Ўзбекистонда 2021 йилнинг 25 сентябридан бошлаб Эрон ва Покистондан олиб кирилаётган картошкаларда карантин аҳамиятига эга ўта хавфли зарарли организмлар — олтинранг ва нимранг нематодалар билан зарарланиш ҳолатлари тизимли равишда аниқланмоқда. Бу ҳақда 19 ноябрь куни бўлиб ўтган брифингда Ўзбекистон ўсимликлар карантини ва ҳимояси агентлиги матбуот котиби Сабина Садинова маълум қилди.
Унинг сўзларига кўра, бугунги кунда Ўзбекистон ҳар йили Россия, Қозоғистон, Покистон, Эрон ва Қирғизистондан 400 минг тоннага яқин картошка импорт қилади. 2021 йилнинг август ойидан бугунги кунга қадар республика ҳудудига 110 минг тонна картошка олиб кирилган бўлиб, шундан 104 минг тонна маҳсулотга фитосанитар талабларга мувофиқлиги тўғрисида сертификатлар тақдим этилган.
Шу билан бирга, Ўсимликлар карантини ва ҳимояси агентлиги томонидан хавфли нематодалар аниқланган картошка маҳсулотининг 3 525 тоннаси (3,2 фоизи) тезкор равишда экспортёр давлатга қайтарилган. 775 тонна маҳсулотни эса (0,7 фоизи) тадбиркорлик субъектлари томонидан қайтариш имконияти йўқлиги туфайли махсус объектларда йўқ қилинган.
Ўсимликлар карантини ва ҳимояси бўйича халқаро конвенцияга биноан агентлик томонидан Эрон ва Покистонга Ўзбекистон фитосанитария талабларининг бузилиши ҳолатлари юзасидан эътирозномалар юборилган. Покистон барча касаллик аниқланган юкларнинг фитосанитар сертификатларини ўрганиб чиқиб, уларнинг қалбакилаштирилганини аниқлаган.
Хусусан, Покистондан олиб келинаётган картошкалар Афғонистон ҳудудида қайта тақсимланиб, бошқа давлатларда етиштирилган картошка билан аралаштирилаётгани, мазкур картошка истеъмол учун эмас балки озуқа-ем сифатида фойдаланиладиган картошка экани тўғрисида ҳам хабарлар мавжуд.
Эрондан импорт қилинаётган картошкада нематодалар аниқлангани юзасидан эса агентлик вакиллари ва маҳаллий тадбиркорлардан иборат делегация ушбу мамлакатга ташриф буюриб, Эрон Карантин хизмати билан музокаралар ўтказган. Учрашувларда томонлар ички ва ташқи карантин назорати, лаборатория таҳлиллари, зарарсизлантириш усуллари муҳокама қилинган.
Шунингдек, экспортга йўналтирилган картошка етиштириладиган ҳудудларнинг фитосанитар ҳолатини кўздан кечириш ва карантин объектларидан ҳоли бўлган картошка маҳсулотларини Ўзбекистонга олиб кирилиши учун тадбиркорларга кўмаклашиш каби масалалар юзасидан музокаралар олиб борилган.
Натижада тилларанг нематодалардан ҳоли бўлган экин майдонларидан картошка етказиш ва фитосанитар хавфсизлиги кафолатланган ишлаб чиқарувчи компаниялар ҳамда импортёрлар рўйхатини тақдим этилишига келишиб олинган.
Маълумот учун, олтинранг ва нимранг нематодалар картошка ва бошқа турдаги полиз экинлари ҳосилдорлигини йўққа чиқаради. Нематодаларга қарши курашишда самарали кимёвий воситалар мавжуд эмас. Зараркунандалар тарқалган ҳудудларда 30 йилгача картошка ва полиз экинларини етиштириб бўлмайди. Бундан ташқари, помидор, бақлажон, булғор қалампири, картошка ва бошқа маҳсулотларни Евросиё иқтисодий иттифоқига экспорт қилиш билан боғлиқ муаммолар юзага келиб, чекловлар жорий этилиши эҳтимоли юқори.
Халқаро экспертларнинг ҳисоб-китобига кўра, нематодаларнинг қишлоқ хўжалиги экинларига йиллик зарари бутун дунё миқёсида 100 миллиард доллардан ошмоқда.
Аммо EastFruit маълумотларига кўра, агар Покистон ёки Эрондан картошка олиб киришга тақиқ қўйилса, уларнинг ўрнини бошқа йирик етказиб берувчи мамлакатлар — Россия ва Қозоғистон билан алмаштириш қийин бўлади. Чунки, Россия ва Қозоғистонда ушбу маҳсулот нархи тез ўсиб бормоқда.
Изоҳ (0)