АҚШ президенти Жо Байден арманлар геноцидини тан олди

АҚШ президенти Жо Байден Усмонлилар империяси ҳукмронлиги даврида арманлар геноциди содир бўлганлигини тан олди. Бу ҳақдаги баёнот Оқ уйнинг расмий сайтида эълон қилинган.

Баёнот ҳар йили 24 апрелда ўтказиладиган арманлар геноциди хотираси куни муносабати билан берилган.

«Америка халқи бундан 106 йил аввал шу кунда бошланган геноцид қурбонига айланган барча арманлар хотирасини ҳурмат қилади», — дейилади баёнотда.

«Биз уларнинг тарихини хотирлаймиз. Мазкур оғриқни яхши тушунамиз. Тарих ҳақиқатини тан оламиз. Биз бу ишни кимнидир айблаш учун эмас, балки бу каби салбий ҳолатлар бошқа такрорланмаслиги учун ҳам амалга оширамиз», — дейилади хабарда.

Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон Байденнинг мазкур баёнотига жавоб қайтарган ва геноцид мавзусини учинчи томонлар сиёсийлаштираётганини қайд этган.

Арманистон бош вазири Никол Пашинян эса Байденга миннатдорлик билдириб, АҚШ мазкур геноцидни тан олганидан кейин тарихда содир бўлган ушбу фожиа ўз расмий тасдиғини топганини таъкидлаган.

1915 йил 24 апрелда Усмонлилар империяси Константинополда (ҳозирги Истанбул) дастлаб 800 га яқин арманистонлик интеллигенция вакилларини ҳибсга олган ва ўлимга ҳукм қилган. Мазкур қотилликлардан кейин арманларни мамлакат ҳудудидан чиқариб юбориш оммавий характер касб этган. Турли тахминларга кўра, 1923 йилда 600 мингдан 1,5 миллион нафаргача арманлар ҳалок бўлган. Усмонлилар империяси ҳукмронлиги даврида содир бўлган ушбу фожиа ўттизта мамлакат томонидан расман геноцид, яъни қирғин деб тан олинган.

Ўша даврда арманлардан ташқари греклар ва оссурияликлар ҳам Усмонлилар империяси ҳукуматининг ҳужумига учраган. Мазкур халқлар ҳам ХХ асрда Туркия ҳудудида юз берган фожиани геноцид деб ҳисоблашни талаб қилиб келади, бироқ фақат муайян мамлакатларгина геноцидни тан олган.

Туркия 1915—1923 йилларда юз берган фожиани геноцид деб тан олмаган, лекин аҳоли орасида арманларнинг ўлими кўп кузатилганини инкор этмайди.

2019 йилда арманлар геноцидини тан олиш ҳақидаги махсус резолюция АҚШ конгрессининг вакиллар палатаси томонидан қабул қилинган. АҚШнинг Байдендан аввалги президентлари мазкур тарихий ҳодиса ҳақида фикр билдирганларида, шунингдек, сиёсий ҳужжатларда воқеани «геноцид» деб атамаган.