Европа тикланиш ва тараққиёт банки Ўзбекистонда ЯИМ ўсиши борасидаги прогнозларини оширди

Ўзбекистонда ЯИМ 2021 йилда 6,8 фоизга, 2022 йилда эса 6 фоизга ўсади. Қайта тикланишнинг бу каби тезлашуви Ўзбекистонни Марказий Осиёда иқтисодиёти энг тез ўсаётган давлатга айлантиради. Бу ҳақда Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг (ЕТТБ) 4 ноябрь куни эълон қилинган «Минтақавий иқтисодиёт истиқболлари» ҳисоботида эълон қилинган, деб хабар беради «Gazeta.uz». Июнь ойидаги ҳисоботида ЕТТБ ЯИМ ўсиш прогнозини 6,5 фоиздан 5,6 фоизга туширган эди.

ЕТТБнинг пресс-релизига кўра, прогноз қилинаётган ўсиш хусусий истеъмол ва пул ўтказмаларининг кўпайиши ҳамда аксарият қисми ташқи қарзлар ҳисобидан молиялаштириладиган инфратузилмага инвестицияларнинг ортиши ҳисобига таъминланади. Прогноз келажакда COVID-19 билан боғлиқ ноаниқликлар, халқаро туризмнинг қайта тикланиши ва Марказий Осиёдаги геосиёсий вазият туфайли қайта кўриб чиқилиши мумкин.

Ҳужжатда таъкидланишича, 2021 йилнинг дастлабки саккиз ойи давомида хизмат кўрсатиш соҳаси ўтган йил билан таққосланганда 19,5 фоизга, саноат ишлаб чиқариш ҳажми 9 фоизга, қишлоқ хўжалиги 4,2 фоизга ўсган. Россиядан амалга оширилган доллар ҳисобидаги пул ўтказмалари 35 фоизга ошган. Кредитлаш ўсиши июнь ойида реал кўринишда бир йил олдинги 12 фоиз билан таққослаганда 22 фоизга қадар тезлашган. Инфляция 2020 йил декабрдаги 11,1 фоиздан 2021 йил октябрь ҳолатига кўра, 10,8 фоизгача пасайган.

ЕТТБ минтақалари учун «яқинлашиб келаётган хатарлар»

ЕТТБ 2021 йилда ўз минтақаларининг ривожланиш кўрсаткичи прогнозини умумий ҳисобда 5,5 фоизга қадар оширган. Июндаги прогнозлар қайта кўриб чиқилиб, 1,3 фоизга оширилганига қарамай, банк келажакдаги хатарлардан огоҳлантирган.

Хом ашё ва энергия нархларининг юқорилиги, меҳнат бозорларининг ёмонлашуви, логистика занжиридаги узилишлари ва ЕТТБ фаолият юритаётган бир қатор мамлакатларда миллий валюталарнинг заифлашуви коронавирус билан касалланган беморлар сонининг сўнгги кўтарилишидан олдин ҳам инфляция тўлқинларини келтириб чиқарган. Сентябрь ойида ЕТТБ минтақаларида инфляция даражаси 2019 йил якунидаги даражасидан ўртача 3 фоизга ошган.

ЕТТБ минтақаларининг давлат қарзи коронавирус инқирозини енгиш учун йирик иқтисодий рағбатлантиришлар олгандан сўнг, 2019 йил охиридан бошлаб ЯИМга нисбатан ўртача 13 фоизга ошган. Аксарият мамлакатларда заём маблағларини жалб этиш инқирозгача бўлган даражадан паст бўлса-да, баъзи давлатларда у кескин ошган.

2021 йилнинг биринчи ярим йиллигида ЕТТБ минтақаларида иқтисодиётнинг қайта тикланиш темплари тезлашгани таъкидланган, маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми йиллик ҳисобда 6,4 фоизга ўсган. Ушбу минтақаларда капиталнинг мобиллик кўрсаткичлари дунёнинг бошқа ҳудудларига нисбатан эрта тикланган, саноат ишлаб чиқариш ва чакана савдо соҳаларида ҳам қайта тикланиш жараёнлари қайд этилган. Логистика занжирлари фаолиятидаги вақтинча узилишларга қарамай, товар ва хизматлар экспорти ҳажми ортган. Шунингдек, иккинчи чоракда пул ўтказмалари ҳажмида, айрим ҳолларда 2019 йилги кўрсаткичлардан ортиқ ўсиш кузатилган. Туристлар оқими кутилганидан кўп бўлган, аммо ЕТТБ фаолият юритаётган аксарият мамлакатларда улар 2019 йилги даражасидан анча паст бўлиб қолмоқда.

Мамлакатлар иқтисодиёти тикланиши жараёнида ЕТТБ минтақаларида ўсиш кўрсаткичлари 2022 йилда мўътадил бўлиб, 3,8 фоизни ташкил этиши кутилмоқда, бу июнь ойидаги прогнозлардан 0,1 фоизга кам демак.

Шу билан бирга, прогнозлар келажакда COVID-19 нинг тарқалиши, ташқи иқтисодий вазиятнинг ёмонлашуви ва мамлакатларда иқтисодий ўсиш суръатларининг секинлашуви билан боғлиқ хавфлар таъсири омили сабаб юқори даражадаги ноаниқлик билан тавсифланмоқда.

Аввалроқ Ўзбекистон ҳукумати 2022 йилда ЯИМ 5,9 фоизга ўсишини прогноз қилганди. 2021 йил якуни бўйича мамлакат ЯИМ ўсиши 6,5−7 фоиз атрофида бўлиши, бунда саноатда ишлаб чиқариш ҳажми — 9,1, қурилиш ишлари ҳажми — 6,6, хизматлар соҳаси — 8,6 ва қишлоқ хўжалиги — 2,8 фоизга кўпайиши кутилмоқда.

Эслатиб ўтамиз, 2021 йилнинг бошларида Жаҳон банки Ўзбекистон иқтисодиёти 4,3 фоизга ўсишини прогноз қилганди. Март ойидаги ҳисоботида эса 2021—2022 йилларда Ўзбекистон иқтисодиёти ўсишини, хусусан, 2021 йилда ЯИМ ўсиши 4,8 фоизгача тикланишини прогноз қилганди. Октябрь бошида эса Жаҳон банки Ўзбекистоннинг ЯИМ ўсиши бўйича прогнозини қайтадан кўриб чиқиб, уни 4,8 фоиздан 6,2 фоизга оширган эди.