Фаррух Ҳасанов, «Дарё» ёш журналистлар мактаби тингловчиси.
Якунига етаётган 2020 йил бутун инсоният учун синовли давр бўлгани рост. Коронавирус пандемияси иқтисодий ва ижтимоий ҳаётимизнинг ҳар бир бўғинида сезиларли даражада нуқсонлар пайдо қилди, камчиликларимизни кўрсатиб берди ва, албатта, инсониятни ялпи синовдан ўтказди. Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти (Organization for Economic Co-operation and Development, OECD) экспертлари келаётган йилда жаҳон иқтисодиётида рўй бериши мумкин бўлган ўзгаришларни таҳлил қилди.
«Мутахассисларнинг ижобий тахминларига қарамасдан, 2021 йилда жаҳон иқтисодиёти ўзини етарлича тиклай олмайди. 2019 йилнинг охиридаги ҳолат билан солиштирсак, вазият ҳамон суст бўлади. Пандемия давом этар экан, аҳвол ҳам шунга яраша. Вирусга қарши кураш чекловлар талаб қилади, бу эса иқтисодиётни секинлаштиради», – дейди ташкилот бош котиби Хосе Анхель Гурриа.
Пандемия шароитида жаҳон иқтисодиёти пандемиягача бўлган ҳолатини қайта тиклаш учун кўп вақт талаб қилади. Таҳлилларга кўра, жаҳон иқтисодиётидаги ўсиш 2021 йилда 4,2 фоиз, 2022 йилда 3,7 фоизни ташкил этади. Ташкилотнинг сентябрь ойидаги таҳлилларида келгуси йил учун иқтисодий ўсиш 5 фоиз қилиб кўрсатилган эди. Йил якунидаги сарҳисоблар пандемия сабаб иқтисодиётда пайдо бўлган нуқсонлар кутилганидан жиддийроқ эканини кўрсатмоқда.
Пандемия сабаб иқтисодий турғунлик ҳеч бир мамлакатни четлаб ўтмади. Зарар минимал миқдорда бўлса ҳам бор. Бунинг асоратларини саноат ишлаб чиқариш, аҳолини иш билан таъминлаш, реал даромад, улгуржи ва чакана савдо бўғинларида кўриш мумкин.
Хусусан, Германияда ЯИМ ҳажми 5,5 фоизга пасайиб кетди, евроҳудудда эса бу кўрсаткич ўртача 7,5 фоизни ташкил қилди. Яқинлашаётган янги молия йилида АҚШнинг иқтисодий ўсиш кўрсаткичи 6,7 фоиз бўлиши тахмин қилинаётган бўлса ҳам, бу йил Қўшма Штатларнинг иқтисодий турғунлик даражаси 3,7 фоизга етди.
2020 йилнинг иккинчи ярмида рўй берган пандемия ҳуружлари йилнинг биринчи ярмидагидек талофатли бўлмади. Чунки ҳар қандай соҳа бу ҳолатга нисбатан ўзида иммунитет ҳосил қила олди ва иқтисодиётнинг қайта тикланиш темпига ижобий таъсир кўрсатди, яъни бундан кейинги тўлқинларга ҳам жаҳон иқтисодиёти қийналмай дош беради. Лекин жаҳон ЯИМ ҳажмига, айниқса Европа мамлакатларига салбий таъсир қилади. Шунга биноан, жаҳон ЯИМ ҳажми 2021 йилда 4,25 фоизга, 2022 йилда 3,75 фоизга ўсиши тахмин қилинмоқда.
Кейинги икки йил жаҳон иқтисодиёти учун пандемиягача бўлган ҳолига қайтиш ва қайта тикланиш даври бўлади. Йирик корхоналар яна инвестиция стимулини топади, пандемия даврида ошиб кетган ишсизлик даражаси қисқаради, ишлаб чиқариш ҳажми кенгаяди. Энг муҳими, кейинги тўлқинлар назорат остида бўлиб, оммавий вакцинация йўлга қўйилади.
Коронавирусга қарши самарали вакциналар устида олиб борилаётган илмий тадқиқотлар келгуси йилдаги иқтисодий истиқболга умид уйғотади, лекин вирусга қарши антибиотик яратилиб, оммавий эмлаш бошланмагунча бу вирус инсоният ривожига, хавфсизлигига чанг солиб тураверади, жаҳон иқтисодиётининг ҳам фони номаълумлигича қолади.
Изоҳ (0)