Ўзбекистон хорижий қимматли қоғозларни сотиб олишни бошлади. Бу нега қилинмоқда ва нима беради?

Марказий банк Ўзбекистон олтин-валюта захираларини диверсификация қилиш бўйича ишларни бошлади. Бу ҳақда «Дарё»га Марказий банк матбуот анжуманидан маълум бўлди.

Биз Жаҳон банки кўмагида захираларнинг бир қисмини ликвидлиги юқори ва ААА рейтингига эга АҚШ ва бошқа қимматли қоғозларга жойлаштириш бўйича ишларни бошладик, – деди Марказий банк раҳбари Мамаризо Нурмуратов.

Бу нима учун қилинмоқда?

Олтин-валюта захиралари мамлакатнинг «хавфсизлик ёстиғи» бўлиб, фавқулодда вазиятларда, масалан, импортни молиялаштириш учун керак.

Ҳозир Ўзбекистон захиралари асосан икки шаклда – олтин ва хорижий валютада сақланади.

Олтин яхши, аммо беқарор актив ҳисобланади. Унинг қиймати бозорнинг инжиқликларига боғлиқ ва глобал талаб ва таклифдан келиб чиққан ҳолда белгиланади.

Мисол учун, 2005 йилда олтиннинг бир трой унция нархи 400 долларни ташкил этган бўлса, 2012 йилда 2000 долларгача кўтарилди, 2013 йилда эса 1200 доллардан пастга тушди.

Юқори ўзгарувчанлик олтиннинг инвестиция сифатида энг катта камчиликларидан биридир. Сўнгги 50 йил ичида олтиннинг нарх ўзгарувчанлиги 20% ташкил этди.

Бу дунёдаги ҳар қандай валютага тегишли. Бундан ташқари, мамлакат фақат битта активга боғлиқ бўлмаслиги керак.

Шунинг учун ҳам Ўзбекистонда захиралари икки шаклда: олтин ва хорижий валютада сақланади.

Бироқ бу етарли эмас ва охирги йилларда мамлакат хорижий қимматли қоғозларни сотиб олишга тайёргарлик кўрган эди.

Қимматли қоғозларни нима кераги бор ва олтин билан нима бўлади?

Тарихан маблағларини сақлашнинг энг яхши воситаларидан бири ўта ишончли ва ўта ликвид бўлган АҚШ ғазначилик облигациялари бўлиб келган.

Шу туфайли Хитой ва Япония каби давлатлар ҳам ўзларининг захираларини шу облигацияларида сақлайдилар.

АҚШ жуда юқори, ААА рейтингига эга. Бу мамлакат исталган вақтда ўз мажбуриятларини бажаришга тайёрлигини англатади.

Ўзбекистон захирадаги олтиннинг фақат бир қисмини қимматли қоғозлар билан алмаштиришни режалаштирмоқда.

Ҳар қандай мамлакат захиралари аста-секин турли валюталарда ва турли шаклларда, қимматбаҳо металлардан тортиб облигацияларгача сақланиши керак — бу давлатни юзага келиши мумкин бўлган хавфлардан ҳимоя қилади.