Туркия Швеция ва Финляндиянинг НАТОга қўшилишига ҳалиям қарши эканини билдирди

Швеция ҳам, Финляндия ҳам Анқара билан терроризмга қарши кураш бўйича имзоланган меморандумни бажариш учун бир қатор чора-тадбирлар кўриши керак, бу эса Туркия томонидан уларнинг НАТОга қўшилиши маъқулланиши учун қўйилган шарт эди. Бу ҳақда Туркия ташқи ишлар вазири Мавлуд Чавушўғли маълум қилди, деб ёзади NTV.

«Улар ҳали муайян қадамлар ташлагани йўқ. Экстрадиция ва ҳуқуқий меъёрлар масалалари бўйича ҳам маълум бир умидларимизни оқлаганича йўқ. Президентимиз бу масалаларни Швеция бош вазирига ҳам йўналтирди. Умуман олганда, жараён ижобий бормоқда, бироқ ҳали амалга оширилиши зарур бўлган ҳаракатлар бор», — деди вазир. Норозиликлар асосан Швецияга тааллуқли.

Чавушўғли 29 ноябрь куни Бухарестда НАТО мамлакатлари ташқи ишлар вазирлари саммитида Туркия томони Швеция ва Финляндия вакиллари билан уч томонлама музокаралар олиб боришини маълум қилди.

Туркиянинг ушбу баёнотлари фонида Венгрия Швеция ва Финляндиянинг НАТОга аъзо бўлишини яна бир бор қўллаб-қувватлади. Бош вазир Виктор Орбаннинг сўзларига кўра, Стокгольм ва Хельсинки «НАТОга аъзоликнинг бир дақиқасини ҳам йўқотмайди». Икки мамлакатнинг альянсга қўшилиши масаласи Венгрия парламентининг янги йилдаги илк сессиясидаёқ кўтарилади. Венгрия томонидан розилик берилгач, Туркия НАТОнинг 30 та аъзоси ичида ташкилотга янги аъзо қўшилишини ҳозирча маъқулламаган ягона давлат бўлиб қолмоқда.

Финляндия ва Швеция НАТОга қўшилиш учун қачон ариза берган?

18 май куни Финляндия ва Швеция Украинадаги жанговар ҳаракатлар авж олган бир пайтда НАТОга қўшилиш учун ариза берган. Туркия Хельсинки ва Стокгольмни мамлакатда тақиқланган Курдистон Ишчилар партияси билан ҳамкорликда айблаб, уларнинг альянсга қўшилишга бир муддат тўсқинлик қилди.

Швеция ва Финляндия НАТО блокига қўшилиши учун альянсга аъзо бўлган 30 та мамлакатнинг барчаси тегишли битимни ратификация қилиши керак.

Швеция ва Финляндиянинг НАТОга аъзо бўлишини ратификация қилиш жараёни 5 июль куни бошланган. Уларнинг НАТОга қўшилишини альянснинг 30 та аъзосидан 28 таси ратификация қилди.

Туркия нега қаршилик қилмоқда?

Швеция узоқ вақтлар мобайнида нафақат Анқара, балки Вашингтон ва Брюссель томонидан террорчилик ташкилотлари деб тан олинган ҳаракатлар аъзоларига бошпана бериб келган. Россия Украинага бостириб киргач, вазият ўзгарди. Швеция НАТОга қўшилиш учун ариза берди, аммо Туркия бу жараёнга тўсқинлик қила бошлади.

Туркиянинг асосий шартлари, хусусан, Курдистон ишчилар партияси аъзоларини ва 2016 йилги давлат тўнтаришига уринишда гумон қилинганларни Анқарага экстрадиция қилиш. Аввалроқ Туркия адлия вазири Бекир Боздаг Хельсинки ва Стокгольмни террорчиларни экстрадиция қилишдан бош тортишда айблаган эди. Унинг айтишича, Финляндия ва Швеция Туркия томони юборган экстрадиция рўйхатидан бирорта террорчини ҳалигача Анқарага топширгани йўқ.

Ноябрь ўрталарида Швеция парламенти мамлакат конституциясига аксилтеррорчилик қонунчилигини кучайтирувчи ўзгартиришлар киритилишини маъқуллади. Швеция асосий қонунига Туркия сабабли тузатишлар киритилди, у мамлакатнинг НАТОга аъзо бўлишига ҳалигача тўсқинлик қилиб келаётган эди. Энди Швецияда Анқара террорчилик ташкилотлари деб ҳисоблайдиган курд ҳаракатлари (биринчи навбатда Курдистон ишчилар партияси) билан боғлиқ шахсларга нисбатан иш очиш осонроқ бўлади. Маъқулланган ўзгаришлар 2023 йил 1 январда кучга кириши керак.