«Виждонсизлик учун ҳам жавобгарлик бор» – Расул Кушербаев Жиноят кодексида виждонга қонуний таъриф йўқлиги, аммо виждонсизликка йўл қўйилгани учун жавобгарлик белгиланиши ҳақида

Виждон ўзи нима, деган саволга қонуний таъриф берилмагани ҳолда жиноят қонунлигимизда айрим ҳаракатларда виждонсизликка йўл қўйилгани учун жавобгарлик белгиланган. Бу ҳақда Олий Мажлис қонунчилик палатаси депутати Расул Кушербаев Telegram'даги каналида пост қолдирди.

Расул Кушербаевнинг ёзишича, виждон таърифи йўқ ўринда виждонсизликка йўл қўйилгани учун жавобгарлик белгиланиши мавҳум ҳолатдир.

Виждон ўзи нима, деган саволга қонуний таъриф берилмагани ҳолда жиноят қонунчилигимизда айрим ҳаракатларда виждонсизликка йўл қўйилгани учун жавобгарлик белгиланган. Масалан, Жиноят кодексининг 172-моддасида «Шахснинг мулкни қўриқлаш юзасидан ўз вазифаларини виждонсиз бажариши натижасида мол-мулк талон-торож қилиниши, унга шикаст етказилиши ёки унинг нобуд қилиниши кўп миқдорда зарар етказилишига сабаб бўлса, башарти, бу қилмишда мансабдорлик жинояти аломатлари бўлмаса - БҲМнинг эллик бараваригача миқдорда жарима ёки уч юз соатгача мажбурий жамоат ишлари ёхуд икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади».

Жиноят кодексининг 302-моддасида «Бошлиқ ёки бошқа мансабдор шахснинг ўз хизмат вазифаларига нисбатан пала-партиш ёки виждонсизларча муносабатда бўлиши туфайли бу вазифаларни бажармаганлиги ёки лозим даражада бажармаганлиги кўп миқдорда зарар етказилишига ёки бошқа оғир оқибатларга сабаб бўлса - уч йилгача хизмат бўйича чеклаш ёки уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади".

Жиноят кодексининг 207-моддасида эса «Мансабга совуққонлик билан қараш, яъни давлат органи, давлат иштирокидаги ташкилот ёки фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органи мансабдор шахсининг ўз вазифаларига лоқайдлик ёки виждонсизларча муносабатда бўлиши оқибатида уларни бажармаслиги ёки лозим даражада бажармаслиги фуқароларнинг ҳуқуқларига ёки қонун билан қўриқланадиган манфаатларига ёхуд давлат ёки жамоат манфаатларига кўп миқдорда зарар ёхуд жиддий зиён етказилишига сабаб бўлса - БҲМнинг юз бараваригача миқдорда жарима ёки уч юз соатгача мажбурий жамоат ишлари ёхуд икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади», деб белгиланган.

Энди савол: бу ўринда виждонсиз ҳаракатда айбланаётган шахс ўзининг виждонан ҳаракат қилганини қандай кўрсатиб, исботлаб бера олади?

Муаммо шундаки, бирорта шахс ҳаракатида виждонсизлик қилдими йўқми, виждони қандай эди, виждони ўзи бормиди, у қандай эди каби саволларга жавоблар қайси меъёрлар бўйича аниқланиши мавҳум. Бу дегани ҳар ким бунга ўз дунёқарашидан келиб ёндошади ва баҳо беради. Энг ёмони бу баҳо баъзан инсонларнинг тақдирини ҳал этади. Виждонсизлик…

Расул Кушербаев, Олий Мажлис қонунчилик палатаси депутати. 

«Одил судловни амалга оширишда терговнинг ҳар қандай таъсирлардан ҳоли, холис орган бўлиши учун барча давлат органлари, шу жумладан, Ички ишлар, прокуратура, Давлат хавфсизлик хизматининг тергов функцияларини ўзида жамлаган алоҳида тергов органини ташкил этиш зарур. Ушбу масала Конституцияда алоҳида акс эттирилиши керак, деб ҳисоблаймиз. Бу демократик принципларга мос, инсон ҳуқуқлари юксак даражадаги одил судловни амалга оширишга кўмак берган бўларди», – дея таклиф этганди депутат.