Жорий йилнинг 22 декабрь куни Президент Шавкат Мирзиёевнинг Олмалиқ шаҳри ва комбинатга ташрифи давомида ўтказилган йиғилишда мис кластерини ташкил этиш масалаларига алоҳида эътибор қаратилди. Бугунги кунда республикада мисни қайта ишлаш ва юқори қўшилган қийматли маҳсулотларни ишлаб чиқариш бўйича қиймати 76 миллион долларлик 22 та лойиҳа шакллантирилган.
Таъкидлаш жоизки глобал яшил иқтисодиётнинг жадал ривожланиши, қайта тикланадиган энергия манбалари ва электромобиллар ишлаб чиқариш ҳажмининг ортиши туфайли 2030 йилга келиб, жаҳонда мисга бўлган талаб 40 фоизга ўсиши кутилмоқда. Бу эса ўз навбатида ОКМК хом ашёсини янада қайта ишлаш ва юқори қўшилган қийматга эга маҳсулот ишлаб чиқаришга ўтишни таъминлаш заруратини уйғотади. Ўзбекистоннинг мис саноатидан оладиган даромади айни пайтда 2,5 миллиард долларни ташкил этади. 2029 йилга келиб, мис ишлаб чиқаришни 400 минг тоннагача ошириш билан бу кўрсатгич турдош тармоқларни ҳисобга олган ҳолда, юқори қийматга эга тайёр маҳсулот ишлаб чиқариш қувватларини яратиш ҳисобига 7—8 миллиард АҚШ долларига етиши мумкин. Шу мақсадда 24 июнь куни Президент Шавкат Мирзиёевнинг мис саноати кластерини ташкил этиш бўйича ПҚ 5159-сонли «Тоғ-кон металлургия саноати ва унга турдош тармоқларни ривожлантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги қарори қабул қилинди. Мазкур қарор ижросини таъминлаш мақсадида комбинат таркибида янги мис саноати кластерини ривожлантириш хизмати ташкил этилди. Мазкур хизмат бошлиғи Жасур Тохтаев билан уюштирган суҳбатда соҳада олиб борилаётган ишлар ҳақидаги маълумотлар билан танишасиз.
Жасур Талатович соҳада амалга оширилаётган ишлар хусусида маълумот берсангиз.
Бош мақсадимиз — «Хом ашёдан тайёр маҳсулотгача» бўлган кўп поғонали қўшилган қиймат занжирларини яратишга қаратилган, иқтисодиётнинг драйвери сифатида республикада мис маҳсулоти ва у билан боғлиқ соҳаларда юқори қўшилган қийматли тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқаришни ташкил этиш.
Мис саноати кластери доирасида мисни чуқур қайта ишлаш 2029 йилга келиб320 минг тоннани ташкил этади. Республикада мис ва мис асосида қотишмалардан юқори қўшилган қийматли тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқаришга йўналтирилган таклифлар, яъни 40 та истиқболли лойиҳалар ишлаб чиқилди.
«Инновацион технологияларни ишлаб чиқиш ва жорий этиш технологик марказини ривожлантириш концепцияси, шунингдек, «Олмалиқ КМК» АЖ ҳузуридаги Ноёб металлар ва қотишмалар илмий-технологик марказининг концепцияси ишлаб чиқилди ҳамда мутасадди вазирлик ва идораларга киритилди. Ушбу соҳада 75,2 миллион долларлик 19 та ва мисни қайта ишлашни кўпайтириш бўйича 8 та истиқболли лойиҳаларни амалга ошириш белгилаб олинди.
Мис саноати кластери доирасида лойиҳа ва инжиниринг хизматлари, илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишларининг ўзаро боғлиқ тизимини ривожлантириш, замонавий технологияларни трансфер қилиш, инновацияларни ва рақамли технологияларни жорий этиш ҳамда мавжудларини такомиллаштириш бўйича илғор хорижий тажрибалар асосида фан ва ишлаб чиқариш ўртасидаги ўзаро ҳамкорликнинг янги тизими йўлга қўйилади. Фан ва ишлаб чиқаришни ўзаро ҳамкорлигини янги тизимни йўлга қўйиш орқали бугунги кунда палладийни ишлаб чиқариш технологияси такомиллаштирилди ва натижада меҳнат сермашаққатлиги 54 жараёндан 14 га камайтирилган бўлиб, металлнинг тозалиги 70 фоиздан 99 фоизгача етказилди.
Мис саноати кластери келажакда қайси йўналишда ишларни олиб боради?
Мис кластерининг концепциясини ишлаб чиқиш учун етакчи хорижий консалтинг компанияси жалб этилган бўлиб, у билан биргаликда мисдан тайёр маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича Ўзбекистоннинг халқаро бозордаги ўрнини аниқлаш бўйича ишлар олиб борилмоқда.
Охирги 5 йилда ОКМК ишлаб чиқариш ҳажмини сезиларли даражада оширишга эришди ва мамлакатимизнинг энг йирик солиқ тўловчилардан бирига айланди. Хусусан, мис ишлаб чиқариш 39 минг тоннага, олтин 2 тоннага, кумуш 60 тоннага ошди.
Ҳозирги кунда комбинат 148,5 минг тонна мис, 17 тонна олтин ва 196 тонна кумуш ишлаб чиқармоқда. 2029 йилга келиб, 400 минг тонна катодли мис, 50 тонна олтин, 270 тонна кумуш ишлаб чиқаришга эришилади.
Мис саноати кластерини ривожлантириш хизматининг олдига қўйган асосий мақсади мисдан юқори қўшилган қийматли тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқариш орқали давлатнинг экспорт салоҳиятини кучайтириш ва хомаки мисни қайта ишлаш ҳажмини 80 фоизга етказишдан иборатдир.
Мис саноати кластери хизмати ҳозирги кунга қадар қандай ишларни бажарди?
Айни вақтгача мис саноати кластерини ривожлантириш хизмати томонидан салмоқли ишлар амалга оширилди.
Жумладан, хорижий давлатларнинг кам харажатли инжиниринг хизматларини ривожлантириш бўйича тажрибалари ўрганилди ва уларни республикада қўллаш бўйича таклифлар тайёрланди.
«Олмалиқ КМК» АЖнинг расмий веб сайтида «Мис саноат кластери» саҳифаси яратилди. Мис ва мис қотишмаларидан фойдаланган ҳолда маҳсулот ишлаб чиқаришнинг глобал занжирларининг таҳлили, республикада рақобатбардош устунликка эга бўлган товарларнинг мақсадли гуруҳлари, шу жумладан, «яшил иқтисодиёт» ривожланишини ҳисобга олган ҳолда таҳлилий материаллар ишлаб чиқилди.
Рангли, нодир ва ноёб металларни чуқур қайта ишлаш бўйича технологик кластерларни яратиш юзасидан очиқ ҳамкорлик дастурини шакллантиришга оид таҳлилий маълумотлар ва таклифлар ишлаб чиқилди.
Мис саноати кластерини ривожлантириш учун зарур истиқболли инвестиция лойиҳалар рўйхати ҳамда махсус саноат зоналарини ташкил этиш юзасидан таклифлар тайёрланди.
Мис саноати кластери доирасида комбинатда ҳозирги кунда қандай янги лойиҳалар устида иш олиб борилмоқда?
«Олмалиқ КМК» АЖ томонидан «Ёшлик-1» конини ўзлаштириш ва ишлаб чиқариш кўламининг кенгайиши, конга хизмат кўрсатувчи махсус техника ва асбоб ускуналарнинг сони ортиши ўз навбатида юқори малакали ишчи ходимлар ва янги қувватларга эга машинасозлик заводи фаолиятига талаб уйғотади.
Ушбу талабга жавоб бериш мақсадида ишлаб чиқилган концепцияга мувофиқ янги машинасозлик заводини барпо этиш режалаштирилмоқда. Завод таркибида қуюв, механик йиғув ва ностандарт ускуналар цехлари ҳамда резинатехника буюмлар, бутловчи қисмларни тайёрлаш, чилангарлаш ва пресслаш участкалари фаолият юритади.
Мамлакатимиз экспорт салоҳиятини ошириш, янги маҳсулот турларини кўпайтириш, янги иш ўринларини яратиш мақсадида Нодир металлар ва қаттиқ қотишмалар ишлаб чиқариш илмий ишлаб чиқариш бирлашмаси негизида мис ва нодир металлар асосида юқори қўшилган қийматли маҳсулотлар ишлаб чиқариш занжирини кенгайтириш бўйича 2022—2026 йилларга мўлжалланган дастур ишлаб чиқилди.
Мазкур лойиҳаларнинг умумий қиймати 65 миллион долларни ташкил этади ҳамда ишга туширилгандан сўнг қўшимча тарзда 460 иш ўринлари яратилади. Жумладан, дастурда аддитив технологиялар (3D босма) учун кукун, двигателлар учун мураккаб шаклли қисмларни (шестерёнка, шатун ва бошқалар), мис кукуни, мисдан юпқа листларни ва полосалар, электрдвигателларни, серводвигателлар, графитли электрчўткалар ишлаб чиқариш каби истиқболли лойиҳалар ўрин олган.
Бундан ташқари, Ангрен қувур заводида ҳам бир неча турдаги янги маҳсулотларни ишлаб чиқариш белгилаб олинди. Булар — мис наконечниклари, капилляр қувурлар, мис фитинглари, полоса қопламасига мис ҳалқалари. Шунингдек, ушбу заводнинг мисни қайта ишлаш қувватларини босқичма-босқич ошириб бориш режалаштирилмоқда. Айни пайтда завод йилига 8 минг тонна мисни қайта ишласа, 2022 йилда бу кўрсаткич 20 минг тоннага етказилиши кутилмоқда. Ҳозирда ушбу лойиҳанинг зарур ҳужжатлари ишлаб чиқилмоқда.
Мамлакатимиз раҳбарининг топшириғига кўра, 2026 йилга бориб, юртимизда ишлаб чиқарилаётган миснинг 80 фоизи қайта ишланади. Бу эса юқори қийматга эга тайёр маҳсулот ишлаб чиқаришни йўлга қўйиб, янги иш ўринларини ҳам яратади.
Маълумот шериклик ҳуқуқи асосида тайёрланди.
Изоҳ (0)