«Сардоба фожиаси шахсан мен учун жуда катта сабоқ бўлган» — Сардоба тумани ҳокими

Сирдарё вилоятининг Сардоба туманида рўй берган энг катта техноген фожиа — 2020 йил 1 май куни содир бўлган Сардоба сув омбори тўғони бузилиши нафақат сирдарёликлар, бутун Ўзбекистон халқи ёдида қолди. Фожиа сабаб кўпчилик оилалар бошпанасидан ажралди, бир умр йиғиб терган мол-мулкидан мосуво бўлди. 2022 йилнинг 1 май куни мазкур воқеага икки йил бўлди. «Дарё» ижодий жамоаси шу муносабат билан Сирдарё вилоятининг Сардоба тумани ҳокими Абдуазим Хидировни суҳбатга чорлаб, фожиадан сўнг жабрланганлар ҳаётида қандай ўзгаришлар бўлгани билан қизиқди.

«Сардоба фожиаси Ўзбекистондаги энг катта техноген фалокатлардан бири бўлди десак, хато қилмаган бўламиз. Мазкур фожиага ҳам икки йил бўлди. Вақт жуда тез ўтяпти, аммо бу воқеа сардобаликлар қалбида бир умрга из қолдирди. Улар бу фалокатни ҳеч қачон эсдан чиқаролмайди. Биласизми, Сардоба фожиаси Рамазон ойида содир бўлгани ва юртдошларимизнинг саҳарликка уйғониб, сергак бўлиб тургани Аллоҳнинг инояти бўлди, деб ўйлайман. Шу сабаб аҳолининг хавфсизлиги таъминланиб, шу фалокатдан қутилдик», — дейди туман ҳокими.

Абдуазим Хидировнинг айтишича, у фожиа ҳақида тонгги 05:40 да хабар топган.

«Сув омбори тўғони бузилгани ҳақида менга тонгги 05:40 да хабар келди. Ўша куни ишхонамда қолгандим ва хабарни эшитганимда кабинетимда эдим. Воқеани билгач, бу ҳақда вилоятдаги раҳбарларимизга хабар бердик. Ва раҳбарларимиз билан бирга халқни эвакуация қилишга киришдик. Қисқа фурсатда ҳудуд аҳолисини хавфсиз жойларга кўчирдик. Тан олиш керак, бундай фожиа рўй берган пайтда ҳар қандай инсон ҳам таҳликага тушиб, нима қилишини билмай қолар экан. Ишни нимадан ва қандай бошлашни ўйлаб қоларкан. Яхши ҳам ўша куни воқеа жойига муҳтарам президентимизнинг шахсан ўзлари етиб келди. Ҳолатни ўзлари кўриб, тўғон бошига ҳам борди. Ҳукумат вакиллари ва вазирликларга тегишли топшириқлар бериб, муаммони бартараф этиш чораларини кўрди. Айнан ўша куни президентимизнинг Сардоба сув омбори тўғони бузилиши оқибатларини қисқа муддатда бартараф этиш тўғрисидаги фармойиши қабул қилинди. Фармойишга кўра, ҳукумат комиссияси, Бош вазиримиз бошчилигида ҳукумат штаби тузилди. Ҳамда шу орқали энг аввало сув тошқинидан жабрланган инсонларни таҳликага туширмаслик учун уларга тўғри маълумот бериш, шунингдек психологик ва тиббий ёрдам кўрсатиб, уларни тинчлантириш ишларини амалга оширдик. Қолаверса, аҳолини озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминлаб, ётоқжойлар тайёрладик», — дейди Сардоба тумани ҳокими.

Суҳбатдош ҳокимнинг маълумот беришича, фожиа сабаб туманнинг учта маҳалласи — «Қўрғонтепа», «Дўстлик» ва «Юртдош» маҳаллалари талафот кўрган.

«Шу маҳаллаларда ўша пайтда 2700 га яқин хонадонда 12 минг 872 нафар аҳоли истиқомат қилган. Ўша куни икки соатда айнан шунча аҳоли ҳудуддаги ижтимоий соҳа объектлари — мактаб, боғча ва коллеж биноларига, шунингдек яқин қариндошлариникига кўчирилди. Бошга мусибат тушганда дўст ким, душман кимлиги билинади, дейишади, шукурки, фожиадан сўнг муҳтарам президентимиз раҳнамолигида республикамизнинг барча ҳудудларидан ёрдамлар кела бошлади. Халқимиз нафақат Сардоба туманига, Мирзаобод ва Оқтепа туманларига ҳам ёрдам юборди. Мен шу фурсатдан фойдаланиб, тумандошларимиз номидан биздан ёрдамини аямаган халқимизга, ҳокимликларга, Мудофаа вазирлиги ва Фавқулодда вазиятлар вазирликларига такроран бўлса-да, ўз миннатдорчилигимни изҳор қилиб, раҳмат айтмоқчиман. Биз уларга раҳмат айтишдан сира чарчамаймиз», — дейди ҳоким.

Айтилишича, ҳудуддаги учта маҳаллада 1980 йилларда қурилган 530 та бетон қопламали уйга унча зарар етмаган. Аммо пахса ва хом ғиштдан қурилган қўшимчалар бинолар эса буткул яроқсиз ҳолга келган.

«Одамларни хавфсиз жойга кўчиргач, бизнинг асосий ишимиз хатлов ўтказиб, вазиятга аниқлик киритишдан иборат бўлган. Аниқланишича, сувдан зарар кўрган учта маҳалламизда 530 та бетон панелли коттежлар сақланиб қолган, лой ғишт ва пахсадан қурилган уйлар эса яшаб бўлмас даражага келган. Уйлари бузилиб, яроқсиз ҳолга келган аҳоли учун 37 та 1480 та хонадондан иборат барча қулайликларга эга янги уй қуриб берилди. Тўғриси, биз бундай чиройли ва шинам уйлар қуриб берилади, маҳалламиз шаҳарга айланади деб ўйламагандик. Ва бу бизнинг тушимизга ҳам кирмаганди. Бир ёмонликнинг бир яхшилиги бор дейишганларидек, биз Сардоба фожиаси сабаб шундай кўркам уйлар яратилишининг гувоҳи ва иштирокчиси бўлдик», — дейди туман раҳбари.

Масъулнинг тан олишича, фожиадан аввал мазкур ҳудуд аҳолиси жуда оғир шароитда яшаган.

«Тан олиш керак, талафотдан аввал шу учта маҳалладаги аҳолининг яшаш тарзи жуда оғир эди. Ичимлик суви умуман йўқ эди, имконияти бор одамлар сувни пулга сотиб олиб, уйи ёнида қурилган ҳовузга солиб ичарди. Имконияти йўқлар эса лоток ва каналдан сув ичарди. Ҳар учала маҳалла ҳам 10 йил аввал табиий газдан узилганди. Шунингдек, ҳозирда янги қурилган 37 та кўп қаватли уй ўрнида 1960-1970 йилларда қурилган 52 та икки қаватли авария ҳолатидаги уйлар бор эди. Бу уйларнинг 80 фоизи яшаш учун хавфли, авария ҳолатида турганди. Тўғри, талафот жуда катта из қолдирди. Аммо шу сабаб бугун одамларимиз янги уйларда, янгича ҳаёт кечирмоқда. Қолаверса, шу учта маҳалла аҳолисини тоза ичимлик суви билан таъминлаш мақсадида салкам 35 километр сув қувури тортилди. 42 километрлик табиий газ қувури ўтказилди. 118 километр узунликдаги электр симлари ўрнатилди. 30 километр ички йўлларга асфальт ва бетон қоплама ётқизилди», — дейди Абдуазим ака.

Туман ҳокимининг маълумот беришича, Сардоба фожиаси содир бўлгач, аҳолига барча қулайликлар яратилгунга қадар президент Шавкат Мирзиёев ҳудудга беш маротаба бориб келган.

«Талафот оқибатлари бартараф этилгунга қадар президентимиз Сардобага беш маротаба келиб-кетди. Ҳар сафар келганларида қурилиш ишлари, ободонлаштириш ишларини кўриб, камчиликларни айтиб, масъуллар ва қурувчиларга йўл-йўриқ кўрсатиб кетарди. Давлатимиз раҳбари 2020 йил 15 май куни сардобаликлар билан учрашганда ҳар бир хонадонга ёрдам берилиши, ҳатто уйлардаги кўрпа-тўшакларгача алмаштирилишини айтганди. Шу ваъдаларнинг барчаси бажарилди. Биргина Сардоба туманидаги хонадон вакилларига моддий ва маънавий зарар учун дастлаб 40 миллион сўмдан 72 миллиард сўм тўлаб берилди. Ҳар бир хонадонга 8 турдаги уй-жиҳозлари — телевизордан тортиб, электр чойнаккача олиб берилди. Бунга 10 миллиард сўм маблағ сарфланди», — дейди туман ҳокими.

Таъкидланишича, фожиадан сўнг ҳудудда лойиҳа қиймати 27 миллиард сўм бўлган янги мактаб қурилиб, мавжуд 4 та мактаб капитал таъмирланган.

«Сардобаликларга 2020 йилнинг 13 октябрь куни янги хонадон калитлари топширилди. Тумандошлар президентимиз билан учрашганида Сардоба City’ни қуриб бердингиз, дейишди. Боиси, уларнинг қувончи жуда чексиз эди-да. Шунингдек, ушбу учта маҳалладаги тўртта мактаб капитал таъмирланди. Мактаб жиҳозларигача янги олиб берилди. 610 ўринли 1-мактаб эса 27 миллиард сўм маблағ эвазига нолдан барпо этилди. Ва вилоятдаги ягона мактабга айланди. Қолаверса, иккита янги боғча, битта янги оилавий поликлиника ташкил этилди. Оқсарой текстилда 700 та иш ўрни яратилди», — дейди Абдуазим Хидиров.

Суҳбат давомида айтилишича, тошқиндан зарар кўрган учта маҳалладаги 72 та тадбиркорлик субъектларининг салкам 4 миллиард сўмлик зарари қоплаб берилган. 16 та фермерга 983 миллион сўмлик товон пули тўланган.

«Биргина муаммо тошқинда ўлган ёки оқиб кетган қора моллар ва майда шоҳли моллар зарари қоплаб берилмаган. Ҳисоб-китобларимизга кўра тошқин пайтида аҳолининг 982 бош қора моли, 300 дан ортиқ майда шоҳли моллари ўлган ёки сувда оқиб кетган. Аҳолининг бу зарари Халқ депутатлари туман Кенгаши қарорига кўра, маҳаллий бюджет маблағлари ҳисобидан қоплаб берилади. Аммо бунинг учун вақт керак бўлади», — дейди туман ҳокими.

Қўшимча қилинишича, талафотдан сўнг республика ишчи гуруҳи ҳудудга келиб, ҳолатни обдон ўрганган.

«‘Қўрғонтепа’ маҳалласидаги уйлар Хоразм ва Навоий вилояти қурувчилари, ‘Дўстлик’ маҳалласидаги уйлар эса Қорақалпоғистон республикаси қурувчилари, ‘Юртдош’ маҳалласидаги уйлар эса Бухоро вилояти қурувчилари томонидан таъмирланиб, янгича кўриниш касб этди. Тошқингача шу маҳаллаларда ўзбошимчалик билан қуриб олинган бинолар бор эди. Айнан шу талафот пайтида барчасига зарар етган ва шу боис ҳаммаси бузиб ташланди. Коттежлар эса қайта таъмирланиб, аҳоли учун қулай шароит яратилди», — дейди ҳоким.

Абдуазим Хидиров Сардоба фожиаси уларни доим огоҳликка даъват этишини таъкидлаб, ҳозир ҳам ҳар икки-уч кунда сув омбор бошига бориб, уни кўздан кечиришга ҳаракат қилишини айтмоқда.

«Март ва апрель бошида сурункали ёғингарчиликлар бўлгани боис, ҳар уч тўрт кунда сув омбор бошига бориб, ўзимиз кўриб, билиб кузатиб турдик. 2020 йилдаги талафот бизга сабоқ бўлгани учун, ҳар куни имкон қадар огоҳ бўлишга, диққат билан кузатиб туришга ўргандик», — дейди туман ҳокими.

Туман ҳокими Сардоба фожиаси ўзи учун жуда катта сабоқ бўлганини айтмоқда.

«Талафот кечаси бир ёки иккида содир бўлганда, ухлаб ётган одамни уйқидан уйғотиб, ҳудуддан олиб чиқиб кетишнинг ўзи бўлмайди. Қолверса ўша воқеа айнан Рамазон ойига тўғри келгани боис, Аллоҳ бизга кўмак берди деб ўйлайман. Оғзи куйган қатиқни ҳам пуфлаб ичади деганларидек, Сардоба фожиаси биз учун, шахсан мен учун катта сабоқ бўлди. Ўша кунлари кечаю-кундуз одамлар билан бирга ишладик. Ва токи одамларнинг уйлари тўлиқ битгунга қадар тинчимиз бўлмади. Одамларни совуқ кунга қолдирмасдан, барча ишни, белгиланган топшириқларни бажаришга уриндик», — дейди суҳбатдош ҳоким.

Операторлар: Маъмуржон Обраҳматов, Дилруҳ Исомиддинова