Асосий савдо-ҳамкор давлатлардан бири бўлган Россияга нисбатан қўлланилаётган санкциялар кўплаб қўшни мамлакатлар иқтисодиётига, шу жумладан, Ўзбекистон иқтисодиётига ва пул ўтказмалари ҳажмига ҳам ўз таъсирини ўтказди.
Пул ўтказмалари
Марказий Осиё мамлакатлари, шунингдек, Ўзбекистон иқтисодиётида аҳоли даромадларининг муҳим манбаси ва ҳаракатлантирувчи омилларидан бири ҳисобланади.
2021 йилда карантин чекловлари бекор қилиниши фонида Ўзбекистонга пул ўтказмалари 33,9 фоизга ошди ва ЯИМга нисбатан 11,7 фоизини ташкил этди.
2022 йилнинг биринчи ярмида жами халқаро пул ўтказмалари ҳажми сезиларли даражада ошиб 6,53 млрд долларни ташкил этди, бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан деярли 2 баробарга юқоридир.
Ўзбекистонга пул ўтказмаларида Россиянинг ҳиссаси 2021 йилнинг I ярмида 67,4 фоизни ташкил қилди.
Шунингдек, Қозоғистон – 8,8 фоиз, АҚШ – 6,9 фоиз, Жанубий Корея – 4,9 фоиз, Туркия – 3,3 фоизлик улуш билан пул ўтказмалари келувчи асосий давлатлардан ҳисобланади.
2022 йил I ярим йиллик маълумотлари асосида халқаро пул ўтказмаларининг Россиядан келадиган қисми 81 фоизни ташкил этган.
Россиядан кириб келган пул ўтказмалари ҳажмининг ЯИМга нисбати йилдан йилга ошиб бораётган бўлса ҳам бироқ унинг Ўзбекистонга кириб келадиган жами пул ўтказмаларидаги улуши камайиб бормоқда.
Ушбу кўрсаткич 2017 йилда 79,8 фоизни ташкил этган бўлса, 2021 йилга келиб 70,3 фоизгача пасайган.
Марказий банк томонидан эълон қилинган дастлабки прогнозларда асосий савдо ҳамкорлардаги иқтисодий фаолликнинг пасайиши, миллий валюта курсининг ўзгариши ва миграцион оқимлар 2022 йилда халқаро пул ўтказмалари ҳажмининг 18-25 фоиз камайиш эҳтимоли борлиги билдирилган.
Бироқ иқтисодий шароитларнинг ўзгариб бориши, қўшни ҳудудларда нақд хорижий валюта савдосига нисбатан қўлланилган чекловлар, кичик тадбиркорлик субектлари товарлар экспортидан тушган тушумларни қабул қилишдаги ўзгаришлар таъсирида прогнозлар янгиланиб, йил охирига 35-40 фоизгача ўсиши кутилмоқда.
Халқаро пул ўтказмаларининг юқори даражада кириб келиши мамлакатда уй хўжаликларнинг якуний истеъмолини рағбатлантириб, бу ўз навбатида иқтисодий ўсишни қўллаб-қувватловчи омил бўлиб хизмат қилади.
Жумладан, 2022 йил учун ЯИМ ўсиши бўйича янгиланган 5-5,5 фоизлик прогнозларни ишлаб чиқишда ушбу тенденциялар ҳам инобатга олинган.
Бугунги кунда Россиядан келиб тушадиган пул ўказмалари ҳажми юқори бўлганлиги сабабли, пул ўтказмалари динамикаси ва рубль курси ўртасида юқори даражада боғлиқлик мавжуд.
Бошқа омиллар ўзгаришсиз деб олингандаги эмпирик ҳисоб-китобларга кўра, пул ўтказмалари ва валюта курси ўртасида корреляция коэффициенти -0,88 ни ташкил этиб, рубль қадрининг ошиши пул ўтказмалари ҳажмининг ўсишига олиб келади.
Пул ўтказмалари иқтисодий ўсишга боғлиқ ҳисобланади. Дастлабки ҳисоб-китоблар бўйича пул ўтказмалари ва Россия ЯИМи ҳажми ўртасидаги корреляция 0,81 ни ташкил этди.
Шунингдек, Россиядаги ўзбекистонлик меҳнат муҳожирларининг асосий қисми, яъни 52,7 фоизи қурилиш соҳасида иш олиб бориши инобатга олинса, қурилиш ишлари ва пул ўтказмалари орасида ҳам тўғри боғлиқлик мавжуд бўлиб, бунда корреляция коэффициенти 0,69 ни ташкил этмоқда.
Келиб тушган пул ўтказмалари валюта таклифини қўллаб-қувватловчи омиллардан бўлиб, валюта курси қадрини ошишига хизмат қилади. Валюта курси қадрининг ошиши, ўз ўрнида, инфляцияга пасайтирувчи омил бўлиб ҳисобланади.
Аввалроқ Ўзбекистон ва бошқа МДҲ давлатларига Россиядан пул ўтказмалари миқдори рекорд даражага етгани ҳақида хабар берилганди.
Изоҳ (0)