Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази NASA’нинг тунги ёруғлик (NTL) маълумотлари асосида биринчи марта Ўзбекистондаги вилоятлар ва шаҳарлар даражасидаги иқтисодий фаолликни баҳолаш учун фойдаланди.
Марказ матбуот хизматининг маълум қилишича, таҳлил сунъий интеллект технологиялари асосида амалга оширилди. Ушбу ёндашув халқаро амалиётда фаровонлик даражасини баҳолаш ҳамда маҳаллий ривожланишни аниқ ва мустақил тарзда ўлчашнинг тезкор вазифаси сифатида қўлланилади.
Натижалар сунъий йўлдош маълумотлари ва расмий статистика ўртасида юқори даражада мослик мавжудлигини тасдиқлади. Хусусан, 2020–2024 йиллар даврида NTL маълумотларига кўра, Ўзбекистонда аҳоли жон бошига тўғри келадиган ялпи ҳудудий маҳсулот (ЯҲМ) 63,5 фоизга ўсиб, 2 011 доллардан 3 287 долларга етган. Бу кўрсаткич расмий статистикада қайд этилган 59,4 фоизлик ўсиш билан деярли мос келади.
Энг катта ўсиш Тошкент шаҳрида қайд этилган бўлиб, ўтган 5 йилда аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯҲМ 3,2 минг долларга ошиб, 7,2 минг долларга етган.
Пойтахтнинг айрим ҳудудларида, жумладан, Миробод, Яккасарой ва Юнусобод туманларида бу кўрсаткич 9 минг доллардан ошган бўлиб, мамлакатдаги йирик шаҳарлар бўйича ўртача кўрсаткичдан деярли икки баробар юқоридир.
2024 йилда шаҳарлар кесимида аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯҲМнинг энг юқори кўрсаткичлари қуйидаги шаҳарларда қайд этилди.
- Навоий (8,3 минг доллар);
- Зарафшон (6,8 минг доллар);
- Самарқанд (5,7 минг доллар);
- Қўқон (5,6 минг доллар);
- Андижон (5,1 минг доллар);
- Янгийўл (5 минг доллар);
- Қарши (4,8 минг доллар).
Шунингдек, Термиз (4,5 минг доллар), Урганч, Марғилон, Каттақўрғон (4,3 минг доллар) ва Чирчиқ (4 минг доллар) каби кичик ва ўрта шаҳарларда ҳам юқори иқтисодий фаоллик кузатилмоқда.
Таҳлил натижалари Навоий (1,5 минг доллар), Наманган (1,4 минг доллар), Фарғона ва Самарқанд вилоятларида ҳам иқтисодий фаолликнинг сезиларли ўсишини кўрсатди. Шунингдек, Зарафшон, Қарши, Чирчиқ, Марғилон ва Термиз каби кичик ва ўрта шаҳарларда ҳам юқори даражадаги иқтисодий фаоллик қайд этилди.
Шу билан бирга, тунги ёруғлик маълумотларидан фойдаланиш орқали туманлар кесимида урбанизация даражаси ҳам баҳоланди. Хусусан, 2020–2024 йиллар давомида шаҳар агломерацияларига хос бўлган тунги ёруғлик даражаси (NTL кўрсаткичи 10дан юқори) юқори бўлган ҳудудлар сони 21 тадан 26 тагача ошди.
Ўз навбатида, кам ёруғликка эга бўлган қишлоқ туманлари сони 129 тадан 102 тага камайган. Шу тариқа, 27 та туманда шаҳар типидаги ривожланиш йўналишига ўтиш кузатилмоқда.
Изоҳ (0)