«Бизга маслаҳатчилар керак, жазоловчилар эмас» — Тошкентлик рестораторлар

15 июнь куни Тошкентдаги умумий овқатланиш муассасалари деярли уч ойлик танаффусдан кейин меҳмонларни қабул қилишни бошлади. Тадбиркорларнинг сўзларига кўра, бизнес катта йўқотишларни бошдан ўтказди, аммо карантин даврида давлатдан амалий ёрдам олмади. Муассасалар очилганидан кейин ҳам рестораторларнинг санитария талабларига мувофиқ мижозларга хизмат кўрсатиш бўйича кўплаб саволлари жавобсиз қолмоқда. Соҳа вакиллари «Gazeta.uz»га сектор қўрқмасдан ишлаши учун нима халақит бераётгани ва нега улар текширув идоралари ходимларида жазоловчиларни эмас, балки маслаҳатчиларни кўришлари қанчалар муҳимлигини гапириб берди.

Қоидалар ҳаддан зиёд кўп

Пандемия шароитларида давлат идоралари ва тадбиркорлик субъектлари учун вақтинчалик санитария қоидалари (SanPiN) 23 апрелда Ўзбекистон бош санитар шифокори Баҳодир Юсупалиев томонидан тасдиқланди.

Testo by Zamira&Co. ресторани ҳам-таъсисчиси Наргиза Улуғованинг айтишича, рестораторлар SanPiN’да белгиланган ушбу қоидаларга ориентир олишган. Бироқ 22 май куни тадбиркорлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги томонидан ишлаб чиқилган умумий овқатланиш ишларини ташкил этиш бўйича қўшимча тавсиялар олди.

Мазкур ҳужжатга биноан, залларда меҳмонларни бир стол атрофида икки киши ёки пластик экран ўрнатилган ҳолатда тўрт киши, шунингдек, бир оила вакиллари учун олти кишини қабул қилишга рухсат берилган.

Бундан ташқари, корхоналарга санитария агентлигининг бошқа тавсиялари ҳам берилган. Масалан, улардан бирида официантлар юзига ҳимоя қилувчи экран кийишлари кераклиги айтилган. «Аммо бу ҳужжат муҳрсиз эди», — дейди Наргиза Улуғова.

Кейинчалик, 4 июнь куни Республика махсус комиссияси умумий овқатланиш муассасаларида хизмат кўрсатишни қайта йўлга қўйишга рухсат бериш учун қарор қабул қилди.

Ресторанларнинг ишлаши учун мажбурий талаблар қуйидагилар деб белгиланди:

• зиёфатлар ва оммавий тадбирларни тақиқлаш;
• иш вақти 08:00 дан 23:00 гача;
• столлар орасидаги ижтимоий масофага риоя қилиш;
• бир стол атрофида тўрт нафардан ортиқ кишини (бир оиладан 10 кишидан ортиқ бўлмаган) жойлаштирмаслик ва инфекция тарқалишига қарши кураш бўйича бошқа чоралар.

Эркин талқин

Шунга қарамай, Наргиза Улуғованинг сўзларига қараганда, муассасаларга «ҳеч қандай ҳужжатсиз одамлар келишади, огоҳлантириш беришади ва ҳеч қаерда ёзилмаган санитария талабларига риоя қилишни талаб қилишади. Улар қоидаларни ўз билганларича талқин қиладилар ёки айнан қайси талабларга риоя қилиш кераклиги борасида бир қарорга кела олмайдилар» — давом этади у.Ўз исмини ошкор қилишни истамаган Тошкент рестораторларидан бирининг сўзларига кўра, иш бошлаганининг биринчи куни у залда меҳмонларни қабул қилиш тақиқланганлиги тўғрисида огоҳлантирилган. Бу ҳақда тадбиркорни хабардор қилган номаълум кишилар ҳеч қандай тасдиқловчи ҳужжатларни тақдим этишмаган ва фақат ёзги террассалар ишлаши мумкинлигини таъкидлашган. Залларнинг фаолият юритиши учун қандайдир рухсатнома олиш зарур. Бундай рухсатномани қай тарзда ва қаердан олиш тўғрисида кўрсатма берилмаган.

Safia қандолатчилик уйлари тармоғи 11 июнь куни санитария-эпидемиология талабларига қатъий риоя қилган ҳолда очилишга рухсат олган. Ушбу ҳужжатни бош шифокор муҳри ва имзоси билан Миробод тумани санитария агентлиги бошқармаси ходимлари беришган. (рухсатнома нусхаси таҳририятда мавжуд).

Ундан ташқари, умумий овқатланиш соҳаси юқорида тилга олинган 23 апрелдаги SanPiN талабларига риоя қилиши кераклиги қайд этилган. Бироқ тадбиркорларнинг сўзларига кўра, учрашувдан кейин Ботиржон Қурбонов ҳамкасбининг сўзларини рад этган.

«ChayKof» кофейнялар тармоғи бошқарувчи-ҳамкори Алина Симерманнинг айтишича, SanPiNда келтирилган ресторан ходимлари ҳимоя кийимларида ишлашлари кераклиги тўғрисидаги кўрсатма бу кийимлар тез олов олиши, остидаги кийимларни эритиши ва терига ёпишиши сабабли Фавқулодда вазиятлар вазирлиги томонидан тасдиқланмаган.

«Қурбонов уч кун ичида аниқ регламентли видео-кўрсатма чиқарилишини ваъда қилди, аммо биз ҳали ҳануз ҳеч нарса олмадик», — таъкидлайди Наргиза Улуғова.

Пан-Осиё таомлари кафеси Кимчи Плате раҳбари Марина Тен Давлат санитария-эпидемиологоия назорати инспекциясининг туман бўлимлари ҳам маълум ҳудуддаги карантин даражасига қараб умумий овқатланиш тизими фаолият юритиши учун ҳар хил талабларни қўйишларига эътибор қаратди. Бу ҳолат рестораторларни чалкаштиради.

Алина Симерманнинг сўзларига кўра, умумий овқатланиш муассасалари фаолиятини назорат қилувчи ҳужжатлар, шунингдек, туман ички ишлар бўлимлари ва бошқа назорат органлари ходимлари томонидан ҳам олиб келинади.

«Нурмат Отабековнинг ўринбосари текшириш учун буйруқ, гувоҳнома ва сўровнома сўралиши кераклигини айтди. Уч кун текшириш келди: ҳужжатлар йўқ, ҳеч қандай сўровнома, текшириш учун буйруқ йўқ. Оғзаки огоҳлантиришди. Бу рейдга ўхшайди», — умидсизланади Наргиза Улуғова.

«Бизни яширинча ишлашга мажбур қилишяпти»

Caravan Group асосчиси Тимур Мусиннинг таъкидлашича, биргина Тошкент шаҳрида умумий овқатланиш соҳаси 200 минг кишини иш билан таъминлайди. Бу нафақат ресторанлар, балки алоқадор соҳа ходимлари ҳамдир. «Бироқ ресторан бизнесида етакчи йўқ, ҳеч ким тадбиркорларнинг ёнини олмайди, чунки бу ерда катта пул йўқ», —  деб ҳисоблайди Тимур Мусин.