«Болалар боғчасига бориши биланоқ, болам яна тунда ‘тўшагини намлай’ бошлади». Ёки «ҳожатхонага боришга изн сўрашдан уялиб, охиригача чидаб, оқибатда етиб боролмай сийиб қўйди». Кўпинча мактабгача ёшдаги болалар, тинч осойишта, аълочи ўқувчилар бу муаммога дуч келишади. Нима учун улар?
Бундай вазиятда сўроқ қилиш , жазолаш ёки «ўтиб кетади» деб бефарқ бўлиб, болани муаммоси билан ёлғиз қолдириш қанчалик тўғри?
Энурез («тунда тушагини ҳўллаш» тиббиётда энурез деб аталади) болалар учун жиддий муаммо ҳисобланади, чунки касалликнинг узоқ давом этиши унинг психологик ҳолатига, болалар гуруҳларига мослашишига салбий таъсир қилади ва натижада ривожланаётган шахсга зарарли таъсир кўрсатади.
Энурез органик ўзгаришлар сабабли буйрак шамоллаши, сийдик йўллари шамоллаши, гижжа, туғма нуқсонлар ва ҳоказо ёки психологик сабаблар билан боғлиқ бўлиши мумкин.
Энурез ҳақида фактлар- Ўғил болалар қизларга қараганда 12 ёшгача кўпроқ «тўшакни намлайди», аммо 12—16 ёшда қизларда бу ҳолат кўпроқ учрайди.
- Тадқиқотларга кўра, вақти-вақти билан 4,5 ёшли болаларнинг 21 фоиздан 30 фоизгача, 7 ёшли болаларнинг 15,5 фоиз ва 9,5 ёшли болаларнинг 9,5 фоиз, ўсмирларнинг 1—2 фоизи тўшакни ҳўллайди.
- Ота-оналарнинг учдан бир қисми болаларини жазолашларини тан олишади, бошқалари ўзларини қандайдир тарзда айблашади.
Болаларида энурези бор ота-оналарга касаллик қандай кечишини тушинтириш муҳим эмас, қандай даволаш керак деган саволга жавоб муҳимроқ.
Кўп тавсияларда ота-оналарга боланинг ётишидан олдин ичимлик ичмаслигини, ётишидан олдин ҳожатхонага бориши кераклигини, ётишидан 3—4 соат олдин овқат емаслигини, тунда уйқудан уйғотишни ва бошка кўплаб чекловларни таклиф қилишади.
Тунда тўшакни намлаш — бу бир аломат, симптом . Симптом бор жойда сабаби ҳам бор. Келинг, сўзлар билан бироз ўйнаймиз, «сийдикни тутолмаслик» сўзини «сийдикни ушлаб туриш» сўзига алмаштирамиз, агар танада бирор-бир «тутолмаслик» бўлса, руҳиятда кучли туйғуни ( алам, нафрат, қўрқув ва ҳоказо) «тутиб туриш» бор. Тана ва онг худди шундай ишлайди. Демак, фақат «тўшакни намлаш» симптомининг ўзини йўқотсак, руҳиятдаги «тутиб турилган» кучили туйғу яна бошқа кўринишда намоён бўлади. Шундай қилиб фарзандингиз кучли туйғуларни, ҳиссиётларни ушлаб туриш билан чарчаган. Энурез боланинг айби эмас, бу бола ухлаб ётганда содир бўлади ва бола уни онгли равишда назорат қила олмайди.
Нима қилиш керак?
Авваламбор мутахассисга — болалар урологига учраб, барча керакли текширувлардан ўтиш, энурезнинг сабабини аниқлаш керак.
Ота-оналарга етказмоқчи бўлган биринчи нарса — агар болада касаллик тиббий сабаблар орқали бўлмаса (буйраклар, сийдик йўлларида инфекция ва бошқалар) ва умуман бола физиологик жиҳатдан соғлом бўлса, бунинг сабаби фақат психологик бўлади.
Энурезни даволаш усулларидан бири ижобий психологик мустаҳкамлаш усули ёки мотивацион терапия деб аталади. Бундай ҳолда болани «ҳўл» кечалар йўқлиги учун эмас, балки даволанишни рағбатлантирадиган хатти-ҳаракати учун, масалан, кун давомида етарли миқдордаги суюқлик ичиш, ётишдан олдин ҳожатхонага бориш, «тунги ҳўл» чойшабни алмаштиришга ёрдам бериш, даволовчи бадантарбияни мунтазам бажариш, дори-дармонларни қабул қилиш учун мукофотлаш тавсия этилади.
Жазолардан фойдаланишга йўл қўйилмайди.
Психолог, психотерапевтдан маслаҳат олиш мақсадга мувофиқ бўлади.
Шифокор Хуршид Аъзамхўжаев тавсиялари асосида тайёрланди
Изоҳ (0)