Темир ҳам қайта тикланадиган ёқилғи сифатида ишлатилиши мумкин ва ундан саноатнинг кўплаб соҳаларида фойдаланса бўлади демоқда мутахассислар. Жуда ғалати эшитиляпти тўғрими? «Дарё» Popular mechanics нашрида эълон қилинган мавзуга доир қизиқарли мақолани таржима тариқасида тақдим этади.
Нидерландиядаги пиво тайёрловчи завод ўз печида қайта тикланадиган темир ёқилғиси циклидан фойдаланиш орқали экологик тоза ёқилғи борасида янги тарихни яратмоқда.
Royal Swinkels Family Brewers компанияси Эйндховен Технологик университети ҳамда Меtal Power технологик аналитика маркази билан ҳамкорликда темирни ёқиш орқали эришиладиган ёпиқ иссиқлик цикли устида иш олиб боряпти. Бу ҳақида хабар берган New Аtlas нашри қуйидагича маълумот келтирди: «Ёниш жараёни учун темир ўзига хос соф энергия манбайи сифатида намоён бўла олади ва у электролиз, оловдан қувватланиш ҳамда юқори ҳарорат таъсирида қувватланиш сингари бир неча усулдан қувватланади».
Бу қуйидагича ишлайди: печда темир ёндирилади ва шу орқали соҳада талаб қилинадиган юқори даражали ҳароратга эришилади. Бошқа қайта тикланувчи муқобил энергия манбаларидан бундай юқори ҳароратни олиб бўлмайди. Кейин эса ажралиб чиққан темир оксидлари муқобил энергия манбаларидан олинган электр энергияси ёрдамида ёнаётган темир ёнилғиси томон қайта рециркуляция қилинади. Бу ҳақида Эйндховен университети тадқиқотчиси Нилс Дин қуйидагича тушунтириш берди:
«Темирни кукун ҳолида ташиш ва қайта ишлаш осон. Агар сиз темир кукунини турбина ёки двигатель учун ишлатиладиган ёнилғи газлар билан қўшиб ёқсангиз, унда темир оксиди кукуни ажралиб қолади. Экологик тоза энергия манбаларидан ҳосил қилинган электр энергияси воситасида олинган водороддан фойдаланган ҳолда ўша темир оксиди кукунини яна қайтадан тоза темир кукунига айлантириш мумкин. Шу тарзда темир оксидидан кислородни ажратиб олишингиз мумкин».
Тадқиқотчилар нега бу масала аввалроқ тижорат секторида кўриб чиқилмаганига ҳам изоҳ берди. Ҳаммаси оддий: қазилма ёқилғи мўл ва арзон бўлган ва шу сабабли, энергия бозорида ўн йилликлар мобайнида етакчилик қилган. Эйндховен университети берган маълумотга кўра, темир кукуни ҳозирда ҳам жаҳон бўйича жуда кам сонли етказиб берувчилар томонидан таъминланмоқда. Ундан энергия манбайи сифатида кенгроқ фойдаланиш учун ишлаб чиқариш ҳажмларини ошириш керак.
Royal Swinkiels’га тегишли бўлган ва 300 йилдан буён ишлаб келаётган Нидерландиядаги Bavaria пиво заводи ушбу турдаги циклик темир ёқилғисидан фойдаланишга ўтган жаҳондаги дастлабки компания бўлгани ҳақида хабар тарқатган. Авлоддан авлодга ўтиб келаётган ушбу оилавий корхонанинг бош директори Пол Свинкелс бу ҳақида New Аtlas нашрига берган интервьюсида «Оилавий бизнес сифатида биз барқарор ва айланма (энергияли) иқтисод учун сармоя йўллаймиз. Чунки биз йиллар кўламида эмас, балки авлодлар кўламида мулоҳаза юритамиз», деб айтиб ўтди.
Изоҳ (0)