• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12413.79
    • RUB154.86
    • EUR14468.27
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +33°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Дунёнинг бўлажак энг қудратли армияси. 1 август – Хитой халқ озодлик армияси ташкил этилган кун

    Бугунги кунда Хитой ҳар тарафлама, айниқса иқтисодиёти билан тез суръатларда ривожланиб бормоқда. Мамлакат армияси ҳам кучайиб бормоқда. У дунёнинг энг қудратли армиясига айланиши ва жаҳон сиёсатида муҳим ‘орин тутиши кутилмоқда. 1 август эса Хитой халқ озодлик армияси ташкил этилган кун. «Дарё» армиянинг тарихи, таркиби ва бугунги кундаги аҳамияти ҳақида маълумот беради. 

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Хитойнинг жадал равишда кучайиши ва аста-секин минтақавий етакчидан глобал миқёсдаги катта кучга айланиши, сўнгги ўн йилликлардаги диққатга сазовор геосиёсий тенденциялардан бири бўлди. Бугун ХХР дунёда иккинчи иқтисодиётга эга ва у билан ўсишда давом этмоқда, ҳозирда дунё ЯИМ ўсишининг учдан бир қисмидан кўпроғи Хитой улушидир. Аммо бугун диққат марказимизда Хитой армияси.

    Мамлакат қуролли кучларининг расмий номи – Хитой халқ озодлик армияси (ХХОА) бўлиб, у фуқаролар уруши даврида 1927 йил 1 августда ташкил этилган, аммо бу ном Иккинчи жаҳон уруши тугаганидан бироз кейинроқ берилган. Бугунги кунда ХХОА дунёдаги энг кучли армиялардан бири ҳисобланади, мутахассислар уни дунё мамлакатлари қуролли кучлари рейтингида иккинчи ёки учинчи ўринларга қўяди.

    Мамлакат конституциясига мувофиқ, ХХР армияси ҳукуматга ёки Коммунистик партиянинг раҳбариятига бўйсунмайди, балки махсус орган – Марказий ҳарбий кенгашга бўйсунади. Марказий ҳарбий кенгаш раиси эса ҳокимият иэрархиясининг муҳим қисмларидан бири ҳисобланади.

    2013 йилга келиб, ХХОАнинг сони икки миллион 250 минг кишини ташкил этди (бошқа манбаларга кўра 2,6 миллион). 2016 йилга келиб, ХХР қуролли кучлари 300 минг кишига қисқариши ҳақида эълон қилинди. Ушбу режалар амалга оширилгандан сўнг, Хитой армияси таркибида икки миллионга яқин ҳарбий қолди. Хитой армияси муддатли ҳарбий хизматга чақирув асосига қурилган, 18 ёшга тўлган эркаклар ҳарбий хизматга чақирилади ва 50 ёшга қадар захирада қолади.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Хитой мудофаа эҳтиёжлари учун сарф-харажатларни кўпайтиришда давом этмоқда: агар 2000 йилларнинг бошларида армия ва ҳарбий-саноат комплексига 17 миллиард доллар сарфланган бўлса, 2013 йилга келиб бу рақам 188 миллиард долларга етди (ЯИМнинг икки фоизи). Ҳарбий харажатлар бўйича ХХР Россияни ортда қолдириб, иккинчи ўринга чиқиб олди, аммо ХХР армия ва ҳарбий комплекслар учун АҚШдан уч баравар кам миқдорда маблағ сарфлайди.

    Хитой мудофаа саноатининг улкан ютуқларини ҳам таъкидлаб ўтиш жоиз. Ҳозир «Made in China» сўзи арзон, сифатсиз ва қалбаки нарса билан синоним бўлган вақтларни унутиш мумкин. Бугунги кунда ХХР деярли барча турдаги қурол ва ўқ-дориларни ўзи ишлаб чиқаради. Агар илгари Хитой асосан Совет Иттифоқи ва Россия қуролларини нусхалаган бўлса, бугунги кунда Хитой мудофаа саноати АҚШ, Европа ва Исроил каби технологик жиҳатдан энг илғор қуролларга тақлид қилишга ҳаракат қилмоқда.ХХР аста-секин арзон ва юқори сифатли қурол-аслаҳалар ишлаб чиқариш орқали жаҳон қурол бозорида ҳам кучли ўйинчига айланмоқда.

    ХХОА тарихи

    Аслида, Хитой қуролли кучларининг тарихи тўрт минг йилдан ошади. Бироқ ХХРнинг ҳозирги замонавий армияси мамлакатда 1920–1930 йилларда содир бўлган фуқаролар уруши пайтида пайдо бўлган коммунист қуролли гуруҳларининг меросхўридир. 1927 йил 1 августда Нанчан шаҳрида қўзғолон бошланган, ушбу қўзғолон давомида Хитойнинг бўлғуси раҳбари Мао Цзедун бошчилигида Қизил Армия ташкил қилинган.

    Хитой Қизил Армияси Гоминдан қуролли кучларига қарши, кейинчалик, япон босқинчиларига қарши курашди. Иккинчи жаҳон уруши тугаганидан кейингина ушбу қуролли кучлар ХХОА номини олди.

    Ҳозирги вақтда ХХОА таркибида беш турдаги жанговар қуроли кучлар мавжуд:

    • Қуруқлик қўшинлари;
    • Ҳарбий-денгиз флоти;
    • Ҳарбий ҳаво кучлари;
    • Стратегик аҳамиятга эга ракета кучлари;
    • Стратегик қўллаб-қувватлаш қўшинлари.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    ХХРнинг қуруқликдаги қўшинлари

    Хитой дунёдаги энг катта қуруқлик қўшинлари армиясига эга. Мутахассислар унинг сонини 1,6 миллион кишидан иборат деб ҳисоблайди. Таъкидлаш жоизки, жорий ХХОАда амалга оширилган ҳарбий ислоҳотлар, қуруқликдаги кучларнинг сезиларли қисқаришини таъминлади. Ҳозирги вақтда Хитой дивизион армия тизимидан кўра янада мослашувчан бўлган бригада тизимига ўтишда давом этмоқда.Қуруқликдаги кучларнинг захирадаги аскарлари сони тахминан 500 минг кишига тенг. Хитой армиясининг камида 40 фоиз қисми механизациялашган ва зирҳланган.

    Хитой қуруқлик қўшинларидаги асосий муаммоларидан бири – ўтган асрнинг охирида Совет Иттифоқи моделлари асосида ишлаб чиқарилган ва ҳозирда эскирган ускуналар ва қуролларнинг сонидир. Бироқ бу масала аста-секин ҳал қилинмоқда ва қўшинлар замонавий қурол турлари билан таъминланмоқда.

    Ҳарбий ҳаво кучлари

    ХХР ҳарбий ҳаво кучлари сон жиҳатдан дунёда АҚШ ва Россиядан кейинг учинчи ўринда туради (390 минг киши). Ҳаво кучлари 24 та дивизиядан иборат. ХХОА ҳаво кучлари ҳар хил турдаги тўрт мингга яқин жанговар самолётлар билан қуролланган, шунингдек, ушбу кучлар таркибида юздан ортиқ жанговар вертолётлар мавжуд.

    Хитой ҳарбий ҳаво кучларининг ҳам асосий муаммоси уларнинг таркибида жуда кўп эскирган Совет транспорт воситаларининг (МиГ-21, МиГ-19, Ту-16 ва Ил-28 аналоглари) ишлатилишидир. Ўтган асрнинг охирига келиб, ХХР ҳаво кучларини жиддий модернизация қилиш бошланди. Хитой Россиядан ўнлаб энг янги Су-27 ва Су-30 самолётларини сотиб олди. Кейин ушбу машиналарни лицензия асосида ўзида ишлаб чиқара бошлади.

    Сўнгги ўн йилликнинг ўрталаридан бошлаб, Хитой ўзининг бешинчи авлодга мансуб бўлган Ж-31 ва Ж-20 қирувчи самолётларини ишлаб чиқармоқда. Ж-20 қирувчи самолёти 2018 йилнинг кузида оммага намойиш этилган эди. Хитой раҳбариятининг режаларида нафақат ўз ҳаво кучларини ушбу машиналар билан жиҳозлаш, балки уларни экспортга ҳам фаол етказиб бериш акс этган.

    Хитой денгиз флоти

    Хитойда90 йилларнинг бошларига қадар ҳарбий денгиз кучларининг ривожланишига бўлган эътибор жуда кам эди. Қўшинларнинг бу тури ёрдамчи деб ҳисобланарди, аммо кейинчалик бу борадаги вазият кескин ўзгарди. ХХР раҳбарияти денгиз флотининг муҳимлигини тушунди ва уни модернизация қилиш учун маблағни аямади.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Айни пайтда Хитой ҳарбий-денгиз кучларининг сони 255 минг кишини ташкил этади (бошқа манбаларга кўра – 290 минг). Ҳарбий денгиз флоти учта флотга бўлинган: жанубий, шимолий ва шарқий денгизлар. Флот кемалар, сувости кемалари, денгиз авиацияси билан қуролланган, шунингдек, денгиз пиёда қўшинлари ва қирғоқ мудофаа қўшинлари ҳам мавжуд.

    2013 йилда ХХОА генштаб бошлиғи замонавий Хитой учун асосий таҳдидлар денгиздан келишни таъкидлаб, шунинг учун денгиз флотини ривожлантириш устувор вазифа эканини айтиб ўтган.

    Стратегик аҳамиятга эга ракета кучлари

    Ҳарбий ислоҳотлар бошланишидан олдин Хитойнинг стратегик аҳамиятга эга ракета кучлари Иккинчи артиллерия корпуси деб номланган ва фақат 2016 йилдагина улар янги мақомга эга бўлган. Уларнинг сони 100 минг кишига яқин. Хитой эга бўлган ядро қуролларининг сони кўплаб саволларни туғдиради. Мутахассислар уларнинг сонини 100 тадан 650 донагача баҳолайди, аммо бир неча ўн йилликлар ичида ХХР бир неча минг ядро қуролларини ишлаб чиқиши мумкин эди, деган фикрлар ҳам бор.

    Америкаликларнинг фикрича, Хитой 2020 йилга келиб, янги авлод қуроллари билан жиҳозланган 200 га яқин ҚБР (қитъалараро баллистик ракета) яратишга қодир. Dongfeng-31 (11 минг км) ва Dongfeng-41 (14 минг км) каби Хитойнинг янги ракета тизимлари ҳақида алоҳида тўхталиб ўтиш керак (Dōng fēng dǎo dàn – Шарқ шамоли ракетаси).

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Стратегик қўллаб-қувватлаш қўшинлари

    Бу 2016 йил 31 декабрда пайдо бўлган Хитой армиясининг энг ёш бўлинмасидир. Стратегик қўллаб-қувватлаш қўшинларининг аниқ мақсад ва вазифалари тўғрисида маълумотлар жуда кам. Улар асосан разведка, ахборот уруши, кибер ҳужумлар ва радиоэлектрон қаршиликлар билан шуғулланишлари маълум қилинган.

    Таъкидлаш жоизки, турли манбаларда Хитойнинг ҳақиқий ҳарбий кучини баҳолашлар бир-биридан жуда катта фарқ қилади. Бутун дунёни эгаллаб олишга қодир бўлган «аждар таҳдиди» ҳақидаги ваҳимали материаллардан тортиб, Хитой ҳарбий-саноат комплекси ривожланаётганини очиқчасига рад қилувчиларгача. Шундай бўлса-да, аксарият экспертлар сўнгги йилларда Хитой ҳарбий раҳбарияти эришган ютуқларни тан олади.

    Нурбек Алимов тайёрлади.

    01.08.2020, 15:32   Изоҳ (0)   78610
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Польша президенти Качиньскийнинг ўлимига сабаб бўлган Ту-154М ичига Россиядаги таъмирлаш вақтида тротил солиб қўйилгани маълум қилинди

    01.08.2020, 15:17

    Мексика коронавирус қурбонлари сони бўйича дунёда 3-ўринга чиқиб олди

    01.08.2020, 11:40

    ЖССТ дунёда коронавирус билан касалланиш бўйича кунлик рекордни қайд этди

    01.08.2020, 11:05

    Туркманистонда ҳудудлараро автобуслар қатнови тўхтатилди, поездлар қатновига қўйилган чеклов узайтирилди

    31.07.2020, 22:43

    Буюк Британия ҳукумати «хавотирли сигналлар» сабаб COVID-19 туфайли жорий қилинган чекловларни юмшатмоқчи эмас

    31.07.2020, 22:28

    Беларусда президентликка номзод аёлни қўллаб-қувватлаш мақсадида сўнгги 10 йил ичидаги энг йирик митинг ўтказилди (видео)

    31.07.2020, 21:42
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    “Бизнесни ривожлантириш банки” 1 трлн 273 млрд сўмлик ипотека кредити ажратди


    Pepsi Taste Challengе 2025: Pepsi яна олдинда — Ўзбекистонда 59,28% овозга сазовор бўлди  


    Smart Business Ўзбекистонда UZCARD ва Humo карталарини қабул қилиш учун ягона ечимни тақдим этади 


    HONOR талабаларни қўллаб-қувватловчи акцияни эълон қилди 


    Mobiuz Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятларида 5G нинг янги имкониятларини очмоқда


    Uzbekistan Airways билан Истанбулга фойдали парвоз қилинг!


    Accor Тошкентда Swissôtel Tashkent очилишини нишонламоқда, швейсария услубидаги ҳашшаматни Ўзбекистон пойтахтига олиб келмоқда


    Universalbank ўзини ўзи банд қилган фуқаролар учун янги “Микрокредит 300 ”ни ишга туширди 


    Imzo Glass маҳсулотлари Буюк Британияга экспортга юборилди


    “Трастбанк” кичик бизнесни ривожлантириш учун 1 млрд сўмгача кредит таклиф этади


    UZTELECOM симли интернетни модернизация қилмоқда: абонентлар GPON ва FTTx орқали 100 Мбит/с дан юқори тезликка эга бўладилар


    HAVAL Ўзбекистонда янги моделларни намойиш этди: HAVAL H6 Facelift ва HAVAL H9 тақдимот кечаси


    Kapitalbank ва Корпоратив спорт ассоциацияси ҳамкорлик меморандумини имзолади


    BI Group Ўзбекистонда турар жой биносининг зилзилабардошлигини очиқ синовдан муваффақиятли ўтказди


    Келажак – бугунги қилган ҳаракатингиз самарасидир. Ўзингизга ишонч эса ҳар қандай ютуғингизнинг бошланиши 

     

    Тавсия этамиз

    “Руснинг шармандали блицкриги”. Уруш тақдирини белгилаб берган Киев жанги қандай якунланган эди?

    22 август, 20:08

    Ислом Каримовнинг собиқ матбуот котиби “Отамдан қолган далалар” фильми тақиқланиш сабабини ошкор қилди 

    21 август, 11:58

    Туркияда оёқ суякларини синдириб, бўйни ўстириш операцияси оммалашмоқда (фото)

    21 август, 11:52

    Ҳисоб палатаси нега ҳисобдор эмас?

    20 август, 19:50
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Таиландда қиролни ҳақорат қилган собиқ бош вазир ва миллиардер оқланди

    Дунё | 23 август, 12:05

    Дунёдаги энг кекса одам 116 ёшини нишонлади

    Лайфстайл | 23 август, 11:45

    Австрияда 289 килолик маҳбус солиқ тўловчиларнинг норозилигига сабаб бўлди

    Дунё | 23 август, 11:30

    Ўзбекистонда икки мингта ҳолатда энергиядан беҳуда фойдаланиш ҳолатлари аниқланди

    Ўзбекистон | 23 август, 11:10

    Жаҳон чемпионати қуръаси қачон ва қаерда бўлиши маълум бўлди

    Спорт | 23 август, 11:00

    Трамп Путинни футбол бўйича жаҳон чемпионатига келиши мумкинлигини маълум қилди

    Дунё | 23 август, 10:45

    Россияга исириқ олиб кирмоқчи бўлган аёл 8 йилга қамалди

    Ўзбекистон | 23 август, 10:25
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.