Тонгда ҳеч нарса ейишни истамаслик, куннинг иккинчи қисмида эса иштаҳа очилишига турли тадқиқотларда турли сабаблар важ қилиб кўрсатилади. Овқатланиш борасидаги мутахассис, тренер-нутрициолог Татяна Демненконинг бу борадаги фикрларини эътиборингизга ҳавола қиламиз.
Қондаги қанд миқдори
Қориннинг тўқ ёки очлиги ҳам қондаги қанд миқдорига боғлиқ бўлиши мумкин. У меъёрда ёки меъёрдан бироз баландроқ бўладиган бўлса, демак организм тўқ бўлади. Агар меъёрдан камаядиган бўлса, мия сигнал беради ва одам очликни ҳис қила бошлайди.
Нима учун тундан кейин, узоқ муддат овқатланмаса ҳам қонда қанд миқдори ўзгармаган бўлади?
Бунга тонгда стресс гормонининг ошиши сабаб бўлиши мумкин. Биз овқатланмаган вақтда глюконеогенез қондаги қанд миқдорини меъёрда ушлаб туради. Яна бир назарияга кўра, организм навбатдаги кунга тайёргарлик кўради ва унга ёрдам бериш учун захира тўплай бошлайди. Шу жумладан глюкозани ҳам одатдагидан кўпроқ ажрата бошлайди.
Куннинг иккинчи қисмида эса аҳвол бошқачароқ бўлади. Кун давомида рационнинг балансда эканлиги ҳамда етарли миқдорда суюқлик ичиш ҳақида ғам емаган организм кечасига бориб очиқишни бошлайди. Қонда қанд миқдори тушиб кетади, ошқозон бўшаб қолади, грелин кўпаяди ва бунинг оқибатида психологик жиҳатдан толиққан организм ўзига «рағбат» истайди.
Узоқ вақт овқатланилмаса, шунча кам егингиз келади
Иккинчи сабаб ҳам гормонлар билан боғлиқ. Антогонист-гормонлар грелин ва липтин таъсири доирасида очлик ва тўқликка ҳам алоқадор ҳисобланади. Грелин очликка, лептин эса тўқликка жавоб беради.
Одатда тунги уйқудан кейин тонгда очлик гормони овқатланиш кераклигига сигнал беради. Аммо қанча узоқ вақт овқатланилмаса, шунча кам ейишга хоҳиш бўлади. Бу вақтда кичик тамадди ҳам очлик ҳиссига таъсир қилиши мумкин. Шу сабаб ҳам ортиқча вазнли кишиларда бу назорат қилиб бўлмайдиган даражада овқатланишга талаб ошишига сабаб бўлади.
Овқатланмаслик грелинга таъсир қилади ва киши очликни ҳис қилмайди. Ўз навбатида лептин миқдори ҳам тонгда кўпроқ бўлади. Шунинг ҳисобига ҳам бундай вақтда киши нонушта қилишни хоҳламаслиги табиий.
Одатлар
Овқатланишга риоя қилиш ва рационнинг қандай экани турмуш тарзи, оилада, иш ва ўқишда тановул қилишга бўлган эҳтиёжга қараб шаклланган бўлади. Ҳар куни такрорланадиган овқатланиш билан боғлиқ одатларга организм кўника бошлайди ва бу унинг учун одатий ҳол бўлади.
Ҳар куни бир одат такрорланганидан кейин тана барча физиологик жараёнлар учун янги функциялар режимига ўтади. Содда қилиб айтганда одатлар ва такрорланадиган ҳаракатлар билан организмни куннинг бошланишидан таом истеъмолини талаб қилмасликка аксинча, куннинг иккинчи қисмидан овқатланишга эҳтиёж сезишига ўргатиб қўямиз.
Киши ейишни истамаса ҳам ўзини нонушта қилишга мажбурлаши керакми?
Бир қанча тадқиқотларда, нонушта қилмаслик кишининг ҳаёт давомийлиги ва саломатлигига таъсир қилиши аниқланган. Аммо киши қачон очликни ҳис қилса шунда овқатланиши керак деган қарашлар ҳам йўқ эмас. Организмингизга «қулоқ солинг», яъни талаб қилганида овқатланинг. Аммо саломатлик борасида қандайдир муаммо бўладиган ва тиббий ташхис билан боғлиқ бўладиган бўлса бошқа гап.
Изоҳ (0)