Ўзбекистон Миллий университетининг Нодир қўлёзмалар музейида сақланаётган «баҳоси миллион доллар» турувчи бир қатор китоблар йўқолгани ҳақида хабарлар тарқалди. «Дарё» ушбу машмаша атрофидаги барча маълумотларни бир саҳифага жамлашга ҳаракат қилди.
Ўзи нима гап?
Ўзбекистон Миллий университетида 2018 йилда капитал таъмирлаш ишлари амалга оширилган. Бу жараёнда университетнинг қўлёзмалар сақланувчи тарих музейидаги нодир китоблар вақтинча бошқа жойга кўчирилган (маълумотларга кўра, музейда 1465 номдаги ўзбек, форс, туркий, араб ва тожик тилларида арабча имлода ёзилган қўлёзма китоблар, хат ва ҳужжатлар сақланган).Таъмирлаш тугагач, музей қайта (ҳали ҳам) очилмаган. «Kun.uz» маълумотига кўра, бунга сабаб — «у ердаги қимматбаҳо ва ўта нодир ҳисобланган 100 дан ортиқ китоб сотиб юборилган бўлиши мумкин»лиги — таъмирлашдан кейинги хатловда айнан шунча қадимий қўлёзма чиқмаган. Улар орасида энг қимматбаҳо ҳисобланган қуйидаги уч китоб ҳам борлиги айтилмоқда:
- Абу Муҳаммад ибн Абу Бакр Собунийнинг милодий 1261 йилда форс тилида ёзилган «Китобу-л-кифоя фил-ҳидоя» номли қўлёзма асари;
- Шарафиддин Али Яздий томонидан ёзилган «Муқаддимаи Зафарнома» китобининг XV асрга оид дунёдаги иккинчи нусхаси, қўлёзма;
- Алишер Навоийнинг тўлиқ «Хамса» достони ва «Лисон ут-тайр» асарлари кўчирилган ва тилла суви юритилган XIX асрнинг биринчи ярмига тегишли қўлёзмаси (муаллифи номаълум).
Айни вақтда «Zamon.uz» бу маълумотлар ЎзМУ магистранти Муҳаммадбобур Юсупов томонидан чиқарилганини билдирган. У «Zamon.uz»га берган интервьюсида музей қайта очилмаётгани юзасидан изоҳ берилмаётгани, университетдаги талабалар бу музейга кириб кўришни хоҳлашини, унинг ўзи эса «мўъжиза туфайли сақланиб қолган» китоблар топилиши тарафдори эканини айтган.
Университет баёноти
Интернетдаги шов-шувлардан сўнг, Миллий университет маъмурияти 24 декабрь куни журналистларга «йўқолган ёки сотиб юборилган» деб айтилаётган нодир китобларни кўрсатган. «Zamon.uz» лавҳасида эса магистрант Муҳаммадбобур Юсупов журналистларга кўрсатилган қўлёзмалар айнан можарога сабаб бўлган асарлар эмаслигини таъкидлаган.
Ўз навбатида, ЎзМУнинг молия ва иқтисодий ишлар бўйича проректори Валижон Ёдгоровнинг сўзларига кўра, магистрант Муҳаммадбобур Юсупов бундай шов-шувли маълумот билан биринчи марта чиқиш қилаётгани йўқ: «У олдин ҳам ‘Тошкентдан жуда катта миллионли бойлик топилди’, деб тўсатдан ахборот бериб қолган. Ҳозирги ҳолат иккинчиси».
Университет ректори Иномжон Мажидов ҳам китоблар йўқолгани ҳақида хулоса чиқаришга ҳали эрталигини таъкидлаб, магистрант Муҳаммадбобур Юсуповнинг бу соҳада мутахассис эмаслигига алоҳида урғу берди.«Муҳаммадбобур — химик, у мутахассис эмас. Профессор бўлганим билан, мен ҳам мутахассис эмасман. Ишчи гуруҳ ишласин, қўлёзмалар билан ишлайдиган мутахассисни жалб қилайлик. Ҳозир тўлиқ бўлмаган маълумотга таяниб, у ерда номер йўқ экан, бу ерда етмаяпти экан, дейишга мен ҳам ожизман. Менда саволга жавоб йўқ, ҳали иш тугагани йўқ-ку», — деди ректор Мажидов.
«Ёшлар» телеканалининг «Янги Давр» информацион дастурида ҳам, жумладан, шундай ахборот берилди: «Бу китоблар ижтимоий тармоқларда йўқолди деб тахмин қилинаётган қўлёзмалар эканлигини изоҳлаб берувчи мутахассиснинг фикрини сўраганимизда, бу ҳақда сал кейинроқ маълумот беришларини билдиришди».
Кейинроқ, 25 декабрь куни университет ахборот хизмати тарқалган маълумотлар юзасидан баёнот берди. Унда, жумладан, шундай дейилади:
«Мақолада келтирилган ва ‘йўқолган’ деб иддао қилинган ‘манбалар’нинг борлиги ва ўзи асл биринчи нусха эмас, балки қўлёзманинг кўчирма нусхалари бўлиб, айни вақтда тадқиқотчиларнинг изланиш манбаси сифатида очиқ фондда сақланган адабиётлар эканлиги таклиф этилган мутахассис экспертлар томонидан тасдиқлангани маълум қилинди.
ЎзМУ илмий жамоаси ва профессор-ўқитувчилари бундай исботланмаган, тасдиқланмаган, ишчи гуруҳ томонидан ўрганиш ишлари якунланмаган оралиқ мавзуларни трендга чиқарилиши университетнинг кенг жамоатчилик ва халқаро ҳамжамият эътиборидаги нуфузига путур етказиши мумкин деб қабул қилади. Шу билан бирга университетга нисбатан ҳурматсизлик деб ҳисоблайди».
Прокуратура муносабати
Бош прокуратура матбуот котиби Ҳаёт Шамсутдиновнинг маълум қилишича, «Kun.uz»даги материал чиқиши билан унда баён қилинган тафсилотлар прокуратура томонидан ўрганиб чиқилган.«У ерда ёзилган ҳолатларни ўрганиш борасида бош прокуратура томонидан тегишли вазирлик ва идораларнинг мутахассисларидан иборат ишчи гуруҳи тузилди. Хабарда кўрсатилган ҳолатлар бўйича ўрганиш ҳаракатлари олиб борилмоқда. Мазкур ўрганиш шахсан бош прокурор томонидан назоратга олинган», — деди Шамсутдинов «Zamon.uz»га берган интервьюсида.
Унинг қўшимча қилишича, ўрганиш натижалари ҳақида ОАВ ва кенг жамоатчиликка қўшимча равишда ахборот берилади.
Изоҳ (0)