Ўзбекистонда миллий сертификат имтиҳонлари саволлари сотувга чиқиб кетгани ҳақида хабарлар тарқалганди. «Gazeta.uz» умумтаълим фанлари бўйича миллий тест тизими атрофидаги можароларни ўрганди.
11 июнь куни аноним блогер томонидан юритиладиган «TentakMinds» канали Бухоро вилоятида умумтаълим фанлари бўйича миллий тест тизими топшириқлари (саволлари) тарқалиб кетгани ва Давлат тест маркази (ДТМ) томонидан текширув олиб борилаётгани ҳақида хабар тарқатди. Кейинчалик ушбу канал биология ва кимё фанларидан тарқалиб кетгани даъво қилинаётган тест топшириқларини эълон қилди. Журналист Хуршид Далиев ҳам ўз каналида Бухорода тест топшириқлари жавоблари тест ўтказилишидан бир кун олдин ёдлатилиши ҳақида ёзди.
ДТМ расмий баёнотида мазкур тест топшириқларининг ҳақиқатан ҳам миллий тест тизимига оид эканлигини тан олди. Шу билан бирга, ДТМ баёнотига кўра, тест топшириқлари Халқ таълими вазирлиги ва Таълим сифатини назорат қилиш инспекцияси томонидан ишлаб чиқилган ва Давлат фелдегерлик хизмати ходимлари томонидан тест синови ўтказиладиган биноларга махсус транспорт воситалари орқали махфийлик таъминланган ҳолда тест синови бошланишидан бир соат олдин етказилган.
Тарқалиб кетганлиги ва абитуриентларга сотилганлиги айтилаётган тест топшириқлари, ДТМ баёнотида айтилишича, тест синови ўтказиб бўлинганидан кейин тест синовига кирган шахслар томонидан ёдлаб чиқилган саволлар асосида жуда кўплаб хатолар билан компьютерда терилган, расмли тест топшириқларида расмлар келтирилмаган.
Шу билан бирга, «TentakMinds» каналида эълон қилинган тест вариантлари топшириқлар сони, тузилиши, бўлимлар кетма-кетлиги ва ҳар бир бўлим ичидаги топшириқлар сони жиҳатидан ДТМ расмий сайтида эълон қилинган кимё ва биология фанлари бўйича намунавий тест вариантлари билан бир хил эканлигини кўриш мумкин.
«Gazeta.uz» билан суҳбатлашган мутахассислар тестга кириб чиққан абитуриентлар барча топшириқларни эслаб қолиши, тест топшириқларининг вариант ичида кетма-кетлиги, бўлимлар бўйича тақсимланишини бу даражада аниқлик билан тиклаб бериши имконсизлигини таъкидлаган.
Исмини ошкор қилишни истамаган наманганлик абитуриентнинг сўзларига кўра, кимё ва биология фанларидан абитуриент тайёрлаш билан шуғулланадиган тайёрлов курсида ўқиган 300 га яқин абитуриент бугунга қадар шу фанлардан сертификат олишга муваффақ бўлган ва бу абитуриентларга имтиҳонда тушадиган тест топшириқлари олдиндан ёдлатилган. «TentakMinds» канали Давлат тест маркази директори Мажид Каримов Наманган вилояти Тўрақўрғон туманида айнан шу тайёрлов курси раҳбари ва ўқувчилари билан учрашгани ҳақида ёзди.
Бундан олдин «Тўрақўрғонликлар» Telegram-каналида Рустам Алиев номи остидаги фойдаланувчи «Тўрақўрғон туманида кимё-биология йўналишида фаолият олиб бораётган айрим шахслар Наманган вилоятида ДТМ саволларини ноқонуний тарқатиш билан шуғулланаётганлиги» ва «ўқувчиларига миллий сертификат баҳосини ноқонуний олиб беришга кўмаклашаётганлиги» ҳақида ёзган эди. Айни пайтда ушбу канал ўчириб қўйилган.
Миллий сертификат учун тест топшириқлари тузишга жалб қилинган экспертлардан бирининг хабар беришича, у май ойида Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекциясини Наманган вилоятида биология ҳамда она тили ва адабиёт фанларидан миллий сертификат тест топшириқлари сотилаётгани ҳақида огоҳлантирган. Эксперт «Тўрақўрғондаги тайёрлов курсида тайёрланганлар тестларда қандай натижа кўрсатган? Наманган вилоятининг бошқа туманларида натижа қандай, Тўрақўрғон билан статистикаси бир хилми? Бошқа вилоятларнинг натижалари қандай?» сингари саволларни ўртага ташлади ва ДТМ баёнотида бундай маълумотлар эълон қилиниши кераклигини таъкидлади.
«Gazeta.uz» мухбири билан суҳбатлашган наманганлик мутахассис ҳам кимё ва биология фанлари билан бир қаторда, она тили ва адабиёт фанидан ҳам тест топшириқлари сотилганини, тест топшириқлари «ДТМга алоқадор шахс» ёрдамида олиб чиқилганини айтган.
ДТМдаги манбаларнинг хабар беришича, «TentakMinds» канали миллий сертификат тест топшириқлари тарқалишига алоқадор деб атаган экспертларнинг айримлари бундан олдин ёзги кириш тест синовларида кимё фани билан боғлиқ муаммолар кузатилганлиги сабабли четлаштирилган, бироқ Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекцияси томонидан миллий тест тизими топшириқларини тузишга тавсия этилган.
Умумтаълим фанлари бўйича миллий тест тизими Вазирлар маҳкамасининг 2020 йил 12 октябрдаги 646-сонли қарори билан жорий қилинган. Қарорга мувофиқ, миллий тест тизими доирасида тестларни муваффақиятли топшириб, сертификатга эга бўлган абитуриентларга сертификатдаги ўзлаштириш фоизига мос равишда олий таълим муассасаларига кириш тест синовларида тегишли фандан максимал баллга нисбатан табақалаштирилган (пропорсионал) балл берилади.
Қарорда сертификат бериш учун тузиладиган тест топшириқлари Халқ таълими вазирлиги ва Таълим сифатини назорат қилиш инспекцияси томонидан ишлаб чиқилиши белгиланган. ДТМ директори ўринбосари Сардор Ражабов ҳам тестларнинг мазмунига Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекцияси ва Халқ таълим вазирлиги масъул эканлигини таъкидлаган эди.
«Gazeta.uz»даги маълумотларга қараганда, тест топшириқлари ДТМда тузилган. Халқ таълими вазирлиги ва Таълим сифатини назорат қилиш инспекцияси томонидан тавсия этилган экспертлар билан ДТМ ўртасида тест топшириқларини тузиш бўйича шартнома имзоланган. Тест топшириқларини тузишга ХТВ ва инспекция тавсия этган экспертлардан ташқари, ДТМнинг ўз экспертлари ҳам жалб қилинган. Хусусан, она тили ва адабиёт фанидан ХТВ ва инспекция тавсия этган экспертлар томонидан битта тест варианти, ДТМ экспертлари томонидан 3 та тест варианти тузилган ва имтиҳонларда шу вариантлардан топшириқларни аралаштирган ҳолда шакллантириладиган тест вариантлари ишлатилиши айтилган.
Халқ таълими вазирлиги бунга жавобан тестлар тарқалиб кетишининг олдини олиш учун барча экспертлар ДТМ биносида ишлаганини, вазирлик тестларни алоҳида тузиб, тақдим этмаганини билдирди.
Вазирлик баёнотида айтилишича, Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 12 октябрдаги «Умумтаълим фанларини билиш даражасини баҳолашнинг миллий тест тизимини жорий этиш тўғрисида»ги қарорида босқичма-босқич умумтаълим фанларини билиш даражасини баҳолашнинг миллий тест тизимининг жорий этилиши белгиланган бўлиб, ҳозирга қадар кимё, биология, математика ҳамда она тили ва адабиёт (ўзбек тили ва адабиёти, рус тили ва адабиёти, қорақалпоқ тили ва адабиёти) фанларидан миллий тест тизими жорий этилган.
Тест тизими бўйича қарорга мувофиқ, тест саволлари Халқ таълими вазирлиги ва Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекцияси томонидан тавсия қилинган мутахассислар иштирокида Давлат тест марказининг биносида тузилган ва Давлат тест маркази томонидан назорат материалларини тузишга жалб қилинган Халқ таълими вазирлиги ва Таълим сифатини назорат қилиш инспекцияси экспертлари билан тўғридан-тўғри шартнома тузилган.
«Яратилган тестларнинг жойларга етказиб берилиши ёки тестни ташкил этишда Халқ таълими вазирлиги иштирок этмаган», — деб таъкидланган хабарда.
Эслатиб ўтамиз, умумтаълим фанларини билиш даражасини баҳолашнинг миллий тест тизими учун тест синовлари Ўзбекистоннинг барча ҳудудларида 2021 йил 9–10 июнь кунлари ўтказилган. Тест синовидан ижобий натижага эришган талабгорга тест синови натижалари эълон қилинган кундан бошлаб бир ҳафта мобайнида Давлат тест маркази директорининг буйруғи асосида электрон шаклда сертификат берилади.
Ушбу сертификатга эга бўлган абитуриентга сертификатдаги ўзлаштириш фоизига мос равишда олий таълим муассасаси бакалавриатига ўқишга қабул қилиш бўйича тест синовларида ушбу фандан белгиланган максимал баллга нисбатан табақалаштирилган (пропорсионал) балл берилади.
Изоҳ (0)