Исроилда тахминан 300 мингга яқин бадавий яшайди. Бироқ яҳудий давлати ракета ҳужумлари пайтида уларнинг расмий бункерлардан фойдаланишига рухсат бермаган. Шу сабабли кўплаб бадавийлар ўзларини ва оилаларини ҳимоя қилиш мақсадида қўлбола бомбапаноҳ қуришга киришган. Бу ҳақда CNN хабар берди.
Шундай бомба паноҳлардан бирини Негев чўлида яшовчи Аҳмад Абу Ғанима ясаган. Ҳаво ҳужуми ҳақида огоҳлантирувчи сигнал янграганида, унинг оиласи 3 метр чуқурликдаги ер остига — эски микроавтобус ичига кириб жон сақлайди. Бу микроавтобусни Абу Ғанима собиқ иш жойидан олиб, эҳтиёт қисмлари ечилгач, ҳовлисига кўмган ва уни қўлбола паноҳ жойга айлантирган.
Исроил жанубидаги 35 та тан олинмаган қишлоқда тахминан 90 минг бадавий яшайди. Ҳатто ҳукумат томонидан “тан олинган” ҳудудларда ҳам бадавийлар учун бошпана деярли йўқ. Масалан, бадавийларнинг энг йирик шаҳри Раҳатда 79 минг аҳолига атиги 8 та жамоат бошпанаси бор. Таққослаш учун, яқин атрофдаги яҳудий шаҳри Офакимда 41 минг аҳоли учун 150 та бошпана мавжуд.
Бадавийларнинг учдан икки қисми ҳеч қандай расмий паноҳга эга эмас. Июнь ойида Эрон билан юзага келган 12 кунлик уруш пайтида ракета таҳдиди кучайгани сабабли, кўплаб бадавий оилалар мавжуд материаллардан: пўлат контейнерлар, кўмилган юк машиналари ёки қурилиш чиқиндиларидан қўлбола бошпаналар ясаган.
“Ракета учирилса, уни Ғазо, Эрон ёки Ямандан келаётганини кўриш мумкин”, — дейди 55 ёшли Амира Абу Кейдер, исломий суд тизими бўйича адвокат. У тартибсиз қурилган паст цемент уйлар жойлашган Ал-Зарнуг қишлоғида яшайди.
Биз айбдор эмасмиз, лекин зарар кўраётган бизлармиз, дея таъкидлади у.
Бадавийлар яшайдиган кўплаб қишлоқлар Исроил ҳукумати томонидан расман тан олинмаган. Улар электр, ичимлик суви, чиқиндиларни олиб чиқиш каби асосий инфратузилма хизматларидан маҳрум. Қурилишлар ноқонуний ҳисобланади ва уйларни тез-тез бузиш тўғрисида огоҳлантиришлар берилади.
Расмий бошпана қурилиши учун муҳандислик стандартлари қатъий: девор қалинлиги, портлаш тўлқинига чидамли деразалар каби техник талаблар белгиланган. Бадавийлар эса ўз қўллари билан ясаётган паноҳ жойларнинг тўғридан-тўғри зарбадан ҳимоя қила олмаслигини яхши билади.
Шунга қарамай, кўпчилик ҳеч бўлмаганда нимадир қилаётганидан руҳий таскин олаётганини айтади. Аҳмад Абу Ғаниманинг сўзларига кўра, микроавтобус ичида сирена овози пасаяди, бу эса болаларига тинчлик бахш этади.
Бизнинг бомба паноҳлар хавфсиз эмас. Болам қўрқиб, қўшниникига югуришни сўрайди. Улар эски юк тарози пластинасини бомба паноҳ томи сифатида ишлатган. У ердан нажот бўлишини билмасак ҳам, бошқа иложимиз йўқ. Фақат дуо қиляпмиз, дейди у.
Исроилдаги араблар мамлакатнинг 10 миллион аҳолиси орасида тахминан 20 фоизни ташкил қилади. Улар овоз бериш ҳуқуқига эга бўлган фуқаролар ҳисобланади, бироқ кўпинча камситилишга дуч келади. Бадавийлар — Исроил фуқароси бўлса-да, араб озчилигининг энг ночор қатламига киради. Статистика маълумотларига кўра, уларнинг 70 фоиздан ортиғи қашшоқлик чегарасидан паст даражада яшайди.
Изоҳ (0)