Қирғизистон ўз ҳудудида Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти (КХШТ)нинг «Мустаҳкам биродарлик-2022» жарбий машғулотлари ўтказилишини бекор қилди, деб ёзади «Коммерсантъ».
Экспертлар бунга яқинда Тожикистон билан чегарада юз берган қуролли низони сабаб қилиб келтирмоқда, шу сабабли Бишкек ўз ҳудудида тожикистонлик ҳарбийларни қабул қилишни ва улар билан ҳамкорликда машғулотлар ўтказишни истамаяпти, деди улар. Айни вақтда, воқеа Бишкек ва Москва ўртасидаги алоқаларга таъсир қилиши амри маҳоллиги айтилмоқда. Бироқ Қирғизистон президенти Садир Жапаров 7 октябрь куни россиялик ҳамкасби Владимир Путиннинг юбилейига келмагани эътибордан четда қолмаган.
«Бош қўмондон, президент Садир Жапаровнинг буйруғисиз, ҳарбийларнинг ўзлари бундай муҳим қадамни қўя олмаган бўларди — бу аниқ», — деди Қирғизистон собиқ вице-президенти Феликс Кулов. Унинг сўзларига кўра, машғулотларнинг бекор қилиниши сабаби битта — Тожикистон билан муносабатлар.
«Чегарада юз берган навбатдаги урушда ўнлаб ёш аскарлар ҳалок бўлди, қарийб ўн минг нафар тинч аҳоли чегарага яқин қишлоқларни такр этишга мажбур бўлди, 700 дан ортиқ уйларга тожик ҳарбий хизматчилари ўт қўйди. Бундай вазиятда Тожикистон Қуролли кучлари билан қўшма машқлар ўтказиш номақбул бўларди. ‘Мустаҳкам биродарлик’ деган номнинг ўзи камида масхараомуз янграмоқда», — деди у. Куловнинг таъкидлашича, Мудофаа вазирлиги томонидан қабул қилинган қарор «тўғри ва жамоатчилик томонидан қўллаб-қувватланмоқда».
Жанговар тўқнашувларга қарамасдан, икки мамлакат ўртасида олий даражадаги мулоқот давом этмоқда. Чунончи, сўнгги зиддият авжига чиққан пайтда Қирғизистон ва Тожикистон президентлари Садир Жапаров ва Эмомали Раҳмон Самарқандда Шанхай ҳамкорлик ташкилоти доирасида учрашган ва чегарадаги вазиятни муҳокама қилган эди.
Аммо 7 октябрь куни Жапаров Путиннинг 70 ёшига бағишланган МДҲ раҳбарлари норасмий саммитига келмади. Президент матбуот котиби бу қарор Садир Жапаровнинг «иш графигидан келиб чиқиб» қабул қилинганини айтди. Қирғизистон ва Россия етакчилар телефон орқали суҳбат билан кифояланди. Россия телеканали президентлар 12—14 октябрь кунлари МДҲ саммитлари доирасида учрашишга келишиб олганини маълум қилди. Шу тариқа Москва Бишкек билан алоқаларда муаммолар йўқлигига ишора қилаётган бўлса-да, маълум бир кескинлик мавжуд, бу яна Тожикистон билан боғлиқ, дейилади мақолада.
Ўтган ҳафта Владимир Путин Эмомали Раҳмонни «Россия ва Тожикистон ўртасидаги стратегик шериклик ва иттифоқчилик муносабатларини мустаҳкамлаш, шунингдек, минтақавий барқарорлик ва хавфсизликни таъминлашга қўшган улкан шахсий ҳиссаси учун» III даражали «Ватан олдидаги хизматлари учун» ордени билан мукофотлади.
Мавзуга доир: Путин Эмомали Раҳмонни Тожикистон ва Россия ўртасидаги ҳамкорликка қўшган ҳиссаси учун мукофотлади
Шунингдек, қирғизистонлик депутат Женишбек Токторбаев Facebook’даги саҳифасида Путинга мурожаат қолдирди. «Биз, Қирғизистон халқи тушуна олмаяпмиз, Тожикистоннинг Қирғизистонга тажовузкор қуролли ҳужумидан кейин, агрессорни нима учун медал билан тақдирлаяпсиз?» — деб ёзди у.
Халқаро тинчлик бўйича Карнеги фонди эксперти Темур Умаровнинг айтишича, айни пайтда қирғиз жамиятида «тожик агрессияси» бўйича консенсус юзага келган ва ҳукуматнинг ҳар қандай эҳтиётсиз ҳаракати норозилик намойишларига олиб келиши мумкин. «Жапаров буни тушунади ва юзага келган вазиятдан ўзи учун бонуслар сиқиб олишга уринмоқда, у Тожикситон билан зиддиятдан ўз машҳурлигини оширишда фойдаланмоқда», — деди эксперт.
Шунингдек, унинг фикрича, машғулотларнинг бекор қилиниши Россия-Қирғизистон муносабатларига ҳам, КХШТга ҳам таъсир ўтказмайди. «Бу ташкилот шундоқ ҳам кўплаб қийинчиликларни бошдан ўтказмоқда. Унинг деярли барча аъзолар, Қозоғистондан ташқари, қўшни мамлакатлар билан зиддият ҳолатида экани изоҳ талаб қилмайди», — деди эксперт.
Изоҳ (0)