Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази ЮНИСЕФ билан ҳамкорликда «Ўзбекистонда болалар ва оналарни ижтимоий қўллаб-қувватлаш тизимларини такомиллаштириш» лойиҳасини тайёрлади, деб хабар бермоқда «Review.uz».
Фото: «Дарё» / Дилруҳ Исомиддинова
Қайд этилишича, лойиҳа доирасида экспертлар Ўзбекистонда камбағалликни кўп ўлчовли ўлчаш методологиясини ишлаб чиқади. Ишлаб чиқилган методология асосида Ўзбекистонда оила фаровонлиги индекси жорий этилади.
Эслатиб ўтамиз, 2021 йилнинг май ойи охирида Ўзбекистонда илк бор аҳолининг минимал истеъмол харажатлари (МИХ) қийматининг дастлабки ҳисоб-китоблари эълон қилинганди. МИХ бир оила аъзоси учун киши бошига бир ойда 440 минг сўмни, шундан озиқ-овқат харажатлари 69 фоизни ва ноозиқ-овқат харажатлари 31 фоизни ташкил этди. Шундай қилиб, мамлакатда монетар камбағалликни ўлчашга ҳаракат қилинди.
Хабарда айтилишича, кейинги 5 йил давомида бошқа мамлакатлар тажрибасидан фойдаланган ҳолда Ўзбекистонда ижтимоий ҳимоя тизими сезиларли даражада яхшиланади. Қўйилган вазифаларни амалга ошириш мақсадида камбағалликни ўлчашнинг номонетар усулларини параллел равишда ўрганиш режалаштирилган. Хусусан, ЮНИСЕФнинг Multidimensional Overlapping Deprivation Analysis (МОВА) усули ва БМТТДнинг кўп ўлчовли камбағаллик Multidimensional Poverty Measure (МРМ) усули.
Шу мақсадда Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар марказида «Ўзбекистонда кўп ўлчовли камбағалликни ўлчаш» мавзусида семинар ўтказилган. Тадбирда ЮНИСЕФ тадқиқот марказининг (Innochenti) халқаро экспертлари Гвизер Рис (Gwyther Rees) ва Алессандро Карраро (Alessandro Carraro) кўп ўлчовли камбағалликни ўлчаш бўйича халқаро тажриба ва энг яхши амалиётлар бўйича маълумот берган, Грузия, Қозоғистон ва Черногориядан амалий мисоллар келтирган.
Халқаро экспертлар, шунингдек, дунёдаги кўплаб мамлакатлар Болалар фаровонлиги индексини муваффақиятли амалга ошира олмаганини ҳам таъкидлаб ўтган.
«Оила ёки боланинг фаровонлиги даражасини ўлчашга қизиқиш 1970 йилларда бошланган. Бу ЯИМ ва мамлакатнинг фаровонлиги ошиши билан боғлиқ. Фаровонлигини ўлчаш учун кўп ўлчовли ёндашув сўнгги 10 йил ичида жорий этилди», — деган Гвизер Рис.
Инсон ёки оиланинг фаровонлиги ҳақида умумий эътироф этилган таърифнинг йўқлиги қайд этилган. Одатда, бу каби тушунча бир неча таркибий қисмлардан иборат: соғлиқни сақлаш, таълим, сифатли озиқ-овқат, уй-жой, бандлик ва бошқа шунга ўхшаш имкониятлар.
Тадбир иштирокчилари амалий семинар ўтказиш оила ва болалар фаровонлиги соҳасидаги мониторинг воситалари ва сиёсат бўйича халқаро экспертлар билан тажриба ва фикр алмашиш имконияти эканини таъкидлаган.
«Олинган маълумотлар, масалан, келажакда бола нафақалари миқдорини аниқлашда турли ёндашувларни моделлаштиришга имкон беради, бу эса уларнинг зарур миқдорини аниқлашга ёрдам беради. Уй-жой шароитларига нисбатан депривацияларни ўлчаш тегишли маҳаллий ижро этувчи органлар томонидан фойдаланиш учун ижтимоий шароитларни яхшилаш сиёсатини ўзгартиришга имкон беради», — деган семинар ташкилотчилари.
