“Sardoba fojiasi shaxsan men uchun juda katta saboq bo‘lgan” — Sardoba tumani hokimi

Sirdaryo viloyatining Sardoba tumanida ro‘y bergan eng katta texnogen fojia — 2020-yil 1-may kuni sodir bo‘lgan Sardoba suv ombori to‘g‘oni buzilishi nafaqat sirdaryoliklar, butun O‘zbekiston xalqi yodida qoldi. Fojia sabab ko‘pchilik oilalar boshpanasidan ajraldi, bir umr yig‘ib tergan mol-mulkidan mosuvo bo‘ldi. 2022-yilning 1-may kuni mazkur voqeaga ikki yil bo‘ldi. “Daryo” ijodiy jamoasi shu munosabat bilan Sirdaryo viloyatining Sardoba tumani hokimi Abduazim Xidirovni suhbatga chorlab, fojiadan so‘ng jabrlanganlar hayotida qanday o‘zgarishlar bo‘lgani bilan qiziqdi.

“Sardoba fojiasi O‘zbekistondagi eng katta texnogen falokatlardan biri bo‘ldi desak, xato qilmagan bo‘lamiz. Mazkur fojiaga ham ikki yil bo‘ldi. Vaqt juda tez o‘tyapti, ammo bu voqea sardobaliklar qalbida bir umrga iz qoldirdi. Ular bu falokatni hech qachon esdan chiqarolmaydi. Bilasizmi, Sardoba fojiasi Ramazon oyida sodir bo‘lgani va yurtdoshlarimizning saharlikka uyg‘onib, sergak bo‘lib turgani Allohning inoyati bo‘ldi, deb o‘ylayman. Shu sabab aholining xavfsizligi ta’minlanib, shu falokatdan qutildik”, — deydi tuman hokimi.

Abduazim Xidirovning aytishicha, u fojia haqida tonggi 05:40 da xabar topgan.

“Suv ombori to‘g‘oni buzilgani haqida menga tonggi 05:40 da xabar keldi. O‘sha kuni ishxonamda qolgandim va xabarni eshitganimda kabinetimda edim. Voqeani bilgach, bu haqda viloyatdagi rahbarlarimizga xabar berdik. Va rahbarlarimiz bilan birga xalqni evakuatsiya qilishga kirishdik. Qisqa fursatda hudud aholisini xavfsiz joylarga ko‘chirdik. Tan olish kerak, bunday fojia ro‘y bergan paytda har qanday inson ham tahlikaga tushib, nima qilishini bilmay qolar ekan. Ishni nimadan va qanday boshlashni o‘ylab qolarkan. Yaxshi ham o‘sha kuni voqea joyiga muhtaram prezidentimizning shaxsan o‘zlari yetib keldi. Holatni o‘zlari ko‘rib, to‘g‘on boshiga ham bordi. Hukumat vakillari va vazirliklarga tegishli topshiriqlar berib, muammoni bartaraf etish choralarini ko‘rdi. Aynan o‘sha kuni prezidentimizning Sardoba suv ombori to‘g‘oni buzilishi oqibatlarini qisqa muddatda bartaraf etish to‘g‘risidagi farmoyishi qabul qilindi. Farmoyishga ko‘ra, hukumat komissiyasi, Bosh vazirimiz boshchiligida hukumat shtabi tuzildi. Hamda shu orqali eng avvalo suv toshqinidan jabrlangan insonlarni tahlikaga tushirmaslik uchun ularga to‘g‘ri ma’lumot berish, shuningdek psixologik va tibbiy yordam ko‘rsatib, ularni tinchlantirish ishlarini amalga oshirdik. Qolaversa, aholini oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlab, yotoqjoylar tayyorladik”, — deydi Sardoba tumani hokimi.

Suhbatdosh hokimning ma’lumot berishicha, fojia sabab tumanning uchta mahallasi — “Qo‘rg‘ontepa”, “Do‘stlik” va “Yurtdosh” mahallalari talafot ko‘rgan.

“Shu mahallalarda o‘sha paytda 2700 ga yaqin xonadonda 12 ming 872 nafar aholi istiqomat qilgan. O‘sha kuni ikki soatda aynan shuncha aholi hududdagi ijtimoiy soha obyektlari — maktab, bog‘cha va kollej binolariga, shuningdek yaqin qarindoshlarinikiga ko‘chirildi. Boshga musibat tushganda do‘st kim, dushman kimligi bilinadi, deyishadi, shukurki, fojiadan so‘ng muhtaram prezidentimiz rahnamoligida respublikamizning barcha hududlaridan yordamlar kela boshladi. Xalqimiz nafaqat Sardoba tumaniga, Mirzaobod va Oqtepa tumanlariga ham yordam yubordi. Men shu fursatdan foydalanib, tumandoshlarimiz nomidan bizdan yordamini ayamagan xalqimizga, hokimliklarga, Mudofaa vazirligi va Favqulodda vaziyatlar vazirliklariga takroran bo‘lsa-da, o‘z minnatdorchiligimni izhor qilib, rahmat aytmoqchiman. Biz ularga rahmat aytishdan sira charchamaymiz”, — deydi hokim.

Aytilishicha, hududdagi uchta mahallada 1980-yillarda qurilgan 530 ta beton qoplamali uyga uncha zarar yetmagan. Ammo paxsa va xom g‘ishtdan qurilgan qo‘shimchalar binolar esa butkul yaroqsiz holga kelgan.

“Odamlarni xavfsiz joyga ko‘chirgach, bizning asosiy ishimiz xatlov o‘tkazib, vaziyatga aniqlik kiritishdan iborat bo‘lgan. Aniqlanishicha, suvdan zarar ko‘rgan uchta mahallamizda 530 ta beton panelli kottejlar saqlanib qolgan, loy g‘isht va paxsadan qurilgan uylar esa yashab bo‘lmas darajaga kelgan. Uylari buzilib, yaroqsiz holga kelgan aholi uchun 37 ta 1480 ta xonadondan iborat barcha qulayliklarga ega yangi uy qurib berildi. To‘g‘risi, biz bunday chiroyli va shinam uylar qurib beriladi, mahallamiz shaharga aylanadi deb o‘ylamagandik. Va bu bizning tushimizga ham kirmagandi. Bir yomonlikning bir yaxshiligi bor deyishganlaridek, biz Sardoba fojiasi sabab shunday ko‘rkam uylar yaratilishining guvohi va ishtirokchisi bo‘ldik”, — deydi tuman rahbari.

Mas’ulning tan olishicha, fojiadan avval mazkur hudud aholisi juda og‘ir sharoitda yashagan.

“Tan olish kerak, talafotdan avval shu uchta mahalladagi aholining yashash tarzi juda og‘ir edi. Ichimlik suvi umuman yo‘q edi, imkoniyati bor odamlar suvni pulga sotib olib, uyi yonida qurilgan hovuzga solib ichardi. Imkoniyati yo‘qlar esa lotok va kanaldan suv ichardi. Har uchala mahalla ham 10 yil avval tabiiy gazdan uzilgandi. Shuningdek, hozirda yangi qurilgan 37 ta ko‘p qavatli uy o‘rnida 1960-1970-yillarda qurilgan 52 ta ikki qavatli avariya holatidagi uylar bor edi. Bu uylarning 80 foizi yashash uchun xavfli, avariya holatida turgandi. To‘g‘ri, talafot juda katta iz qoldirdi. Ammo shu sabab bugun odamlarimiz yangi uylarda, yangicha hayot kechirmoqda. Qolaversa, shu uchta mahalla aholisini toza ichimlik suvi bilan ta’minlash maqsadida salkam 35 kilometr suv quvuri tortildi. 42 kilometrlik tabiiy gaz quvuri o‘tkazildi. 118 kilometr uzunlikdagi elektr simlari o‘rnatildi. 30 kilometr ichki yo‘llarga asfalt va beton qoplama yotqizildi”, — deydi Abduazim aka.

Tuman hokimining ma’lumot berishicha, Sardoba fojiasi sodir bo‘lgach, aholiga barcha qulayliklar yaratilgunga qadar prezident Shavkat Mirziyoyev hududga besh marotaba borib kelgan.

“Talafot oqibatlari bartaraf etilgunga qadar prezidentimiz Sardobaga besh marotaba kelib-ketdi. Har safar kelganlarida qurilish ishlari, obodonlashtirish ishlarini ko‘rib, kamchiliklarni aytib, mas’ullar va quruvchilarga yo‘l-yo‘riq ko‘rsatib ketardi. Davlatimiz rahbari 2020-yil 15-may kuni sardobaliklar bilan uchrashganda har bir xonadonga yordam berilishi, hatto uylardagi ko‘rpa-to‘shaklargacha almashtirilishini aytgandi. Shu va’dalarning barchasi bajarildi. Birgina Sardoba tumanidagi xonadon vakillariga moddiy va ma’naviy zarar uchun dastlab 40 million so‘mdan 72 milliard so‘m to‘lab berildi. Har bir xonadonga 8 turdagi uy-jihozlari — televizordan tortib, elektr choynakkacha olib berildi. Bunga 10 milliard so‘m mablag‘ sarflandi”, — deydi tuman hokimi.

Ta’kidlanishicha, fojiadan so‘ng hududda loyiha qiymati 27 milliard so‘m bo‘lgan yangi maktab qurilib, mavjud 4 ta maktab kapital ta’mirlangan.

“Sardobaliklarga 2020-yilning 13-oktabr kuni yangi xonadon kalitlari topshirildi. Tumandoshlar prezidentimiz bilan uchrashganida Sardoba City’ni qurib berdingiz, deyishdi. Boisi, ularning quvonchi juda cheksiz edi-da. Shuningdek, ushbu uchta mahalladagi to‘rtta maktab kapital ta’mirlandi. Maktab jihozlarigacha yangi olib berildi. 610 o‘rinli 1-maktab esa 27 milliard so‘m mablag‘ evaziga noldan barpo etildi. Va viloyatdagi yagona maktabga aylandi. Qolaversa, ikkita yangi bog‘cha, bitta yangi oilaviy poliklinika tashkil etildi. Oqsaroy tekstilda 700 ta ish o‘rni yaratildi”, — deydi Abduazim Xidirov.

Suhbat davomida aytilishicha, toshqindan zarar ko‘rgan uchta mahalladagi 72 ta tadbirkorlik subyektlarining salkam 4 milliard so‘mlik zarari qoplab berilgan. 16 ta fermerga 983 million so‘mlik tovon puli to‘langan.

“Birgina muammo toshqinda o‘lgan yoki oqib ketgan qora mollar va mayda shohli mollar zarari qoplab berilmagan. Hisob-kitoblarimizga ko‘ra toshqin paytida aholining 982 bosh qora moli, 300 dan ortiq mayda shohli mollari o‘lgan yoki suvda oqib ketgan. Aholining bu zarari Xalq deputatlari tuman Kengashi qaroriga ko‘ra, mahalliy budjet mablag‘lari hisobidan qoplab beriladi. Ammo buning uchun vaqt kerak bo‘ladi”, — deydi tuman hokimi.

Qo‘shimcha qilinishicha, talafotdan so‘ng respublika ishchi guruhi hududga kelib, holatni obdon o‘rgangan.

“‘Qo‘rg‘ontepa’ mahallasidagi uylar Xorazm va Navoiy viloyati quruvchilari, ‘Do‘stlik’ mahallasidagi uylar esa Qoraqalpog‘iston respublikasi quruvchilari, ‘Yurtdosh’ mahallasidagi uylar esa Buxoro viloyati quruvchilari tomonidan ta’mirlanib, yangicha ko‘rinish kasb etdi. Toshqingacha shu mahallalarda o‘zboshimchalik bilan qurib olingan binolar bor edi. Aynan shu talafot paytida barchasiga zarar yetgan va shu bois hammasi buzib tashlandi. Kottejlar esa qayta ta’mirlanib, aholi uchun qulay sharoit yaratildi”, — deydi hokim.

Abduazim Xidirov Sardoba fojiasi ularni doim ogohlikka da’vat etishini ta’kidlab, hozir ham har ikki-uch kunda suv ombor boshiga borib, uni ko‘zdan kechirishga harakat qilishini aytmoqda.

“Mart va aprel boshida surunkali yog‘ingarchiliklar bo‘lgani bois, har uch to‘rt kunda suv ombor boshiga borib, o‘zimiz ko‘rib, bilib kuzatib turdik. 2020-yildagi talafot bizga saboq bo‘lgani uchun, har kuni imkon qadar ogoh bo‘lishga, diqqat bilan kuzatib turishga o‘rgandik”, — deydi tuman hokimi.

Tuman hokimi Sardoba fojiasi o‘zi uchun juda katta saboq bo‘lganini aytmoqda.

“Talafot kechasi bir yoki ikkida sodir bo‘lganda, uxlab yotgan odamni uyqidan uyg‘otib, hududdan olib chiqib ketishning o‘zi bo‘lmaydi. Qolversa o‘sha voqea aynan Ramazon oyiga to‘g‘ri kelgani bois, Alloh bizga ko‘mak berdi deb o‘ylayman. Og‘zi kuygan qatiqni ham puflab ichadi deganlaridek, Sardoba fojiasi biz uchun, shaxsan men uchun katta saboq bo‘ldi. O‘sha kunlari kechayu-kunduz odamlar bilan birga ishladik. Va toki odamlarning uylari to‘liq bitgunga qadar tinchimiz bo‘lmadi. Odamlarni sovuq kunga qoldirmasdan, barcha ishni, belgilangan topshiriqlarni bajarishga urindik”, — deydi suhbatdosh hokim.

Operatorlar: Ma’murjon Obrahmatov, Dilruh Isomiddinova