Жаҳон банки Ўзбекистоннинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши йўлидаги асосий муаммолар ва имкониятлар таҳлил қилинган янги тадқиқотини эълон қилди. Бу ҳақда Жаҳон банки матбуот хизмати «Дарё»га маълум қилди.
Унда хусусий сектор ўсиши йўлидаги тўсиқларни бартараф этиш, давлатнинг иқтисодиётдаги иштирокини чеклаш, инсон капиталини ривожлантириш ва мамлакатнинг яшил иқтисодиётга ўтиши бўйича расмийлар учун тавсиялар мавжуд.
Ҳисобот Жаҳон банки гуруҳи ва мамлакат ҳукумати ўртасидаги 2022–2026 йилларга мўлжалланган ҳамкорликнинг устувор йўналишларини белгилаб бериш учун асос бўлиб хизмат қилади.
2022 йил апрель ойида Жаҳон банки гуруҳи (ЖБГ) Ўзбекистон иқтисодиёти бўйича иккинчи тизимли диагностикасини (МTD) якунлади.
Бундай турдаги биринчи ҳисобот 2016 йилда эълон қилинган эди. Шунга ўхшаш ҳужжат Жаҳон банки гуруҳининг ҳамкор мамлакатлари учун ҳар беш йилда бир марта тайёрланади.
Унда камбағалликка барҳам бериш ва ижтимоий фаровонликни ошириш йўлидаги асосий муаммолар ва имкониятлар таҳлил қилинган.
МТD’да таъкидланганидек, Ўзбекистон юқоридаги мақсадларга эришишида қуйидаги тўртта йўналишда ривожланиш ёрдам бериш мумкин:
- хусусий секторнинг ўсишини рағбатлантириш ва барқарор иш ўринларини яратиш;
- давлатнинг иқтисодиётдаги ролини ислоҳ қилиш;
- фуқаролар манфаатларига ва инсон капиталини ривожлантиришга хизмат қиладиган дастурларга инвестиция қилиш;
- экологик барқарор келажакни барпо этиш.
МТD ривожланиш тўртта йўналишлар доирасида 13 та устувор ислоҳотни амалга ошириш зарурлигини кўрсатади.
Улар ҳукумат, Жаҳон банки ва Ўзбекистоннинг бошқа халқаро ривожланиш масалалари бўйича ҳамкорлари томонидан ўтказилган таҳлиллар, шунингдек, иқтисодиёти ўтиш давридаги бошқа мамлакатлар тажрибаси асосида аниқланган.
Ҳисоботда расмийлар учун тавсиялар берилган ва юқорида келтирилган йўналишларда қуйидаги устувор ислоҳотларга эътибор қаратиш зарурлиги қайд этилган.
Мамлакатда хусусий сектор ўсишини рағбатлантириш учун:
- ер, меҳнат ва молиявий ресурсларни тақсимлаш механизмларини такомиллаштириш;
- хусусий секторда рақобатни ривожлантиришга йўналтирилган норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш;
- хусусий секторнинг жаҳон иқтисодиётига интеграциялашишига кўмаклашувчи ташқи савдо ва инвестиция сиёсатини олиб бориш;
- хусусий сектор корхоналарини қўллаб-қувватлаш бўйича самарали хизматларни ривожлантириш;
- қишлоқ хўжалиги бозорларидаги ислоҳотларни жадаллаштириш, бу эса, жумладан, давлатнинг уларнинг фаолиятига аралашишига чек қўяди.
Давлат кўмаги билан мамлакатда бозор иқтисодиётини ривожлантириш учун:
- давлатнинг товар ва хизматларнинг асосий ишлаб чиқарувчиси функцияларидан бозорни ривожлантиришни рағбатлантирадиган функцияларига ўтказиб, унинг ролини трансформация қилишни жадаллаштириш;
- давлат корхоналарининг иқтисодиётдаги улушини камайтириш ва уларнинг самарадорлигини ошириш; зарур ижтимоий-иқтисодий инфратузилмани ривожлантириш;
- коррупцияга қарши курашиш ва турли ҳокимият органларининг бошқарув фаолиятини такомиллаштириш;
- давлат функцияларини марказсизлаштиришни давом эттириш;
- давлат органларининг фуқаролар олдидаги ҳисобдорлигини ошириш зарур.
Мамлакатда инсон капиталини ривожлантириш учун:
- таълим тизими фаолиятидаги мавжуд камчиликларни бартараф этиш орқали унинг сифатини ошириш;
- мактабгача таълим ва олий таълим муассасаларига кириш имкониятини яхшилаш;
- соғлиқни сақлаш тизимининг самарадорлигини ва фуқаролар учун ундан фойдаланиш имкониятини ошириш;
- бутун мамлакат бўйлаб сув таъминоти ва санитария хизматларидан фойдаланиш имкониятларини кенгайтириш;
- камбағалликни ўлчаш тизимини, унга қарши курашиш бўйича давлат дастурларини ва уларнинг мақсадлилигини такомиллаштириш;
- аҳолининг заиф қатламларининг меҳнат бозорида кенг иштирокини рағбатлантирувчи давлат сиёсатини ишлаб чиқиш;
- ижтимоий ҳимоя тизими самарадорлигини ошириш ва у билан аҳолининг муҳтож қатламларини қамраб олиш керак.
Мамлакатнинг экологик барқарор келажагини барпо этиш учун:
- табиий ресурсларни, жумладан, сув ва ер ресурсларини самаралироқ бошқариш;
- атмосферага иссиқхона газлари чиқиндиларини янада камайтириш, энергия самарадорлигини ошириш, иқтисодиётнинг турли тармоқларини, шу жумладан энергетика соҳасини модернизация қилиш бўйича чора-тадбирлар кўриш;
- табиий офатлар хавфини бошқариш тизимини такомиллаштириш лозим.
Аввалроқ Жаҳон банкига кўра дунёда 1970 йиллардан бери энг катта нарх инқирози бошлангани ҳақида хабар берилган эди.
Изоҳ (0)