Мигрен ҳақиқатан ҳам инсультга олиб келиши мумкинми? У оддий бош оғриғидан қандай фарқ қилади? Уни бутунлай даволаса бўладими? Об-ҳавонинг таъсирида оғриқнинг қўзғалиши ростми? «Новий очаг» нашри қуйида ушбу саволларга жавоб берди.
Мигренни оддий бош оғриғидан қандай ажратиш мумкин?
Бош оғриғининг кўплаб шакллари мавжуд ва уларнинг барчаси иккита асосий тоифага бўлинади: бирламчи бош оғриғи (неврологик касаллик ўзини бош оғриғи сифатида намоён қилади) ва бошқа касалликлардан (инфекция, ўсма, жароҳат, қон томирларининг шикастланиши ва бошқалар) иккиламчи бош оғриғи. Мигрен асосий бош оғриғидир. Қоида тариқасида, бу бир неча соат давом этадиган кучли оғриқ, кўнгил айниши, ёруғлик ва товушларга тоқат қилмаслик билан тавсифланади.
Нима учун мигрен пайдо бўлади?
Бу миядаги биокимёвий ва электр ҳодисалари каскадидир. Яъни мигренда қон томирлари ва миянинг тузилиши нормал ҳолатда бўлади. Хусусан, CGRP (калситонин гени билан боғлиқ пептид) мигрен пайтида мияда ортиқча миқдорда ажралиб чиқадиган оқсилдир ва бу бош оғриғига сабаб бўлади.
Бу ирсиятга боғлиқми?
Албатта, мигрен 60 фоиз генетик, 40 фоиз ташқи омилларга боғлиқ. Стресс, ташвиш, депрессия мигрен, уйқу бузилишининг энг кучли провокаторлари ҳисобланади. Аёлларда гормонал ўзгаришлар сабаб бўлади. Метеорологик қарамлик — бу баҳсли масала, чунки кўпчиликда мигрен об-ҳавонинг ўзгариши билан қўзғалишини инкор этиб бўлмайди. Бошқа томондан, атмосфера босимининг ўзгариши ҳеч қандай таъсир ўтказмайди. Шунинг учун бу масала ўрганилмоқда. Турли хил таркибга эга бўлган кислородли ҳаво массаларининг ҳаракати мигрен хуружини келтириб чиқаради, аммо босимнинг ўзи эмас, деган гипотеза мавжуд.
Спиртли ичимликлар мигренга олиб келиши мумкинми?
Бу ерда иккита вариант мавжуд. Агар спиртли ичимликларни истеъмол қилинса, токсик реакция сифатида бош оғриғига дуч келади. Спиртли ичимликлар мигренни қўзғатувчи омил бўлиши ҳам мумкин ва бош оғриғининг кам учрайдиган тури — кластер бош оғриғи.
Мигрен қандай даволанади?
Икки хил ёндашув мавжуд — табақалаштирилган ва босқичма-босқич
Агар беморда енгил ёки ўртача бош оғриғи бўлса, унда биринчи ёндашувга кўра оддий ёки комбинацияланган аналгетикларни қўллаш мумкин. Агар хуружлар оғир бўлса, унда триптанлар ёки аналгетик ва триптаннинг комбинациясидан фойдаланиш мумкин. Аммо ҳеч қандай ҳолатда дори-дармонларни ҳафтада икки кундан ортиқ қабул қилиш керак эмас, акс ҳолда оғриқ қолдирувчи воситаларга қарамликни ривожланиш хавфи мавжуд.
Дори-дармонларни ҳафтасига икки мартадан кўпроқ қабул қилишда резистентлик пайдо бўладими?
Ҳа, дорилар таъсир қилишни тўхтатади, бош оғриғи деярли ҳар куни кузатилади. Уни мақбул даражада ушлаб туриш учун дорилар қабул қилинаверади. Бу даҳшатли ҳолат, чунки уни даволаш қийинлашади ва бу беморнинг ҳаётига хавф солади.
Хуружнинг олдини олиш усуллари борми?
Қон босимини пасайтириш, депрессия, эпилепсияни даволаш учун баъзи дорилар мигрен хуружининг частотасини камайтириши илмий жиҳатдан исботланган. Бу эпилепсия ёки босим билан ҳеч қандай алоқаси йўқ, лекин бу дорилар ҳали ҳам шундай таъсирга эга. Шунингдек, мигренга нисбатан аниқроқ таъсир кўрсатадиган янги дорилар мавжуд. Улар мигрен оғриғига олиб келадиган CGRP (калситонин генига боғлиқ пептид) оқсилини тўхтатади.
Қаттиқ хуруж инсультга олиб келиши ҳақиқатми?
Йўқ. Мигрен ёқимсиз оғриқдир, аммо инсульт ривожланиш эҳтимоли жуда кам. Дарҳол эътибор бериш керак бўлган ягона бош оғриғи — бу тўсатдан кузатиладиган бош оғриғи. Бир неча сония ичида у ўзининг максимал интенсивлигига етади. Бу оғриқлар қон томир фалокатнинг намоён бўлиши билан боғлиқ бўлиши мумкин, шунинг учун бундай вақтда шошилинч ёрдам сўраш керак.
Агар оғриқ бошланган бўлса, нима қилиш керак?
Биринчидан дори инъекция сифатида ёки суюқлик шаклида олиниши керак, шунда у тезроқ таъсир қилади. Ва бироз ухлаб олишга ҳаракат қилиш лозим, бу ҳам ёрдам бериши мумкин.
Мигренни бутунлай даволаш мумкинми?
Ёмон хабар шундаки, мигрен ирсий касалликдир. Агар у билан туғилган бўлса, даволаб бўлмайди. Аммо оғриқни жуда камдан-кам ҳолларда ҳис қилиш мумкин улар ҳаёт сифатига таъсир қилмайди.
Оғриқнинг олдини олиш мумкинми?
Бемор одатда қайси аломатлар учун таблетка қабул қилиш вақти келганини билади. Ёруғликка қараш, кўнгил айниши — мигрен ҳужуми яқинлашаётганини айтадиган турли хил аломатлар мавжуд. Бундай вазиятда тезда ҳаракат қилиш керак, чунки препарат қанчалик тез қабул қилинса, у шунча самарали бўлади. Айтганча, бўйин оғриғи ҳам яқинлашиб келаётган хуружнинг аломати бўлиши мумкин. Кўпчилик буни остеохондроз деб тахмин қилади ва кераксиз текширувларга вақт сарфлайди.
Изоҳ (0)