мигрантлар ҳуқуқлари, бозор иқтисодиётини тартибга солиш, макро ва микроиқтисодиёт, инсон капиталини ўстириш, пенсия ва ижтимоий таъминот масалаларини ўрганиш, лидерлик қобилиятини ўстириш бўйича фанлар ўтилади. 80 фоиз талабалар дунёнинг турли бурчакларидан келганлиги учун бу ерда китоб ўқишдан ҳам кўра бир-биримизни тинглаб кўпроқ нарса ўрганишимиз мумкин. Интерактив, креатив ўқитиш методикаси кучли. Бу ерда талабага мажбуран ‘мана буни ўқийсан’, дейилмайди, аксинча ўқитувчилар айнан индивидуал ёндашув тарафдори.
Сингапур халқи
Сингапур халқи тўғри халқ, ёлғон гапирмайди, бир-бирини алдамайди, қонунларни ҳурмат қилади, берган ваъдасининг устидан чиқади, бировнинг қариндошини қўллаш, кимгадир пора бериш кабилардан йироқ. Яна бир ўзига хос томони, жамоатчилик назорати кучли, қаердадир қонун ёки тартиб-қоидалар бузилаётганини кўришса дарров тегишли идораларга хабар бериб чора кўришни талаб қилишади. Бу ерда жарималар катта, бир-бири билан уришиш, ёқалашиш, бировга жароҳат етказишдан олдин яхшилаб ўйлаб кўришга ундайди. Шунинг учун деярли ҳеч қаерда жанжалга гувоҳ бўлмайсиз. Пулини тўлаб қутулиб қолиб, яна қоида бузишга йўл бермаслик учун аҳолининг тўлов қобилияти юқорилигини инобатга олган ҳолда жарималарнинг юқори даражаси белгиланган. Яна бир томони, аҳоли табиатга нисбатан ўта эҳтиёткор. Масалан, кимнингдир уйидан илон ёки бошқа бирор жонзот чиқиб қолса «ўлдир, ўлдир», демасдан, тегишли хизматларга дарров қўнғироқ қилишади.
Транспорт тизими ва коммунал хизматлари
Сингапурда транспорт, хусусан жамоат транспорт тизими мукаммал ишлаб чиқилган. Автомобиллар нархлари баланд бўлгани сабаби аҳоли нисбатан анча қулай график асосида қатнайдиган автобус ва метродан фойдаланишни маъқул кўради. Деярли барча ҳудудларда метро бор, автобуслар ҳам ўз вақтида келади. Шундай экан, одамлар шахсий автомобилга эҳтиёж сезмасдан давлат тақдим этаётган жамоат транспортидан бемалол фойдаланади. Менга бу ердаги транспорт тизими жуда ёқади.
Ҳайрон қолишингиз мумкин, лекин Сингапурда иситиш тизими йўқ, сабаби бу мамлакатда қиш бўлмайди. Аммо совитиш тизимлари барча биноларда кераклича ишлаб туради. Мамлакат нам ва иссиқ иқлимга эгалиги сабабли совитиш тизими мукаммалликни талаб этиши табиий. Ва буларнинг барчасига катта миқдорда электр энергияси керак. Масалан, биз яшайдиган жойда газ йўқ, фақат электр энергияси ишлатамиз. Сингапур кичик давлат, атом электр станцияси йўқ, қуёш панелларига эга эмас, сабаби қуёш панеллари учун катта ҳудуд зарур, бу давлатда эса ҳар бир қарич ер ҳисобли. Шунинг учун қўшни мамлакатлардан электр энергияси сотиб олинади. Албатта, шунга яраша тўлови ҳам қимматроқ, бироқ аҳоли даромади фонида бу арзимас пулга айланади. Таъкидлашим керакки, келганимдан буён ҳали бирор марта ҳам чироқ ўчганига гувоҳ бўлмадим. Сингапурнинг яна бир яхши томонларидан бири сейсмик минтақага кирмайди,ер қимирлаши, цунами, торнадо, тайфун каби табиат ҳодисалари кузатилмайди.
Президент ташрифи ҳақида
Президент Шавкат Мирзиёевнинг Сингапурга, хусусан, бизнинг мактабга келиши жуда муҳим воқелик бўлди. Ташриф ҳақида курсдошларимдан тортиб деканатгача менга гапиришди. Ваҳоланки, ўқишга кирганимда мана шундай нуфузли даргоҳда бирорта ҳам ўзбекистонлик талаба йўқ эди. Бунга жуда ажабланган эдим, ахир бошқа давлатлардан бу ерда камида 10-15 нафар вакил ўқийди. Фикримча, президентнинг шахсан келиши, таълим жараёни учун яратилган шароитларни кўздан кечириши Ўзбекистон Давлат бошқаруви академияси ва Ли Куан Ю мактаби ўртасидаги ҳамкорликни тезлаштиради, ижрога масъул тарафларнинг масъулиятини оширади.
Давлатимиз раҳбари билан илк марта кўришган бўлсам, уларнинг шашти баландлиги, конкрет саволлар қўйиб, масалани дангал ўртага ташлагани, учрашув тизгинини қўлга олиб энг керакли жиҳатларга урғу берганларини эътироф этишим зарур. Борган жойларидан доим масалани ҳал қилиб кетиш қобилиятига тан бермасдан илож йўқ.
Тадбир якунида Шавкат Миромонович «Сайқалбек қани?», деб ёнларига чорладилар. Келажагим ҳақида саволлар бердилар, ватанга қайтиш эҳтимоли ҳақида сўраганларида албатта қайтишимни айтдим. Шундай даргоҳларда таълим олган кадрлар Ўзбекистонга сув ва ҳаводек керак деб айтдилар. Бу мени руҳлантирди. Энди ўзимни устимда яна ишлашим керак, деган фикр тинч қўймаяпти. Келажакда ҳуқуқ ёки таълим тизимларида ислоҳотларга ўз ҳиссамни қўшиш ниятим бор.
Ҳамкорлик ҳақида
Ўзбекистон ичида юриб давлатимиз қанчалик ривожланяпти, давлат бошқарувида қандай камчиликларимиз бор, деган саволларга жавоб топиш мушкул. Буни фақат давлатдан четга чиқиб, бошқа ривожланган давлатлар билан таққослаб кўриб, била оламиз. Шу маънода Давлат бошқаруви академияси ва Ли Куан Ю Давлат сиёсати мактаби ўртасидаги жуда муҳим ҳамкорлик қоғозда қолиб кетмаслиги лозим. Ўқитиш методикаси, таълим жараёнини келиб ўрганиб кетиш бошқа, талабанинг шахсан келиб ўқиб, ўрганиши бошқа. Ўзбекистондан четга чиқиш, анчайин кучли динамика билан тараққий этаётган мамлакат ҳавосидан нафас олиш, талабага келгусида ўз кўзи билан кўрган янгиликларини бизда ҳам жорий этишга кучли интилиш уйғотади. Шу жиҳатдан олиб қараганда иккинчиси кўпроқ манфаатли биз учун, деб ўйлайман. Мактабимизга қанча ҳамюртларимиз келишса, шунча хурсанд бўламан. Аммо ҳар иккиси тенг олиб борилса ҳам фойдадан ҳоли бўлмайди.
Айнан шу ерда ўқиб, муҳитини билган одам сифатида айтадиган бўлсам, ҳамкорлик асосида келиб ўрганишда фақатгина ўқитиш методикасига эмас, балки қайси фанлар ўтилаётгани, агар шу фан ўтилса талабанинг қайси кўникмалари ривожланиши, фикрлаш доирасини қандай ўстириши мумкинлигига алоҳида эътибор берган маъқул. Чунки аҳамиятсиз, фақат назарияни ўз ичига олган, амалиётда қўллаш деярли имконсиз бўлган фанлардан кўра, жамиятдаги муаммоларга конкрет ечим топишга йўналтирадиган фанларни ўқитиш самаралироқ деб ўйлайман.
Изоҳ (1)
Omad chet davlatda oʻqiyotganlarga..
bizga ham nasib qilsing