Бугунги кунда кўплаб йирик экспортёр мамлакатлар томонидан асосий турдаги истеъмол товарларини экспортига миқдорий квоталар ёки чекловлар киритиш ҳолатлари кўпайиб бормоқда. Бу ҳақда Марказий банк маълумот бермоқда.
Бу эса жаҳон бозорида маҳсулотларнинг таклиф ҳажми қисқаришига олиб келди ва сотув нархларида ҳам ўз аксини топди.
Хусусан, Ҳиндистон ҳукумати ички бозорда шакар танқислигини юмшатиш мақсадида, шакар экспортига чекловлар жорий қилгани (1 июндан 31 октябргача), жаҳон бозорида шакар экспорти таклифини 10 млн тоннагача қисқаришига сабаб бўлиши мумкин.
Ҳиндистон шакар ишлаб чиқариш ва экспорт қилиш бўйича Бразилиядан кейин 2-ўринни эгаллагани боис шакарга чекловлар жаҳон бозори нархларига сезиларли таъсир ўтказди.
Шу ўринда, жаҳонда озиқ-овқат ва энергия ресурслари нархлари ошишида чекловлар билан бир қаторда етказиб бериш ва логистикадаги муаммоларнинг ҳам роли катта бўлмоқда.
Жаҳон ёқилғи, минерал ўғитлар, буғдой, ўсимлик ёғи, ва шакар экспортининг катта қисми Россия ва Украина ҳиссасига тўғри келади.
Бундан ташқари, Хитой ҳукумати томонидан ўрнатилган қатъий карантин чоралари сабабли мавжуд йирик (Шанхай) порт фаолияти тўхтаб қолган. Бу эса, жаҳон хом ашё ва товарлар таъминот занжирига сезиларли салбий таъсир кўрсатмоқда.
Юқоридаги ҳолатлар, февраль—апрель ойларида асосий турдаги озиқ-овқат маҳсулотлари (буғдой, ўсимлик ёғи ва шакар) ва энергия ресурсларининг жаҳон нархларини сезиларли даражада қимматлашишига олиб келган бўлса, бунинг Ўзбекистонга таъсирлари май—июнь ойларидан сезила бошлади.
FAO маълумотларига кўра, 2022 йилнинг январь—март ойларида жаҳон бозорида асосий озиқ-овқат маҳсулотлари нархларининг сезиларли даражада қимматлашди. Апрель—июнь ойларида эса ушбу нархларнинг бироз пасайгани кузатилмоқда.
Жаҳон бозорида гўшт маҳсулотлари нархлари жорий йилнинг июнь ойида ойлик 1,6 фоизга, йиллик ҳисобда эса 12,7 фоизга ошди.
Иккинчи томондан, Хитойнинг Бразилиядан гўшт экспортига қўйган тақиқини бекор қилиниши гўштга талабнинг жонланишига хизмат қилди.
Шунингдек, июнь ойида Австралия ва Янги Зеландияда мол ва қўй гўшти захираларининг камайиши билан экспортда қисқаришлар кузатилган бўлиб, бу ҳам мол ва қўй гўшти нархи ошишига олиб келди.
АҚШнинг Қишлоқ хўжалиги департаменти (USDA) маълумотларига кўра, 2023 йилда дунёда мол гўшти ишлаб чиқариш 7 фоизга камайиши ҳамда нархлар 9,4 фоизга ўсиши прогноз қилинмоқда.
Ёғ маҳсулотлари
Ишлаб чиқаришнинг мавсумий кўпайиши билан жаҳон бозорида ёғ маҳсулотлари нархида пасайиш қайд этилди.Хусусан, июнь ойида ойлик 7,6 фоизга арзонлашган бўлса, йиллик ҳисобда ўсиши 34,3 фоизгача секинлашди. Март ойида йиллик ўсиш 58,1 фоизга тенг эди.
Шу ўринда, кунгабоқар ёғининг жаҳон нархлари пасайиб боришига йирик импортёрлар томонидан талабнинг камайгани, шунингдек, Индонезияда ёғ маҳсулоти захираларининг кўпайиши шароитида бозорга таклифнинг ортиши билан изоҳлаш мумкин.
USDA прогнозларига кўра, 2022 йилда кунгабоқар уруғини етиштириш 8 фоизга, захиралари эса 2,8 фоизга ошиши кутилмоқда
Буғдой
2022 йилнинг июнь ойида дон маҳсулотлари нархи 4,1 фоизга пасайган бўлса, ўтган йилнинг мос даврига нисбатан ўсиш 27,6 фоизни ташкил этди.Қулай иқлим шароитлари буғдой ҳосили бўйича ижобий кутилмалар шаклланишига хизмат қилди. Шунингдек, Украинадан буғдой импортининг тикланиб бораётгани жаҳон бозоридаги нархларнинг сезиларли даражада пасайишига хизмат қилди.
Халқаро таҳлилчиларнинг июнь ойи прогнозларига кўра, 2022 йилда дунё бўйича жами буғдой ҳосили камайиб, 774,8 млн тонна бўлиши кутилмоқда. Шунингдек, Украинада буғдой ҳосили жорий йилда 35 фоизга тушиб, 21,5 млн тоннага етиши прогноз қилинмоқда.
Дастлабки прогнозларга кўра, йил давомида 1 тонна буғдойнинг ўртача нархи 315-360 доллар атрофида бўлади.
Шакар
FAO маълумотларига кўра, жаҳон бозорида шакар нархи ўсиши қолган маҳсулотларга нисбатан пастроқ кўрсаткичларда шаклланди.Хусусан, 2022 йилнинг июнь ойида шакар маҳсулоти нархи ойлик 2,6 фоизга арзонлашган бўлса, йиллик ҳисобда ўсиши 8,9 фоизгача секинлашди.
Нархларнинг сезиларли пасайиши Бразилияда янги ҳосил ҳамда экспорти бўйича ижобий кутилмалар, Бразилия валютасининг АҚШ долларига нисбатан қадрсизлангани, шунингдек, этанол нархининг пасайиши натижасида шакар ишлаб чиқариш ҳажми ортгани билан изоҳлаш мумкин.
USDA прогнозларига кўра, 2022—2023 йилги мавсумда шакар ишлаб чиқариш ҳажми кўпайиб, 182,9 млн тонна (Бразилияда — 36,4 млн тонна, Ҳиндистонда — 35,8 млн тонна) бўлиши кутилмоқда.
Изоҳ (0)