ДТМ масъули абитуриентлар дуч келаётган ноқулайликни изоҳлаб, кириш имтиҳонлари қаерда бўлиб ўтишига аниқлик киритди

Ҳар йили июнь—июль ойлари ўзбекистонлик ёшлар, хусусан, абитуриентлар учун муҳим бўлган ойлар ҳисобланади. Бу муддатда кўпчилик ёшлар олий таълим муассасаларига ҳужжат топширади. Лекин деярли ҳар йили ё қабул бошланиш вақти муддатидан кечикади ёки қайсидир йўналишдаги фанлар блоги тубдан ўзгаради. Амалиётчи журналист Дилшод Ҳакимов бу йилги қабул жараёнлари бошланиши ва айни пайтда абитуриентлар дуч келаётган муаммоларни ўрганди.

ДТМ бу йил ҳам нуқсонлардан холи эмас. Куни кеча — 20 июндан онлайн қабул жараёни расман бошланган бўлса-да, абитуриент «dtm.uz» ёки «my.gov.uz» сайти орқали рўйхатдан ўтиб, ўзига тегишли паспорт маълумотларинигина киритиши мумкин. Аммо қаерга ва қайси йўналишга ўқишга топширишини белгилай олмайди. Сабаби эса ҳалиям давлат қабул комиссияси квоталарни тиллар кесимида белгиламаган. Бундан ташқари молиявий мустақиллик берилган ОТМлар ҳам контракт квоталарини тасдиқлагани йўқ.

Ўзбекистонда 1994 йилдан бошлаб йилдан йилга ўзгариб келаётган тест усулидан фойдаланиб келинмоқда. Масалан дастлаб тестлар ташкил қилинганида 2 та (А ва Б) вариантлардан иборат бўлган бўлса, бугунги кунга келиб вариантлар сони 4 тани (А, Б, C ва Д) ташкил қилмоқда.

Тан олиш керак, ДТМ ўз фаолияти давомида абитуриентларга бир қанча қулайликлар ҳам яратган. Масалан, қабул жараёнларининг онлайн тизимга ўтганлиги олдингидай абитуриентни қўлига ҳужжат олиб ОТМ дан ОТМга юриб овора бўлишига йўл қўймайди. Бу абитуриент учун қадрли бўлган вақтни тежайди. Тест топширилган куннинг кейинги куни тўпланган балл ва жавоблар варақасини кўра олиш эса, ичкарида «ўйин» бўлмаётганини билдиради. Бундан ташқари тест жараёнлари вақтидаги назорат ва жамоатчилик назоратининг ошганлиги қабул имтиҳонларидаги шаффофлик ва ошкораликни анча юқори поғонага кўтариб қўйди. «Фалон сўм пул бериб ўқишга кирибди»,«таниши орқали кирибди», каби гап сўзлар йилдан йилга йўқолиб бормоқда. Бу каби ташаббуслар таҳсинга сазовор, албатта.

Ташкилотнинг абитуриентга қулайлик яратишдаги ҳар қандай ташаббусини қўллаб-қувватлаймиз, лекин йилдан йилга муаммоларнинг кўпайиб боргани жамиятнинг ташкилотга бўлган ишончи ҳам камайиб бораётгандек, назаримизда. Масалан, айрим хурмача қилиқлар ва анъанага айланиб бораётган қабулнинг кечга қолиши, рўйхатдан ўтиш жараёнидаги техник муаммолар, якуний мандатнинг кечикиши каби муаммоларнинг борлиги «космик кемаларимиз коинотни забт этаётган бир вақтда» аламли ва кулгилидир. Айниқса, тест бошланишига уч-тўрт ой қолганда тест топшириладиган фанлар рўйхатининг ўзгариб кетиши абитуриентларни эсанкиратиб қўймоқда. Шундай ҳолат 2020 йилнинг апрель—май ойларида бўлган. Журналистика йўналишидаги касбий (ижодий) имтиҳон ўрнига она тили фанида имтиҳон бўлиши эълон қилинган. Ёки 2019 йилда юриспуриденсия йўналишида тарих 1-блокдан 3-блокка, она тили 3-блокдан 1-блокка ўзгаргани ўқув йилининг деярли ярмида хабар қилинган.

Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Давлат тест маркази ахборот хизмати раҳбари Орзиқул Бобоев «Нега блоклардаги ўзгаришлар йил ўртасида ёки охирида эълон қилинади», деган саволимизга қуйидагича жавоб берди.

«Фанлар мажмуаси ёки кетма-кетлигини белгилаш ДТМ ваколатига кирмайди. Давлат тест маркази фақат имтиҳонни ташкил қилиб беради. Мандат натижалари кечикиши билан боғлиқ ҳолатлар эса бундан 4-5 йил аввал бўлган. Ҳозир эса абитуриентлар тест топширган куннинг эртасига ўзлари тўплаган баллни билишлари мумкин бўлади. Якуний жавоблар эса охирги тестлар ўтказилганидан бир ҳафта ўтгач эълон қилинади. Сўнгги икки йилда пандемия сабаб имтиҳонга келганда текширувлар вақтида тана ҳарорати юқори бўлган номзодлар учун қўшимча тест кунлари жорий қилинди. Бу ҳам вақт олгани боис, мандат кечикиш ҳолати юз берди. Айни пайтда юртимизда вирус билан касалланиш кам. Шу ҳолат сақланиб қолса, бу йил мандат чиқишида кечикишлар бўлмайди», — дейди Орзиқул Бобоев.

Масъулнинг айтишича, жорий йилда ДТМ тест синовлари ўтказилишининг 2 хил вариантига тайёргарлик кўрилмоқда. Агар эпидемиологик ҳолат барқарор бўлиб турса, тест жараёнлари ёпиқ биноларда ўтказилади. Бунинг учун республика бўйлаб 85 та бино тайёрланмоқда. Агар вазият ўзгарса, 53 та очиқ жойда тест ўтказиш учун тайёргарлик кўрилмоқда.