«Маҳалламиздаги 350 дан зиёд оила бирлашиб, юзлаб хонадонни ‘темир дафтар’дан чиқармоқчимиз» – норинлик лимон етиштирувчи тадбиркор билан суҳбат

Наманган вилоятида деҳқончиликнинг ҳадисини олиб, ер билан тиллашадиган миришкорлар талайгина. Айниқса, Тўрақўрғон, Наманган, Уйчи ва Норин туманларидаги хонадонларнинг қай бирига кирманг, йилнинг тўрт фаслида ҳам баравж ўсаётган экинларга кўзингиз тушади. «Дарё» мухбири вилоятга қилган сафари давомида томорқасидан миллион-миллион даромад олаётган хонадонларнинг бирида бўлди.

Норин туманининг «Боёвул» маҳалласидаги Маҳмудовлар оиласини вилоятда кўпчилик яхши танийди. Раҳматли Валижон ота Маҳмудов 20 йил аввал туманда биринчилардан бўлиб лимон етиштиришга қўл урган. У оила аъзолари билан лимон парваришлаш ва кўпайтириш сирларини пухта ўзлаштириб, томорқасида кўркам боғ барпо этган. Бугунги кунда отахоннинг фаолиятини ўғли Жасурбек Маҳмудов давом эттирмоқда.

«Биз лимончиликни 2000 йилда бошлаганмиз. Дастлаб бир бош қорамолни сотиб, унинг пулига 45 туп лимон кўчати харид қилганмиз ва 3 сотих ерга экканмиз. Ўшанда 20 яшар ўсмир эдим. Отам қизиқиши туфайли ҳовлининг четида ташкил этган ‘Ботаника боғи’ ўтган давр ичида янада кенгайди. Ҳозирда 50 сотих майдонда лимондан ташқари, апелсин, мандарин каби бир қанча цитрус меваларнинг турли навларини кўпайтириб парваришлаяпмиз.

Дадам жорий йилнинг май ойида 72 ёшида вафот этди. Уларнинг иши тўхтаб қолмаслиги учун онам бошчилигида лимончиликни янада ривожлантириш ҳаракатидамиз», — деди Жасурбек Маҳмудов.

Миришкорнинг таъкидлашича, Валижон отанинг тажрибасини кўрган маҳалла-кўйдагилар ҳам лимон экишга астойдил қизиқиб, мазкур мевани парваришлар сирларини ўрганган.

«Лимон етиштириш у даражада қийин иш эмас. Сув ва ўғитларни вақтида бериб, қараб турсангиз кифоя. Уч йилгача кам ҳосил беради, ундан кейин даромад чўғи мўл бўлади. Оиламиз мисолида айтадиган бўлсам, ҳар йили мавсумда ўртача 200-250 миллион сўм фойда топамиз.

Лимончилик орқасидан кам бўлмадик, шукр. Ота-онам биз фарзандларини уйли-жойли қилди, ўзлари Ҳаж зиёратига боришди, замонавий автомашиналар олдик. Фаровон ҳаётимизга ҳавас қилган қўни-қўшнилар ҳам 2009 йилдан лимон экишга бел боғлашди. Бошида уларга маслаҳатлар бериб, кўмаклашдик. Ҳозирда маҳалламиздаги 85 фоиз хонадон ўз томорқасида лимон парваришлайди. Кўпчилик кўчат етиштириб, сотиш билан шуғулланади. Барчаси тадбиркорлик ортидан бойиб, ҳаётини яхшиламоқда. ‘Боёвул’да камбағаллар жуда ҳам оз», — деди тадбиркор.

Маҳмудовлар хонадонида етиштирилаётган лимон кўчатлари Ўзбекистоннинг ўнлаб вилоятларигача етиб бормоқда. Жасурбек Маҳмудов бу ҳақда сўз юритаркан, хусусан, шундай деди: «Отам 2004 йили ‘гибрид’ ва ‘мир’ навларини улаб, янги серҳосил ва зах ерларга чидамли нав ҳосил қилди. Ушбу навни Самарқанд, Қашқадарё, Жиззах, Сирдарё, Тошкент ва қўшни вилоятлардаги юзлаб хонадонларга ҳам олиб бориб, экамиз ва агротехник маслаҳатлар бериб келамиз. Тушунмаганларини телефон орқали сўрашади.

Бу нав жуда талабгор бўлиб, катта даромад келтиради. Ноябрь ойида пишиб, етилади ва июнь, июль ойигача сақлаш мумкин. 12-13 йил деганда бир тупи 170-200 килограмм мева беради. Август ойидан кўк рангга кирганини узиб, сотиш бошланади. Ҳозирда бир килограмм лимон нархи 20 минг сўм».

Суяги меҳнатда қотган суҳбатдошимиз дадасидан ўрганганлари ва йиллар давомида тўплаган тажрибасини ишсиз, тадбиркорликка иштиёқи баланд ёшларга ўргатиш мақсадида бир қанча лойиҳаларга қўл урган.

«‘Туронбанк’ томонидан маҳалламизда ўқув амалиёт маркази очилиш арафасида. У ерда ‘темир дафтар’га тушган оилаларнинг бандлиги таъминланмаган фарзандлари бепул ўқитилади. Уларга бир неча ой давомида лимончилик бўйича билганларимни ўргатиб, даромад топиш йўлларини кўрсатмоқчиман. Бундан ташқари, йигит-қизларга энг кам иш ҳақининг бир баравари миқдорида стипендия бериш ҳам кўзда тутилган.

Марказ олдида 3 сотих ер ҳам ажратилди. 1,5 сотихда кўчат, қолган қисмида эса мева чиқариш бўйича ўқувчиларга амалий машғулотлар ўтилади. Маълум билимга эга бўлганларга бир сотихдан ер берилиб, мустақил фаолият юритишига имконият яратилади. Шу йўл орқали туманимиздаги ‘темир дафтар’га тушган оилаларни камбағалликдан қутқаришга ўз ҳиссамни қўшмоқчиман.

Туман ҳокимлиги томонидан тадбиркорлигимни кенгайтиришим учун икки гектар ер берилди. Бир гектарда кўчат чиқарсам, яна бир гектаридан ҳосил оламан.  Шунингдек, ҳовлимиздаги 80-90 қути асалари сонини ҳам оширмоқчиман. Асаларичилик ҳам одамни бой қилади, етти хазинанинг бири», дейди миришкор деҳқон.

«Боёвул» маҳалла фуқаролар йиғини раиси Шоҳистахон Рустамованинг айтишича, МФЙда 535 та хонадон бор. Шундан 375 таси ўз томорқасига лимон экиб, кўчат ва мева чиқариш орқали даромад топади.

«Ҳудудимиздаги аксарият оилалар томорқадан унумли фойдаланиб, оиласи фаровонлиги, бозорларимиз тўкинлигига муносиб ҳисса қўшмоқда. Лимончилар маҳалласи, дея танилган ‘Боёвул’да лимон экиб, парваришлаш бўйича ўзига хос тажриба тўпланган. Аҳолимиз қишин-ёзин меҳнатда. Маҳалламизда томорқа маданияти йилдан йилга юксалиб, оилалар даромади ошмоқда.

Кам таъминланган, боқувчисини йўқотган, имконияти чекланган аъзолари бор 16 та оила ‘темир дафтар’га киритилган. Улардаги 62 нафар фуқаронинг ҳам ҳаётини фаровон қилиш борасида ишлар олиб боряпмиз. 12 нафарининг бандлиги таъминланди. Учта оилага беш бошдан қўй, битта хонадонга қорамол берилди. Битта оила томорқасига иссиқхона қурилди.  Йил якунигача уларнинг ҳаммасини ‘темир дафтар’дан чиқарамиз», деди Шоҳистахон Рустамова.