Андижон вилоятининг Андижон шаҳрида яшовчи фуқаро ҳудуддаги 13-сонли ақли заиф болалар учун ихтисослаштирилган мактаб-интернатида фарзанди муассаса тарбиячиси томонидан калтакланганини маълум қилди. «Дарё» мухбири ҳолатга аниқлик киритиш мақсадида мактаб-интернатда бўлиб, ўқувчининг онаси, синф раҳбари ҳамда интернат мутасаддилари билан учрашди.
Мурожаатчи Зуҳра Қаюмованинг таъкидлашича, фарзанди Б.М. 2013 йилда туғилган, туғма ногирон, юрак пороги ва яна бир неча касаллиги бор. Айтишича, ўқитувчи ва тарбиячилари унинг фарзанди устидан доимий шикоят қилиб келган.
«2020 йил сентябрида ўғлим биринчи синфга бориши керак эди. Ўзингизга маълум, карантин сабаб барча мактаблар ишламади. Январь ўрталарида синф раҳбари телефон қилиб, 18 январдан ўқиш бошланишини айтди. Ҳар куни эрталаб боламни соат 8:00 да мактабга ташлаб, ишдан кейин соат 17:30 да яна қайтиб олиб кетаман. Иложи борича эртароқ олиб кетишга ҳаракат қиламан.Онанинг сўзларига кўра, шу кунга қадар деярли кунора фарзандининг турли жойлари кўкариб борган бўлса-да, ҳеч кимга эътироз қилмаган. Лекин сўнгги маротаба мактабдан олиб кетганида боласининг иккала қўли ва баданининг айрим қисмлари кўкариб кетганидан сўнг, профилактика инспектори ва мактаб маъмуриятига чора кўришини сўраб мурожаат қилган.Мактаб бошланганига бир ҳафта бўлмасдан синф раҳбаридан «Болангиз дарсимга халақит беряпти, ўтирмаяпти. Ҳожатга кўп чиқаркан», деган шикоят туша бошлади. Уларга жавобан уни соғлом бўлмагани учун шу мактабга берганимни айтдим. Ундан кейин мактаб раҳбарияти ҳам менга кўзига зарар бўлиб қолади, деб бошқа мактабга олиб ўтишимни тавсия қилди.
Шунда ҳам ҳолатни тушунтириб, бу мактабга болам соғлом бўлмаганлиги, ақли заифлиги учун берганимни, кўзи бўйича муаммо бўлмаслигини айтганман. Хулоса сўрашганида, май ойигача Тошкентдан маълумотнома олиб келиб бераман деганман.
Дарслардан кейин болалар билан тарбиячиси шуғулланар экан. Ётоқхонаси бўлса-да, қолдирмасдан ҳар куни уни олиб кетаман. С. исмли тарбиячи қиз боламни «Кўзи кўрмас экан, доимий етаклаб юриш керак экан», деб камситибди. Ҳақиқатан, ўғлимнинг кўзида птози бор, қовоғи тушган. Қовоғини Тошкентда операция қилиб очтирганмиз.
Шу боис кўриш қобилияти тушиб кетган. Кўришини тиклаш учун кўзойнак тақиб юради. Тўғриси, бу сўзларни эшитиб роса жаҳлим чиқди. Хафа бўлиб, тарбиячига телефон қилиб: «Боламни камситишга нима ҳаққингиз бор?», деб, ҳолатни тушунтирдим. Хулоса қилди, шекилли, узр сўради. Лекин юзма-юз кўришганда ҳеч қачон бирор нарса демадим», — дейди Зуҳра Қаюмова.
Бироқ ҳеч ким бу масала бўйича жиддий шуғулланмаган.
«Болалар билан ўйнаганда бирор жойга теккан ёки урушган бўлса шунақа бўлгандир, деб эътибор бермасдим. Лекин охирги сафар боламни чўмилтиргани ҳаммомга олиб кирсам, иккала қўли ва бадани кўкариб кетган экан. Нима бўлди деб, синчиклаб қарасам, кўкарган жойлари шишган, бармоқ излари ҳам бор. Боламни ечинтириб, ўзидан «Нима бўлди, ким бунақа қилди?» деб сўрасам, нўноқланиб «Мактаб урди. Опа йўқол, уйингга кет, деди», деган сўзлари билан тушунтирди.Ўқитувчи Соҳиба Нажмиддинованинг айтишича, мактабда асосий эътибор болаларни тарбиялаш ва ҳаётга тайёрлашга қаратилган.Шунда миямга биринчи бўлиб С. исмли тарбиячиси келди. Чунки тарбиячиси ҳар жума куни соат 15:00 дан кейин: «Опа, ҳеч ким қолмади, болангизни олиб кетинг», деб тинимсиз SMS ёзиб, телефон қила бошлайди. Ишим борлигини, тугашига олиб кетишимни тушунтирсам ҳам безовта қилаверади.
Шу куннинг ўзида синф раҳбари ва маҳалламиз профилактика инспекторига экспертиза қилдириш учун ариза ёзиб бердим. Ҳалигача экспертиза жавобини беришмаяпти. Мактаб маъмурияти ҳам тарбиячига нисбатан ҳеч қандай чора кўрмаяпти. Тарбиячи урмаган бўлса, унда ким урган? Нега бунчалик бадани ва қўли кўкариб кетган?».
«Мактабда 2011 йилдан бери бошланғич синф ўқитувчиси сифатида ишлаб келаман. Айни пайтда менга бириктирилган синфда 12 нафар ўқувчи бор. Бу — махсус мактаб. Қаерда ишлаётганимизни яхши биламиз. Бола билим олишни истаса, олаверади, унга ёрдам бериш вазифамиз. Бўлмаса, имкон қадар уларни тарбиялаш ва ҳаётга тайёрлашга эътибор қаратамиз, кўнглига қараймиз.
Уларга интизомни, дўстлашишни ўргатамиз. Умумтаълим мактабида асосан билим берилса, бизда ўқувчиларнинг ҳолатига қараб ишланади. Айрим болаларимизнинг дарс давомида туриб, хонада айланадиган феъли ҳам бор. Шундай пайтларда қўлидан ушлаб, ўтиринг деймиз. Гоҳида болалар ҳожат чиқариб қўйишади. Индамасдан тозалаб ювамиз, кийимларини алмаштирамиз. Буларни билиб ишга кирганмиз, шунинг учун ҳеч қачон нолимаганмиз», — дейди Соҳиба Нажмиддинова.
Нажмиддинова ҳолат ҳақида эшитганида ўқувчисининг онасига бирор нарса дея олмагани, синф раҳбари сифатида ўзини сўроққа тутгани, айбдор ҳис қилаётганини билдирган.
Якшанба куни кечга яқин Зуҳрахон менга қўнғироқ қилиб, ўғлининг қўли кўкариб қолганини айтди. Мен «Биласиз, болаларимизнинг ҳолатини, бирор жойга уриб олдимикан?», дедим. У эса боласининг расмини Telegram орқали юборганини, кўриб хулоса беришимни сўради. Гаплашиб бўлиб, Telegram’ни очиб кўрдим. Қайта телефонлашганимизда боланинг онаси «Опа, бунга нима дейсиз?», деб савол берганди, «Зуҳрахон, бирор нарса дейишга ҳайронман» дедим.Мактаб директорининг ўқув ишлари бўйича ўринбосари Гулнора Асқарованинг айтишича, мактаб енгил даражадаги ақли заиф болаларга мўлжалланган. Айни пайтда муассасада 252 нафар ўқувчи 13 та гуруҳга бўлинган ҳолда таълим-тарбия олади. Дарслар соат 8:30 дан 13:10 гача ўтказилиб, шундан сўнг болалар билан икки сменада тарбиячилар шуғулланади.Тўғриси, ўша пайтда ҳеч қандай жавоб тополмадим. Эртасига, душанба куни мактабга келиб, болаларни бирма-бир қабул қилиб олдим. Ишонқирамай, ўзим ҳам бир кўрай-чи деб, боланинг қўлини очиб кўрдим. Кейин мактабимиз маъмуриятидаги Муножот опага чиқиб, ҳолат ҳақида гапириб, болани олиб чиқиб кўрсатдим. Telegram’даги расмни ҳам ташлаб бердим.
Ўтган йилда карантиндан олдин С. исмли бола билан ҳам шундай ҳолат юз берганди. У пайтларда ўқувчилар фақат ўзимда бўларди. Ётоқхона ҳам ишламасди, С. исмли тарбиячи ҳам ишламаган эди. Онаси расмга олиб жўнатганида «Билмадим, ташқарида ўйнаётганида уриб олдимикан?», деганимда «Тўғри айтасиз, болам сал шўхроқ, тинмай айланиб юради, шунақа бўлиши мумкин», деб масала ёпилганди.
Ўқувчиларимнинг ҳолатини билганим учун доим уларга яхши қарашга ҳаракат қиламан. Ҳеч қачон уларга қаттиқ гапирмайман, урмайман. Мана бу ҳолатдан кейин ўзимга келолмаяпман. Синф раҳбари бўлганим учун ўзимни сўроққа тутяпман, айбдордек ҳис қиляпман. Қаерда, қандай бўлган? Наҳотки эътиборсиз қолиб кетган бўлсам, деган саволлар билан ичимни кемиряпман».
Таъкидланишича, ўқитувчи ва тарбиячиларнинг барчаси дефектолог бўлиб, таълим-тарбия жараёни мактаб маъмурияти ва Халқ таълими бошқармаси томонидан доимий назорат қилиб борилади.
«Душанба куни синф раҳбари менга чиқиб ҳолатни батафсил айтиб берди. Шу даражада бўлиб кетдими деб, ўз кўзим билан кўриш учун синфга кириб кўрдим. Ҳақиқатан иккала қўлининг билак тарафи кўкариб қолган экан. Кейин қачон, қаерда нима бўлганини суриштирдик. Ҳаттоки, видеокамераларни очиб, жума кунги ёзувларни кўриб чиқдик.Суҳбат бошида камерадаги ёзувларни кўриб чиққанини билдирган Асқарова хоним якунда синфхоналарда камера йўқлигини таъкидлади.Ўша куни бир ўқувчи қолган, С. исмли тарбиячи у билан ўтирган экан. Бола унинг атрофида айланиб юрганини ҳам кўрдик. Бу одатий ҳол ҳисобланади. У вақтда йиғлаётган ёки бирор салбий нарса юз берганини кўрмадик. Ҳолат юзасидан синф раҳбари билан ҳам, тарбиячи билан ҳам тегишли тартибда суҳбатлашдик. Бироқ қачон, қаерда бўлганини аниқлай олмадик. Шундай бўлса-да, тарбиячига қаттиқ гапирдик, огоҳлантириш бердик.
Тарбиячиларнинг иш вақти соат 15:00 дан 21:00 гача. Бошланғич синф ўқувчиларимиз беш кун ўқийди. Айрим ота-оналар совуқ кунларда эртароқ олиб кетишга ҳаракат қилади. Ётоқда қоладиганлар ҳам бор. Ушбу ўқувчимизни ота-онаси ҳар куни соат 17:30 лар атрофида ишдан чиқиб мактабга келиб, олиб кетади. Ўрганиш давомида аниқланишича, бу тарбиячи қизнинг бир айби — ёшлик қилиб, ўқувчини ота-онасига телефон қилиб, «Ҳамма боласини олиб кетди, фақат сизнинг болангиз қолди», деб тезроқ олиб кетиши кераклигини айтган.
Бу боламизнинг бошқаларга нисбатан нуқсони кўпроқ. Бошида кўзига зиён бўлиб қолармикан деган фикрга ҳам келганмиз. Кўзи юмуқроқ бўлгани учун болани Асакадаги кўзи ожизлар мактабига олиб боришни тавсия қилганмиз. Лекин онаси бизга ҳолатни тушунтиргани учун комиссия хулосаси билан мактабда олиб қолганмиз. Бола ётоқда қолмайди, ҳар куни ота-онаси ёки яқин қариндошлари олиб кетади», — дейди Гулнора опа.
«Ўзингиз биласиз, ҳар бир инсоннинг феъл-атвори ҳар хил. Тарбиячи қизимиз ёмон эмас. Энг кичик бола билан ҳам яхши ишлайди. Аммо негадир шу ўқувчимиз билан муносабатга кириша олмади, чоғи. Боланинг қўли қаерда кўкарган, буни аниқ айтолмаймиз. Куни кеча барча ўқувчиларимиз ички ишлар бўлимига бориб тушунтириш хати ёзиб беришди.Синфларимизда камера йўқ, лекин ташқарида бор. Ўқитувчилар ҳаттоки жисмоний тарбия дарсига ҳам қўлидан ушлаб олиб чиқишади. Тарбиячимизни айблай олмаймиз. Чунки аниқ исботимиз йўқ. Боланинг ўзидан сўрайлик десак, бироз ақли заиф бўлгани учун ким, қачон урганини аниқ айтиб беролмайди», — деб ўз фикрини якунлади Гулнора Асқарова.
«Дарё» мухбири тарбиячи билан ҳам суҳбатлашиб, ҳолат юзасидан саволларга жавоб олишга ҳаракат қилди. Аммо тарбиячи ушбу масала бўйича саволларга жавоб беришдан бош тортди.
«Дарё» воқеалар ривожини кузатишда давом этади.
Изоҳ (0)