«Шўрпешоналик тақдиримизга ёзилган кўринади» – иқтисодчи Ўзбекистонда электромобиль импорти монополияга айланишидан хавотирда

Кеча, 24 ноябрь куни президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида ўтказилган йиғилишда, Ўзбекистонда электромобиллар ишлаб чиқаришни ташкил этиш, қувватлаш станцияларини кўпайтириш масаласи муҳокама қилинганди. Иқтисодчи Отабек Бакиров Telegram’даги каналида мавзу юзасидан ўз мулоҳазаларини билдирди.

Отабек Бакировнинг ёзишича, мамлакатда электромобиль ишлаб чиқаришни жорий этиш бир қанча муаммоларни юзага келтириши мумкин.

Аввал ҳам бу ҳақда ёзганмиз. Ўзбекистонда электромобиллар ишлаб чиқарилиши истиқболлари фақат бозорнинг яна тақа-тақ ёпилиши билан боғлиқ хавотирлар яратади. Кечаги йиғилишда ишлаб чиқариш жараёни тўлиқ йўлга қўйилгунча инвесторларга муайян миқдордаги электромобилларни имтиёзли шартлар асосида олиб киришга рухсат бериш билан боғлиқ янграган тезис бу хавотирларни янада реаллаштиради.

Бюрократия тилидан халқ тилига ўгирилса, бу худди UzAuto/UzAutoмоторс АЖ тарафидан Chevrolet, Volkswagen/Skoda, АДМ Jizzakh МЧЖ/Roodell МЧЖ тарафидан KIA, Chery ва Renault русумидаги ички ёнув двигателли импорт автомобилларини махфий қарор асосида божларсиз олиб кириб сотиш каби режимнинг электромобиллар импортига ҳам татбиқ этилиши бўлади. Яъни, электромобиль ишлаб чиқариш баҳонасида электромобиль импорти ҳам тўлиқ бир қўлли ёки икки қўлли назоратга ўтади. Амалда истеъмолчи учун электромобиль сотиб олиш қимматлашади, танловсизлик эса ортади. Худди Хитойда ишлаб чиқарилган Tracker2 ни 1,5 баробар қимматига олишга мажбур бўлишимиз реаллигини юзага келади.

Иқтисодчининг фикрича, электромобиль билан боғлиқ чекловларни айрим шахслар учун эмас, балки барча учун бекор қилиш зарур.

«Агар ҳукуматнинг нияти ростдан ҳам самимий бўлса, тор гуруҳлар учун имтиёз яратмай, электромобиль билан боғлиқ нотариф чекловларни барча учун бекор қилиши, яъни имкониятларни бирхиллаштириши зарур. Ҳозирда электромобиль импортида энг катта чеклов бу – ўзбекистонлик йилига биттадан ортиқ электромобиль олиб кира олмаслиги билан боғлиқ. Бунинг учун ўйлаб топилган мувофиқлик сертификати деган бало тўсқинлик қилади. Яъни ўзбекистонлик иккинчи электромобилни олиб кирмоқчи бўлса, унга мувофиқлик сертификати берилмайди, демакки, божхона режимидан чиқарилмайди. Кеча янграган имтиёз эса электромобиль  импорти назорати секин-аста тор манфаатлар гуруҳига ўтиб кетиши рискларини реаллаштиради. Шўрпешоналик тақдиримизга ёзилган кўринади» – дея фикр билдирган иқитисодчи.

Аввалроқ Ўзбекистонда охирги икки йилда электромобиль импорти 20 баробар ошгани хабар қилинганди. Хусусан, 2022 йилнинг январь—октябрь ойларида республикага хориждан қиймати 55,4 миллион долларга тенг бўлган 1 минг 749 дона электромобиль олиб келинган.