30 май куни Европа Иттифоқига аъзо 27 давлат раҳбарлари Россиянинг Украинага бостириб кириши ортидан жорий қилинган санкцияларнинг янги босқичи доирасида Россия нефтига нисбатан тақиқ қўйишга келишиб олди. The Economist журнали нефть нархи нега кўтарилаётганини таҳлил қилди.
Санкцияларнинг 6-пакети доирасида Россиядаги энг йирик банк бўлган «Сбербанк»ни тезкор трансчегаравий тўлов тизимидан тўхтатиб қўйиш ҳам бор. Бундан ташқари, Россия хом нефти ва дизель ёнилғиси каби қайта ишланган маҳсулотларни сотиб олиш ҳам тақиқланди.
Европа Иттифоқининг таъкидлашича, қувурлар орқали етказиб бериладиган нефть учун вақтинчалик имтиёз даври бўлади.
Brent маркали нефтнинг бир баррели нархи бу хабарлар ортидан 120 доллардан ошди, бу март ойидан бери энг юқори кўрсаткичдир.
Бу қарор билан Европа Иттифоқи Россияни жазолаш учун иқтисодий инқирозга ҳам тайёр эканини кўрсатиб қўйди.
Европа Иттифоқи Россиянинг энг йирик хом нефть бозори бўлиб, мамлакат нефть экспортининг ярмини сотиб олади. Санкциялар ортидан Россиянинг энг катта миқдордаги хорижий валютадаги даромад манбаларидан бири хавф остида қолади.
Аввалига тақиқ фақат танкерлар орқали ташиладиган денгиз нефтига нисбатан қўлланилади. Кўпгина танкерлар аллақачон Европанинг турли ҳудудларида санкцияларга учраб улгурган. Шу сабабли бунинг таъсири у қадар катта бўлмаслиги мумкин.
Яқин вақтгача санкциялар остида қолган Россиянинг денгиз хом ашёси сотилмайдими, деган савол бор эди. Аммо шунга қарамай йил бошидан бери Россияда нефть экспорти ўсди.
JPMorgan Chase банки таҳлилчиларига кўра, ўсишнинг катта қисми Ҳиндистонга тўғри келган. Ҳиндистон Россияга нисбатан санкциялар қўлламаган.
Польша ва Германия «Дружба» қувури орқали Россия нефтини импорт қилишни тўхтатишни маълум қилди. Бироқ нефтга жуда ҳам боғланиб қолган Венгрия импортга тақиқ қўймоқчи эмас. Венгрия бош вазири Виктор Орбан Европа Иттифоқи қарорларидан четга чиқишга тайёрлигини маълум қилди.
Эмбарго қисман бўлиши мумкин бўлса-да, нефть бозорининг кескинлиги шундаки, нархлар ҳали ҳам ошиб бормоқда.
Ўзбекистонда вазият қандай?
Ўзбекистон 2022 йилнинг январь—апрель ойларида нефть, табиий газ ва газ конденсати қазиб олишни қисқартирди.
Ўзбекистонда январь—апрель ойларида:
- 263,4 минг тонна нефть;
- 18 млрд куб метр табиий газ;
- 471,4 минг тонна газ конденсати қазиб олинди.
Ўтган йилга нисбатан нефть қазиб олиш 5,9 фоизга, табиий газ 0,4 фоизга, газ конденсати эса 2,7 фоизга камайди.
Ягона ўсган нарса кўмир бўлди — 10,1 фоизга 1,1 миллион тоннагача.
Кейин эса Тошкент шаҳридаги «Ўзбекнефтгаз»га тегишли автомобилларга ёнилғи қуйиш шохобчаларида Аи-80 маркали бензин нархи кўтарилиб, 6 800 га чиқди. Бу 2021 йил декабрь ойидан бери бензин нархининг биринчи марта ошиши бўлди.
Ўзбекистонда бензин нархларининг кўтарилишига жаҳон бозоридаги Brent маркали нефть нархларининг ўсиши ўз таъсирини ўтказган. Лекин акциз солиқ ставкаларининг ўзгариши туфайли аҳоли учун бензиннинг чакана нархлари ўзгаришсиз қолди.
Бугунги кунда АҚШда бензин рекорд даражада қимматлаган, Европа давлатлари, жумладан, Германия, Швеция, Нидерландия, Исландия, Греция, Дания, Финляндия, Норвегия, Бельгияда бир литр бензин нархи 2,242-2,564 АҚШ долларини ташкил этиб, нархлар ошиши давом этмоқда.
Изоҳ (0)